«Ինձ միշտ հետաքրքրում է այն, ինչի մասին մարդը մտածում է, բայց լռում»

ԼՈՒՍԻՆԵ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ «Շքամուտք» ֆիլմն ընդգրկվել է «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի «Հայկական համայնապատկեր» ծրագրում: Ֆիլմի պրեմիերան կայացել է «Մոսկվա» կինոթատրոնում:

-Ծանոթ, ապված ու մեզնից դեռ շատ չհեռացած տարիների մասին պատմող «Շքամուտքը» իր անկեղծությամբ ու ասելիքով անտարբեր չի թողնում ֆիլմը դիտողին: Ի՞նչ էիք զգում ինքներդ ֆիլմը նկարահանելիս և ինչո՞ւ որոշեցիք անդրադառնալ 90-ականներին:
-Երբեք չես կարող նորից զգալ այն, ինչ ապրել ես, որովհետև դա արդեն դարձել է քո էությունը: Իսկ հիշողությունները միշտ ավելի դրական են լինում, քան իրականությունը: Նկարահանումների ժամանակ փորձել եմ առավելագույնս իրատեսորեն պատկերել 90-ականները, իսկ զգացողություններս ավելի շատ նախապատրաստական փուլում էին. մի տեսակ ուրախության ու տխրության արանքում ինչ-որ զգացողություն էր, երբ ժպտում ես, բայց հայացքդ տխուր է: Ֆիլմի գաղափարը ծնվեց այսօրվա մարդկային փոխհարաբերությունների ու հոգեբանական անկման պատճառով, որի արմատները գալիս են հենց 90-ականներից: Փորձեցի անդրադառնալ այն ջերմությանը, որը մեզ ուժ տվեց հաղթահարելու դժվարությունները, և որի կորուստն այսօր ստեղծել է քաոսային վիճակ:
-Ավելի դյուրին է ֆիլմ դարձնել քո՞ ժամանակը, այն, ինչ ապրում ես հիմա, այս պահին, թե՞ այն, ինչ արդեն պատմություն է դարձել:
-Արտադրական առումով, իհարկե, ավելի հեշտ է ժամանակակից ֆիլմ նկարահանելը: Ավելի քիչ խնդիրներ են ծագում նկարչական ձևավորման, հագուստի և ատրիբուտների առումով, իսկ ընդհանրապես, ֆիլմ նկարահանելը բավական բարդ է, անկախ ժամանակաշրջանից ու թեմայից, եթե պրոֆեսիոնալ է արվում:
-Մեր օրերում, կարծում եմ, ռեժիսորի համար հսկա նյութ կա: Եթե ֆիլմ նկարահանեիք մեր օրերի մասին, ի՞նչը կլիներ հիմքում:
-Հիմքում կլիներ մարդու մենակությունը: Ինձ միշտ հետաքրքրում է այն, ինչի մասին մարդը մտածում է, բայց լռում:
-Մեզնից որևէ մեկը չէր ցանկանա վերապրել ոչ վաղ անցյալի մութն ու ցուրտը, պատերազմը, բայց այդ տարիներին ավելի շատ էին լույսը, լավի հույսն ու ջերմությունը, ինչը նկատելի է նաև ֆիլմում: «Շքամուտքը», ինչ-որ առումով, հետադարձ հայացք է: Ըստ Ձեզ` որտե՞ղ թողեցինք լույսերը, մեզ թվո՞ւմ է, թե՞ իսկապես հիմա մութն ու անորոշությունն ավելի շատ են, քան անլույս տարիներին:
-Ֆիլմի հիմքում ընկած է հենց այդ հարցը` որտե՞ղ թողեցինք: ՈՒրախ եմ, որ ֆիլմը դիտելուց հետո այդ հարցն առաջանում է, քանի որ իմ հիմնական խնդիրը հենց դա էր: Կարծում եմ` 90-ականների անցումային շրջանը երկրի պետականության ձևավորման ու անկախության ձեռքբերման փուլն էր, որ, չնայած սոսկալի դժվարություններին, մարդուն ուժ էր տալիս, իսկ մեր օրերում այդ անցումային շրջանը շարունակվում է մարդու նոր տեսակի ձևավորմամբ: 90-ականները սոցիալական ու հոգեբանական բազում խնդիրներ թողեցին, որոնք ստիպում են մարդուն դառնալ ավելի եսասեր, հաշվենկատ, մեկուսի ու անտարբեր:
