«Մեծերով տունտունիկ են խաղում, մեկն իբրև թե վարչապետ է, մյուսը՝ նախագահ. մեծանալ է պետք, որ ազատվենք «իբրև»-ից»
03.03.2020 | 01:17
Քաղաքագետ ԱՐԾՐՈՒՆ ՊԵՊԱՆՅԱՆԸ վստահ է՝ սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվե անելու փոխարեն հարկավոր է բուժել բնակչության՝ օտարի լծի հետևանքով առաջացած հոգու ձևախեղումը և վերականգնել քաղաքական մտածողության կորսված ունակությունը: «Իրատեսի» հետ զրույցում նա նշեց՝ բուժման առաջարկն իրենը չէ, այն 90 տարվա վաղեմություն ունի:
-Իշխանությունները վստահ են՝ ապրիլի 5-ի հանրաքվեին կարողանալու են հատել նվազագույն 650 հազար դրական քվեի շեմը և դեռ մի բան էլ ավելի: Ընդդիմադիրները խիստ կասկածով են մոտենում հարցին, անգամ նշում, թե հնարավոր է ընտրական իրավունք ունեցողների 25 տոկոսն անգամ չմասնակցի հանրաքվեին: Ձեր դիտարկմամբ՝ ի՞նչ ելք կունենա հանրաքվեն:
-Մեր ժողովրդի մեկ տոկոսին անգամ հնարավոր չէ գլխի գցել, թե ինչի մասին է հանրաքվեն, և ինչի կարող է հանգեցնել այն: Մարդկանց հեշտ է հիմարացնել, քանի որ պատմական հանգամանքների բերումով մեր ժողովուրդը քաղաքական մտածողություն չունի: Եվ քանի որ քաղաքական մտածողություն չունեցողները գերակշռում են, ապա իշխանությունները հանրային կարծիքի հարցման առումով դեռ երկար ժամանակ հաջողություններ կունենան, որքան էլ որ մարդկանց կյանքն անտանելի լինի:
-Հանրաքվեի «Ոչ»-ի շտաբը ձևավորվել է խորհրդարանից դուրս՝ իրավաբանների ու իրավապաշտպան կազմակերպությունների ներկայացուցիչների միջոցներով: Նորմա՞լ եք համարում, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը, վախենալով «Այո»-ի շտաբի թիրախավորումից, ձեռքերը լվացել ու մի կողմ է քաշվել:
-Եթե խորհրդարանական ընդդիմությունը հանրաքվեի հարցով դիմեր ՍԴ, ապա ես կասեի, որ ընդդիմություն ունենք: Մեր երկրում, որտեղ ժողովուրդը ավտորիտար կառավարման մշակույթի կրող է, մեծահարուստը լիարժեք ընդդիմություն լինել չի կարող: Նա կարող է լրջագույն խնդիրներ ունենալ, բայց փաստն այն է, որ ընդդիմություն չունենք: Ես մտնում եմ Գագիկ Ծառուկյանի դրության մեջ, նա անում է հնարավորը, իսկ «Լուսավոր Հայաստանը», առանց ԲՀԿ-ի, ՍԴ դիմել չէր կարող:
-Իշխանության ներկայացուցիչներն ընդդիմադիր եղած ժամանակներում պատեհ ու անպատեհ առիթներով բարձրաձայնում էին, թե Սահմանադրությունը կարվել է ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հագով, այժմ, սակայն, այդ Սահմանադրության փոփոխությունների հանրաքվեն բոլորովին այլ բանի մասին է: Իշխանավորները մոռացե՞լ են նախկինում արած հայտարարությունները, թե՞ «կոստյումը» նաև իրենց է «զարդարում»:
-Ամբողջ հարցն այն է, որ իրականության մեջ գործում է «կյանքի սահմանադրությունը», իսկ այն մեր դեպքում ավտորիտար չլինել չի կարող: Եթե Ձեզ վարչապետ կարգեն, Դուք նույնպես մի որոշ ժամանակ հարկադրված եք ավտորիտար լինել, քանի որ պետական ինստիտուտներ իրականում չկան երկրում: Բայց դժբախտությունն այն է, որ մեր երկրի ղեկավարները հմայվում են այդ ավտորիտարիզմով ու նրանց մտքով չի անցնում կատարել ժամանակի պահանջը՝ ստեղծել անհրաժեշտ որակի պետական ինստիտուտներ: Բայց ահա կյանքը, մեր կամքից անկախ, մեզ համար ստեղծել է պետական մի ինստիտուտ ունենալու հնարավորություն՝ իշխանություններից անկախ ՍԴ: Բայց քանի որ մենք, որպես ժողովուրդ, դեռ հասունացած չենք դրա համար, խրոխտ կանչերով կխժռենք այդ հնարավորությունը և կվերադառնանք կոտրած տաշտակին:
-Ասում էին նաև, որ 2015-ի սահմանադրական փոփոխություններն ընդունվել են կեղծիքով, ոչ լեգիտիմ իշխանության պայմաններում, բայց եթե այն ժամանակ փոփոխված Սահմանադրության մեջ են ցանկանում փոփոխություններ կատարել, չի՞ ստացվում արդյոք, որ լեգիտիմացնում են 2015-ի հանրաքվեն:
-Իզուր մի փորձեք մեր քաղաքական դաշտում տրամաբանություն որոնել: Տեղյակ եք, անշուշտ, երեխաների տունտունիկ խաղին, մի երեխան իբր թե հայրն է, մյուսը՝ մայրը, երրորդը՝ բժիշկը, ծղոտն իբրև ներարկիչ է ծառայում, ցեխը՝ իբրև ճաշ: Մեզանում հիմա մեծերով այդ խաղն են խաղում. մեկն իբրև վարչապետ է, մյուսը՝ իբր նախագահ, նախարար, երրորդը՝ ժողովուրդ, մի թուղթ էլ՝ իբրև Սահմանադրություն: Մեզ մեծանալ է պետք, որպեսզի ազատվենք այդ «իբրև»-ից:
