«Եթե մենք մշակույթը չպետք է պահպանենք, ինչի՞ համար ենք պատերազմում»

Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախումբը, ՀՀ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ, անցկացնում է Արամ Խաչատրյանի անվան 3-րդ միջազգային փառատոնը, ներկայացվում են աշխարհահռչակ կոմպոզիտորի ստեղծագործությունները, համաշխարհային և հայկական պրեմիերաներ: Փառատոնի ընթացքում հանդես են գալիս մեծահամբավ երաժիշտներ, այդ թվում` հանրահայտ թավջութակահար ՍՈՒՐԵՆ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻՆ (ԱՄՆ), ով հանդես է գալիս որպես մենակատար և կամերային երաժիշտ՝ ներկայանալով Եվրոպայում, Ասիայում, Աֆրիկայում, Ավստրալիայում, Հարավային և Հյուսիսային Ամերիկաներում։ Սուրեն Բագրատունին նաև հայտնի մանկավարժ է, Միչիգանի պետական համալսարանի վաստակավոր պրոֆեսոր, վարպետության դասեր է անցկացնում ամբողջ աշխարհում։ «Nobilis» տրիոյի անդամ է, «Cello Plus» ամենամյա փառատոնի գեղարվեստական ղեկավարը:

-Պարոն Բագրատունի, ի՞նչ կասեք Արամ Խաչատրյանի անվան փառատոնի, Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախմբի հետ Ձեր համագործակցության մասին:
-Երրորդ անգամ է անցկացվում փառատոնը, շատ հայտնի է, և շատ ուրախ եմ, որ նման կարևորության փառատոն կա Հայաստանում: Ես առաջին անգամ էի մասնակցում, Երիտասարդական նվագախմբի հետ իմ համագործակցությունը նույնպես առաջին անգամ էր: Շատ լավ բաներ էի լսել, տեսագրություններ էի նայել ու շատ էի սպասում այս հանդիպմանը:
-Խաչատրյանի անվան 3-րդ միջազգային փառատոնի շրջանակում Կամերային երաժշտության տանը հրավիրված համերգը նվիրված էր անվանի դիրիժոր, ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, պետական մրցանակի դափնեկիր Դավիթ Խանջյանի 75-ամյակին։ Երեկոյի ընթացքում Դուք հանդես եք եկել Ձեր սանի հետ:
-Այո, շատ հետաքրքիր կազմով ելույթ ունեցանք ես և Հակոբ Աթյանը, դաշնակահարներ Սվետլանա Նավասարդյանը և Զարուհի Խանջյանը։ Զարուհի Խանջյանը Դավիթ Խանջյանի դուստրն է, Հակոբ Աթյանը դիրիժորի թոռն է և իմ ուսանողը: Այնպես ստացվեց, որ մասնակցում էին Խանջյանի ընտանիքը, ընկերները, տարբեր սերնդի ներկայացուցիչներ, և փաստորեն, ես ու իմ սանը:
-Փառատոներն առաջնահերթ ի՞նչ խնդիր են լուծում, ապահովում են տվյալ երկրի միջազգային ճանաչո՞ւմը, երաժշտության հանրահռչակո՞ւմը, թե՞ ավելի շատ մշակութային երկխոսության հնարավորություն են ընձեռում:
-Ինձ թվում է` և՛ մշակութային երկխոսությունն է ապահովվում, և՛ երկրի ճանաչումը: Երաժիշտներ կան, որ առաջին անգամ են գալիս Հայաստան, ծանոթանում են մեր երկրի մշակույթին, նաև Արամ խաչատրյանի արվեստին, եթե անգամ չեն կատարում նրա ստեղծագործությունները: Խաչատրյանն աշխարհում ամենաշատ հնչող կոմպոզիտորներից մեկն է, բայց կան երկրներ, որտեղ այդքան հաճախակի չեն անդրադառնում նրա գործերին:
-Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ստեղծվեց «24/04» համաշխարհային նվագախումբը: Ապրիլի 24-ին 43 երկրներից ժամանած 123 երաժիշտները ոգեկոչեցին Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը` դատապարտելով աշխարհում տեղի ունեցող ցեղասպանությունները: Ստացվում է, որ դասական երաժշտության միջոցով կարելի է աշխարհաքաղաքական հարցեր, խնդիրնե՞ր բարձրացնել:
-Իհարկե, կարելի է, բայց «24/04»-ն անդրադառնում է ոչ թե զուտ քաղաքական խնդրի, այլ մարդկային ողբերգության: Հավատացեք, կան մարդիկ, որ ուզում են մոռացության տալ Հայոց ցեղասպանությունը, մինչդեռ միայն ճանաչելով ու դատապարտելով կարելի է կանխել աշխարհում տեղի ունեցող ցեղասպանությունները: Իսկ այն, որ ապրիլի 24-ին տարբեր երկրների երաժիշտներ Հայաստան են եկել ու մասնակցել համերգին, այդ իրողությունն արդեն իսկ ասում է` այո, մենք եկել ենք, որ խոնարհվենք ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակի առաջ:
