Ամեն տարի այս օրերին «Իրավունք de facto»-ն իր պարտքն է համարում տեղեկացնելու ընթերցողներին, որ Մեծ պահքի Դատավորի կիրակիից առաջ, շաբաթ օրը (մարտի 9-ին), ըստ մեր Հայոց առաքելական տոնացույցի` «Սրբոց Մանկանցն Քառասնից որք ի Սեբաստիա կատարեցան» հիշատակության օրն է։

Թվում է, թե արծաթասիրությունը երկրորդական մեղք է։ Սակայն իրականում դա չափազանց կարևոր մեղք է. նրա մեջ են միաժամանակ փաստական ժխտումը հավատի, մարդկանց հանդեպ սիրո և բուռն հակումը ցածր տարերքների նկատմամբ։ Այն ծնում է չարություն, քարացում, զանազան հոգսեր։ Դրա հաղթահարումը մեղքի այդ բազմազան տեսակների մասնակի հաղթահարումն է։

Աստված Մովսես մարգարեին տասնաբանյան պատվիրաններով հրահանգեց. «Մի՛ սպանիր»: Հովհաննես Ավետարանիչը գրում է. «Նա, ով իր եղբորն ատում է, մարդասպան է», որովհետև սպանության սկիզբը ատելությունն է: Մարդ նախ ատում է, ապա` սպանում: Մարդասպանությունը Կայենից սկսվեց, որն իր եղբորը` Աբելին, խաբելով սպանեց: Կայենի գործերը չար էին, իսկ Աբելինը` բարի: Աբելին սիրում էր Աստված, սիրում էին և իր ծնողները, ինչի պատճառով Կայենն ատեց իր եղբորը: Ատելությունը եղավ բոլոր մեղքերի սկիզբն ու պատճառը: Նրանից և նախանձից ծնվեցին քենն ու ոխը, իսկ ոխակալությունից` նենգությունը, խաբելը և սուտ խոսելը:

Ժամանակներ առաջ բռնակալներից մեկին չհաճոյանալու ու չենթարկվելու համար մի հայտնի բժշկի բանտ են նետում և տեղավորում մենախցում, ձեռքերին ու ոտքերին շղթաներ հագցնելով: Օրապահիկը` մի կտոր չոր հաց և մի բաժակ ջուր: Բայց քանի որ բժիշկն օժտված էր արտակարգ խելքով և հնարամտությամբ, բռնակալը պարտավորեցնում է բանտապետին` ուշադիր հետևել կալանավորին և նրա յուրաքանչյուր արարքի մասին իրեն տեղյակ պահել: Երկար ժամանակ ապարդյուն սպասելուց հետո, բռնակալը եղելությունը պարզելու նպատակով բանտախուց է ուղարկում իր համհարզին:

Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցում զանգակ կիրառվել է 7-րդ դարից: Այսօր էլ այն անբաժան է Հայ եկեղեցու ծիսակատարություններից: Զանգի գյուտն արվել է Իտալիայի Նոլա քաղաքում: Հայաստանում առաջին անգամ զանգի մասին հիշատակել է Սուրբ Հովհան Մանդակունի իմաստասեր հայրապետը:

Հարազատների մահը անսահմանությանը մեր հավատալու փորձնական հաստատումն է։ Սերը դեպի հեռացածը այլ աշխարհի գոյության հաստատումն է։ Մենք մեռնողի հետ հասնում ենք երևակայական և իրական աշխարհների սահմանին։ Մահն ապացուցում է մեզ այն բանի իրական լինելը, որը մենք համարում ենք երևակայական, և այն բանի երևութականությունը, ինչը համարում էինք իրական։

Ռուսաստանում դժբախտ պատահարի զոհ է դառնում մի ողջ ընտանիք` չորս հոգի։ Աճյունները փոխադրվում են հայրենիք: Հարազատների ցանկությամբ ողբերգության զոհերի հոգեհանգիստն անցկացվում է Նորագավթի Սբ. Գևորգ եկեղեցում: ՈՒ սկիզբ են առնում բամբասանքներ. այն է` յուրաքանչյուր հանգուցյալի դիմաց եկեղեցու ավագ քահանան պահանջել է 150000 դրամ, իմա` ընդհանուր թիվը ստացվել է 600000 դրամ։ Ըստ շրջանառվող լուրերի, երկարատև սակարկությունից հետո իբր կանգ են առել 400000-ի վրա։

Մարգարեները ի սկզբանէ համարվել են աշխարհի ամենախորհրդավոր մարդիկ, ովքեր օրեր, տարիներ ու նույնիսկ դարեր առաջ հայտարարել են գալիքը, որ միայն Աստծուն է հայտնի։ Քանի որ մարգարեները համարվում են ճշմարտության մունետիկները, ապա ստության հայրը՝ սատանան, միշտ կամեցել է ստվերել կամ վարագուրել գալիք ճշմարտությունը, որ մարդիկ, խավարի մեջ խարխափելով, չհակառակվեն իրեն։ Եվ, ի հակադրություն Աստծո մարգարեների, սատանան կեղծ մարգարեներ է ուղարկել մարդկանց մոլորեցնելու համար։ Իսկ զանազանել ճշմարիտի ու կեղծի միջև միայն հասու և գիտակ մարդիկ կարող են, այդ պատճառով շատերը, գառան մորթով գայլերի խոսքերին խաբվելով, չարի բաժին են դառնում։ Որպեսզի մեզ էլ այդ չարիքը չպատահի, այժմ Աստծո մի քանի խոսքով ծանոթանանք ճշմարիտ մարգարեության խորհուրդներին։

Գրիգոր Տաթևացին (1346-1410) համարվում է մեր Եկեղեցու ներկայիս վարդապետական կարգի հայրն ու հիմնադիրը: Հայ մեծանուն հայրապետներն ու վարդապետներն առհասարակ ազնվական ծագում են ունեցել, իսկ Գրիգոր Տաթևացին գալիս է ժողովրդի ցածր խավից: Հայրը` Սարգիսը, արհեստավոր էր: Գաղթելով Վանա լճի մոտ գտնվող Արճեշ քաղաքից, հաստատվել էր Վայոց ձորում և ամուսնացել փարպեցի բարեպաշտ մի գեղջուկ կնոջ հետ

Այս հրապարակման վերտառության բառերը մեր Տիրոջը` Հիսուս Քրիստոսին ուղղված մի հարուստ երիտասարդի խոսքերն են, երբ Նա Իր աշակերտների հետ էր, որը մոտենալով ու իր հարցը ուղղելով Նրան` ասում է. «Բարի Վարդապետ, ի՞նչ պիտի անեմ, որ հավիտենական կյանքը ժառանգեմ» (Ղուկ. 18:18): Հիսուսը նրան ասում է. «Ինչո՞ւ ինձ բարի ես կոչում, ոչ ոք բարի չէ, այլ միայն Աստված: Պատվիրանները գիտես` մի՛ շնացիր, մի՛ սպանիր, մի՛ գողացիր, սուտ մի՛ վկայիր, մեծարի՛ր քո հորը և մորը»: Եվ նա ասում է. «Այդ բոլորը պահել եմ իմ մանկությունից»: Երբ Հիսուս այս լսեց, ասաց նրան. «Դեռ մի բան պակաս է քեզ. ինչ որ ունես, վաճառի՛ր և տուր աղքատներին, և երկնքում գանձե՛ր կունենաս, և արի իմ հետևից» (Ղուկ. 18:22-23): Ավետարանիչը եզրակացնում է. «Երբ նա այս լսեց, տրտմեց, որովհետև չափազանց հարուստ էր» (Ղուկ. 18:23)։