-Նիկոլ Փաշինյանն իր վերջին հարցազրույցում անդրադարձել էր հաջորդ՝ առավել ընդգրկուն սահմանադրական փոփոխություններ ենթադրող հանրաքվեին՝ նշելով, թե դա կարող է տեղի ունենալ խորհրդարանական հերթական ընտրությունների ժամանակ, այսինքն՝ 2023-ին։ Ըստ Ձեզ՝ սահմանադրական փոփոխություննե՞ր են մեզ անհրաժեշտ, թե՞ առհասարակ նոր Սահմանադրություն:
-Մեզ անհրաժեշտ է արմատապես փոխել մեր ժողովրդի ժանգակիր մտածողությունը:
-Պետության կառավարման մոդելի փոփոխության անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք. խորհրդարանական «Լուսավոր Հայաստանը», օրինակ, դեմ է «սուպերվարչապետական» համակարգին, «Հայ ազգային կոնգրեսն» առաջարկում է հետ գնալ կիսանախագահականին: Ո՞րն է Ձեր մոտեցումն այս հարցում:
-Լուսավորյալ դիկտատուրա՝ ազգային-պահպանողական գաղափարախոսությամբ: Դա իմ մոտեցումը չէ, դա իրականության պահանջն է, այլապես լղոզվելու ու կորչելու ենք խառնակվող այս աշխարհում:
-Գալով ՍԴ թեմային՝ հանրաքվեից առաջ իշխանությունները, իրենց իսկ բնորոշումով, ՍԴ-ի շուրջ ստեղծված «ճգնաժամը» լուծելու համար մի շարք այլ նախաձեռնություններով հանդես եկան: Եվ այդ ամենի ֆոնին նրանք ասում են, թե հարցը ոչ թե անձն է, տվյալ դեպքում՝ ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանը, այլ երկրի ներսում ինստիտուտի՝ ՍԴ-ի, ընդդիմություն լինելը: Իշխանություններն իրապե՞ս Թովմասյանի անձի «հետևից չեն ընկել»:
-Իշխանությունները, մեղմ ասած, անկեղծ չեն: Իրենց դրդապատճառները մտածող մարդկանց հայտնի են, չկրկնեմ: Իսկ չմտածող մարդկանց վրա ժամանակ ծախսելն անիմաստ է:
-Օրերս տեղեկացա, որ Ընտրական օրենսգրքի, ինչպես նաև կուսակցությունների մասին օրենքի նախագծի հարցով իշխանությունները դիմել են Վենետիկի հանձնաժողովին: Նրանք նույնը չարեցին հանրաքվեի պարագայում, չնայած ԵԽԽՎ-ն շատ հստակ «մեսիջ» էր ուղարկել այդ առնչությամբ: Եվրոպան այս հանգամանքը հետագայում կարո՞ղ է իշխանությունների «երեսով տալ»՝ ասելով, թե դուք չանսացիք մեր հորդորին:
-Եվրոպան մեր պապիկը չէ, նա էլ իր շահերն ունի: Եվրոպան եթե մեր լավը ցանկանար, ապա 1991-ին մեզ կասեր, որ ընտրությունները դեռ մեր խելքի բանը չեն, որ հարկավոր է բարձրացնել ազգային ոգին ու այն համապատասխանեցնել ներմուծվող օրենքներին: Այդ դեպքում մենք վերջին հիմարի պես պարբերաբար չէինք պայթի պետության տակ դրված այդ ռումբի վրա:
Զրույցը՝ Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Եթե չլիներ մեր չարամիտ միջամտությունը, ապա հայերի բացարձակ մեծամասնությունը, ըստ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի, հայտնվելու էր Ռուսաստանի պաշտպանության ներքո
-
Ասում են… Պարադիգմի կտրուկ փոփոխությունը և անցումը դեպի Եվրամիության հարթակ, մեր կարծիքով, անխուսափելիորեն կապված կլինի ՀՆԱ-ի անկման և հայկական բիզնեսին, տնտեսությանն ու Հայաստանի հասարակ քաղաքացիների կենսամակարդակին լուրջ հարվածների հետ։
-
Ասում են… Դոնալդ Թրամփի գլխավորած հանրապետական վարչակազմի ԱՄՆ-ում իշխանության վերադարձով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո միջազգային գործընթացների Վաշինգտոնի ըմբռնումը նոր հարթություն է ձեռք բերել: Հունվարի 15-ին Սենատում այս հարցի վերաբերյալ նոր պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն շատ խոսուն հայտարարություններ արեց։
-
Ասում են Եթե ինչ-որ մեկը սեփական պատմությունը խեղաթյուրում է թշնամու բարեհաճությանը արժանանալու համար, նա հարգանքի արժանի չէ: Թուրքիան Հայաստանի հավերժական թշնամին է, նրանք հավերժական անեծքի տակ են հայոց կոտորածը կազմակերպելու համար:
-
Ասում են… «Զանգեզուրի միջանցքը» ներկայիս տեսքով մաքուր թուրքական պրոյեկտ է: Այդ միջանցքով Ադրբեջանը ոչնչից ստանալու է տարեկան 1,5 մլրդ դոլար եկամուտ, իսկ Թուրքիայի առջև բացվելու են Կասպից ծովի դարպասները, և մուտք է գործելու Կենտրոնական Ասիա
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
Տարածաշրջանային
