Հայաստանի գիտնականները զարմացած են ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի լռությունից։ Օրերս Գիտությունների ազգային ակադեմիայի տարեկան ժողովում նրանք ՀՀ նախագահին հստակ հարցրին, թե ինչ է արվում գիտության թերֆինանսավորման և գիտնականների ցածր աշխատավարձերի հարցը լուծելու համար։ Նախագահը ոչինչ չասաց։ Ի՞նչ պետք է ասեր Սերժ Սարգսյանը, ինչպիսի՞ պատասխանի էին սպասում գիտնականները և անձամբ ԳԱԱ նախագահ Ռադիկ Մարտիրոսյանը։

ՎԱՀՐԱՄ ՂԱԶԱՐՅԱՆՆ աշխատում է ՀՀ ԳԱԱ ֆիզիկայի կիրառական պրոբլեմների ինստիտուտում, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու Արամ Պետրոսյանի խմբում, պլանավորում է մոտակա ժամանակ պաշտպանել թեկնածուական ատենախոսություն:

Եվրոպական աստղագիտությունը բավականին առաջատար դեր ունի աշխարհում, հատկապես ցամաքային աստղագիտության մեջ: Մասնավորապես, Եվրոպային են պատկանում Չիլիում գործող 8-մետրանոց հայելիով 4 միանման աստղադիտակները (Եվրոպական հարավային աստղադիտարան` ԵՀԱ), որոնց արդյունարար հզորությունը համապատասխանում է 16-մետրանոց տրամագծով աստղադիտակի: Ներկայումս Եվրոպան կառուցում է 39-մետրանոց աստղադիտակ և այս տարի պատրաստվում է արձակելու «Գայա» (Gaia) տիեզերական աստղադիտարանը, որոնց շնորհիվ աստղագիտության մեջ հեղափոխական հայտնագործություններ են սպասվում:

Արցախի դպրոցներում անցկացվելու է աստղագիտական դասախոսությունների շարք: Ծրագրի նպատակներն են աստղագիտական գիտելիքների տարածումը, օժտված և աստղագիտությամբ հետաքրքրվող աշակերտների հայտնաբերումը` նրանց հետ հետագա կապ պահպանելու և հարկ եղած դեպքում մասնագիտական աճին օժանդակելու համար: Դասախոսություններ կանցկացվեն Արցախի 12 դպրոցներում, կլինեն նաև հանդիպումներ Արցախի կրթության և գիտության նախարարությունում և Արցախի պետական համալսարանում:

Դեռ երկար ժամանակ մեր հասարակության ուշադրությունը բևեռված է մնալու Հայաստանում ավարտված նախագահական ընտրությունների և հետընտրական զարգացումների վրա։ Հնչեցվում են տարակարծիք մեկնաբանություններ, տրվում են ընտրությունների վերաբերյալ տարբեր դատողություններ։ Ամեն օր մենք լսում ենք մեր հասարակական-քաղաքական գործիչների և ինտելիգենցիայի տարբեր ներկայացուցիչների ելույթները, կարդում ենք նրանց հոդվածները։ Իսկ ինչպե՞ս են գնահատում ընտրական գործընթացները և հետընտրական զարգացումները մեր տեխնիկական ինտելիգենցիայի ներկայացուցիչները, ինչո՞ւ են նրանք հիմնականում լռում։ Այս թեմաներով զրույցը տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, Հայաստանի հելիոֆիկացիայի ծրագրի հեղինակ ՎԱՀԱՆ ՀԱՄԱԶԱՍՊՅԱՆԻ հետ է։

26 տարի առաջ` 1987թ. մարտի 30-ին, Երկրի ուղեծիր դուրս բերվեց «Գլազար» գերմանուշակագույն աստղադիտակը, որն առ այսօր մնում է հայկական վերջին տիեզերական աստղադիտարանը, իսկ մեկ տարի անց` ուղիղ 25 տարի առաջ, լույս տեսավ «Գլազարի» արդյունքներով ստացված գիտական առաջին հոդվածը: «Գլազարը» նախագծվել և կառուցվել էր «Գրանիտ» հատուկ կոնստրուկտորական բյուրոյում պրոֆ. Հրանտ Թովմասյանի գիտական և Յուրի Խոջայանցի վարչական ղեկավարությամբ: Այն աշխատեց խորհրդային «Միր» տիեզերակայանի «Քվանտ» մոդուլի վրա: «Գլազարը» 40սմ Ռիչի-Կրետյենի համակարգի 1.3 աստիճան տեսադաշտով դիտակ էր, որը լուսանկարչական ժապավենի վրա գրանցում էր տիեզերական մարմինների ճառագայթումը 1640 անգստրեմ ալիքի երկարության վրա 250 անգստրեմ լայնության շերտով:

Մարսի վրա ինչ-որ ժամանակ կյանք է եղել` մոլորակում եղել է խմելու ջուր, որը կյանքի գոյության բավարար պայման է, որովհետև բակտերիաների գոյության հնարավորություն է ստեղծում: Մարսի հողի նմուշներում հայտնաբերվել են ծծումբ, ազոտ, ջրածին, թթվածին, ֆոսֆոր, ածխածին` այս տարրեը ևս կյանքի գոյության համար շատ կարևոր են: Այժմ Curiosity մարսագնացը ուսումնասիրում է Գեյլի խառնարանի շրջակայքը, որտեղից վերցվել են հողի նմուշները, նախկինում այդ տարածքում գետ է եղել, բայց առայժմ կյանքի գոյության փաստեր չեն գտնվել:

Մարտի կեսերին հնարավոր կլինի երկնքում անզեն աչքով տեսնել C/2011 L4 Պանսթարս գիսավորը: Երկրին ամենամոտ կետում` 1,1 աստղագիտական միավոր հեռավորության վրա (աստղագիտական միավորը` ա.մ., Արեգակի և Երկրի միջև եղած հեռավորությունն է և հավասար է 150 միլիոն կիլոմետրի) գիսավորը գտնվում էր մարտի 5-ին և Արեգակին ամենամոտ կետում` 0.3 ա.մ. հեռավորության վրա` մարտի 10-ին: Արեգակից գրեթե նույն` 0,3 ա.մ. հեռավորության վրա է գտնվում Մերկուրի մոլորակը:

Նորվեգիայի Նոբելյան մրցանակների կոմիտեն տեղեկացրել է, որ 2013 թ. Խաղաղության Նոբելյան մրցանակին հավակնում են 259 թեկնածուներ, այդ թվում 50 հասարակական ու միջազգային կազմակերպություններ: 2011-ին Նորվեգիայի Նոբելյան հանձնաժողով ներկայացվել էր 241 առաջարկ:

Մարսի մակերևույթին գտնվել է քար, որից բռնակ է երևում: NASA- ի գիտնականները պարզել են, որ դռան բռնակի տեսք ունեցող ելուստը բնական ծագում ունի և ձևավորվել է քամիների ներգործությամբ, երբ փափուկ քարը փշրվել է քամուց ու ավազից, իսկ առավել կոշտը` դիմադրել ու քարից դուրս գալով` պահպանվել է: