«Չլիներ Չանաքքալեի հաղթանակը, չէր լինի Հայոց ցեղասպանությունը»

Ստամբուլի Բիլգի համալսարանի սոցիալական գիտությունների ինստիտուտի պրոֆեսոր Այհան Աքթարը համոզված է, որ եթե Չանաքքալեի ճակատամարտում Օսմանյան կայսրության հաղթանակը չլիներ, հայերին տեղահանելու որոշում չէր կայացվի: Նա Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը համարվող Ապրիլի 24-ին Չանաքքալեի հաղթանակի օր հռչակելը ցավերով մրցելու քայլ է որակում:
Չանաքքալեի մարտերին մասնակցող հայերի գոյության մասին բարձրաձայնած թուրք գիտնականը պատմել է, թե քննադատական ինչպիսի արշավի է հանդիպել հայ սպա Սարգիս Թորոսյանի մասին առաջին անգամ Taraf պարբերականում հրապարակած հոդվածից հետո: Նա անդրադարձել է նաև Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի (2014-ին) հայերին ուղղված ցավակցական ուղերձին և անակնկալ որակել:
«Այդ ցավակցական ուղերձն անակնկալ էր: Հայկական թեզերի համաձայն՝ մահացած հայերը, մեր զինվորների նման, եղանակային պայմանների, տարածաշրջանում գրանցված հիվանդությունների հետևանքով էին մահացել: Անգամ այդ թեզերի մասին գրքեր են գրվել: Սակայն շատ ջրեր են հոսել, և վարչապետ Էրդողանն անցյալ տարի ցավակցեց: Եթե ցավակցություն կա, նշանակում է, որ մահեր են գրանցվել»,- ասել է նա: Նա չի բացառել, որ այդ քայլերին հաջորդող քայլեր լինելու են, ստիպված են լինել: «Գոհ ենք, թե ոչ, 2002-ից հետո երկրում ժողովրդավարացման գործընթաց է սկսվել: Դա այժմ կարող է շատերին անհանգստություն պատճառել: Մենք 2005-ին ոստիկանների հսկողությամբ համաժողով իրականացրինք, իսկ 2015-ի ապրիլի 24-ին Թաքսիմում հազարավոր մարդիկ են լինելու»: Անդրադառնալով հարցին, թե այդ հաջողված ժամանակահատվածում հետքայլեր են տեղի ունենում, ինչպես հայ-թուրքական արձանագրությունները, թուրք պրոֆեսորն ասել է. «Ցավոք, քաղաքականությունը ոչ թե շիտակ, այլ զիգզագաձև քայլերից է բաղկացած: Ահմեդ Դավութօղլուն, արտաքին քաղաքականության դիվանագետներն ու Աբդուլլահ Գյուլն Արձանագրություններ էին կազմել, դրա համար գաղտնի հանդիպումներ էին ունեցել: Արձանագրություններ են ստորագրվել: Ֆուտբոլային դիվանագիտությունն էր օրակարգում: Սակայն Էրդողանն ամեն ինչ ջնջեց: Ադրբեջանի նավթային քարոզչությունից ազդվելով՝ Արձանագրություններն աղբարկղը նետվեցին: Սակայն ամեն դեպքում դրականը տեսնել է պետք»: Նա նշել է, որ այդ զարգացման հարցում կարևոր է եղել լրագրող Հրանտ Դինքի դերակատարությունը: «Մեր սիրելի Հրանտ Դինքի մահը նրա ընկերների՝ մեզ համար մեծ հարված էր: Այս հարցի զգայունությունը նրա մահից հետո շատ ավելացավ: Ես 1915-ի հարցով սկսեցի զբաղվել Դինքի սպանությունից հետո: Օսմանյան բանակի հայ սպաների մասին ուրիշներն էլ կարող էին գրել, սակայն դա արդեն իմ պարտականությունն էր»,- ասել է նա:

Մեկնաբանություններ