-Ֆիլմում առանձին կինոպատումներ են, որոնց միացնում են ժամանակաշրջանը, շքամուտքը: Ինչպե՞ս ստեղծվեց ֆիլմը: Պատումները գրվել են հենց ֆիլմի՞ համար:
-«Շքամուտքը» բաղկացած է հինգ կինոնովելից, որոնք միացնում են 90-ականները` որպես իրականություն և հետևանք: Կինոնովելներից բաղկացած ֆիլմ ստեղծելու գաղափարը ծնվեց Հովհաննես Թեքգյոզյանի առաջարկած նովելից, որը պատմում է սիրո և ընտանիքների կորստի մասին: Սցենարի մշակման ընթացքում ավելացավ նաև արտագնա աշխատանքի թեման, որը հիմք հանդիսացավ ստեղծելու ևս չորս նովել` 90-ականներից մեր օրեր հասնող մի քանի գլոբալ խնդիրների շուրջ: Նովելները գրվել են հենց ֆիլմի համար, բացառությամբ Հարություն Հարությունյանի նովելի, որի հիմքում հեղինակի գրական ստեղծագործությունն է։ Հինգ պատմություն` ջերմության, կորստի, դավաճանության, պայքարի ու հավատի մասին, որոնք մեկտեղվել են «Մի մուտք, մի քաղաք, մի մոլորակ» գաղափարի մեջ:
-Դեպքերը մեր քաղաքի ո՞ր մասում են տեղի ունենում:
-Դեպքերը ծավալվում են հիմնականում քաղաքի կենտրոնում, բացառությամբ մի քանի տեսարանի, որոնք շքամուտքից դուրս են: 90-ականների դրսի տեսարանների համար ստիպված էինք գնալ ծայրամասեր, քանի որ կենտրոնում ոչինչ չի պահպանվել:
-Որպես կանոն, ռեժիսորները նշում են, որ ֆիլմը գլուխ է եկել սուղ միջոցներով, այսինքն, մեծ գումարների դեպքում միշտ էլ կարելի է ավելի՞ լավ ֆիլմ ստանալ: «Շքամուտքի» դեպքում նման խնդիրներ չե՞ն եղել:
-Եթե ֆիլմը հաջողվել է, արդեն կարևոր չէ գումարի չափը, իսկ միջոցների սուղ լինելը արդարացում չէ վատ ֆիլմի համար: Կարևորն այն է, որ նման խնդիրները չազդեն ֆիլմի որակի վրա: Ցավոք, մեր օրերում ֆինանսի չափը դեռ լավ կամ վատ ֆիլմի գրավական չէ: Չեմ կարող ասել, թե մենք ֆինանսական դժվարություններ չենք ունեցել, բայց «Շքամուտքի» արտադրությունն ի սկզբանե պլանավորվել է լոկալ ձևաչափի մեջ, և մասնավոր արտադրող «Արեմակ» ընկերությունը հաղթահարել է իր առջև դրված խնդիրները:
-Հաջորդ ֆիլմն ինչի՞ մասին է լինելու և ե՞րբ է հասնելու հանդիսատեսին:
-«Թափանցիկ տանիքները», որը նույնպես լիամետրաժ խաղարկային ֆիլմ է, պատմում է կին-տղամարդ հարաբերությունների ու նրանց մենակության մասին: Սցենարի հեղինակը Լիլիթ Արզումանյանն է: «Իլյուզիոն» ընկերությունը, բացի մասնավոր համարտադրողից, այս տարի ստացավ պետական աջակցություն Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի կողմից, որը որոշիչ եղավ ֆիլմի արտադրության համար: Նախատեսում ենք ֆիլմը հանդիսատեսի դատին հանձնել 2015-ի վերջին:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