-Ի՞նչ կասեք երաժշտության ուժի, կարևորության մասին: Խոսքը, իհարկե, ոչ թե ժամանցային, այլ հոգևոր, մշակութային արժեք ունեցող երաժշտության մասին է:
-Երաժշտությունը մշակույթի պատմության մեջ ամենակարևոր և ամենամեծ տեղն է զբաղեցնում: Կարող եմ նշել ՈՒինսթոն Չերչիլի խոսքերը: Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ Անգլիայի խորհրդարանում քննարկվում է մշակույթին տրամադրվող միջոցները կրճատելու և բանակին ուղղելու հարցը: Չերչիլն ասում է` այդ դեպքում ինչի՞ համար է մշակույթը, եթե մենք մշակույթը չպետք է պահպանենք, ինչի՞ համար ենք պատերազմում:
-Կա կարծիք, որ դասական երաժշտություն նախընտրող հանդիսատեսների շարքերում գնալով պակասում են երիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչները: Ի՞նչ կասեք այս մասին:
-Համամիտ չեմ, օրինակ, Հայաստանում և շատ այլ երկրներում տեսնում եմ պատանի, երիտասարդ հանդիսատեսի: Դասական երաժշտությունը նախընտրող հանդիսատեսը չի ծերացել: Որոշ երկրներում գուցե կա նման պատկեր, բայց պատճառն այն է, որ մարդիկ զբաղված են, թոշակի են անցնում, նոր միայն կարողանում են գնալ համերգների ու վայելել բարձրարժեք երաժշտություն: Չէ՞ որ եթե մենք համերգների ժամանակ տեսնում ենք ավագ սերնդի ներկայացուցիչների, 10-20 տարի հետո դարձյալ տեսնում ենք ավագների, նրանք նույն մարդիկ չեն:
-Ինչպես հարկն է` պրոպագանդվո՞ւմ է հայ ժամանակակից երաժշտությունը, թե՞ երաժիշտները նախընտրում են անդրադառնալ հայտնի ու սիրված անունների:
-Ես չգիտեմ, թե ինչպես է պրոպագանդվում, կարող եմ ասել, որ ինքս մեծ հաճույքով կատարում եմ հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունները: Անցյալ տարի կայացավ Տիգրան Մանսուրյանի ստեղծագործության ամերիկյան պրեմիերան և շատ մեծ արձագանք ստացավ: Վաչե Շարաֆյանի թիվ երկու կոնցերտն եմ նվագել ԱՄՆ-ում, երկրորդը Հայաստանում չի հնչել:
-Ցեղասպանությա՞նն էր նվիրված:
-Ոչ, ինձ էր նվիրված, բայց կատարեցի, շատ լավ գործ է (ծիծաղում է- Ա.Ա.): Հայաստանում չի կատարվել: Հավատացեք, եթե նորը լավն է, միշտ էլ հաճելի է ներկայացնելը: Առավել ևս եթե քո երկրի կոմպոզիտորի ստեղծագործությունն է:
-Տարբեր ժամանակներում ելույթ եք ունեցել Մոսկվայի, Հայաստանի, Շտուտգարտի, Բեռլինի, Փարիզի նվագախմբերի հետ, մենահամերգներով հանդես եկել Մոսկվայի, Սանկտ Պետերբուրգի, Փարիզի, Ժնևի, Հռոմի, Միլանի, Ֆլորենցիայի, Դրեզդենի համերգասրահներում: Հայաստանյան բեմում ի՞նչ զգացողություն եք ունենում:
-Ինձ համար միշտ հուզիչ է Հայաստան վերադառնալը:
-Իսկ եթե հարցին մոտենանք ժամանակակից տեխնիկայով հագեցած, բարձրակարգ համերգասրահ ունենալու տեսանկյունի՞ց:
-Ինչո՞ւ ոչ, լավ դահլիճի կարիք ունենք: Այսպես ասեմ` ավելի լավ դահլիճներ կան աշխարհում:
-13 տարեկանում հանդես եք եկել Հայաստանի ռադիոյի պետական համալսարանի նվագախմբի հետ` կատարելով Սեն Սանսի կոնցերտը թավջութակի համար: Ի՞նչ էր դա Ձեզ համար, եթե փորձեք հետադարձ հայացքով նայել:
-Շատ կարևոր էր ինձ համար: Մեծ համերգների սկիզբն էր: Եթե 13 տարեկանում նվագում ես մեծ նվագախմբի հետ, մեծ սպասումներ են ունենում քեզնից: Դա այն ժամանակ էր, երբ Հայաստանում շատ նվագախմբեր կային` կամերային, սիմֆոնիկ:
-Ի՞նչ կասեք ցեղասպանության խնդրի և առհասարակ Հայաստանի մասին:
-Ցեղասպանությունը ցավալի իրողություն է, ի՞նչ կարող եմ ասել, մենք ամեն ինչ գիտենք: Կարծում եմ, մեր երկիրը պետք է շատ մեծ տեղ հատկացնի մշակույթին, ինչը շատ կարևոր է աշխարհին ճանաչելի դառնալու առումով: Պետք է ասեմ, որ հայ մշակույթի գործիչներն աշխարհում միշտ բարձր են պահում Հայաստանի անունը, այդպես էլ կշարունակվի:
-Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունեք:
-Հոկտեմբերի 28-ին մենահամերգ ունեմ, հոկտեմբերի 31-ին Բոստոնում կատարելու եմ Տիգրան Մանսուրյան: Շատ են ծրագրերը, այս պահին չեմ կարող հիշել բոլորը:

Զրուցեց Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