Հարգանքի տուրք Հարություն Խաչատրյանին

«Չեմ կորցրել ֆիլմ նկարելու իմ ախորժակն ու ցանկությունը»

«Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի շրջանակներում հարգանքի տուրք մատուցվեց հիմնադիր տնօրեն Հարություն Խաչատրյանին՝ ծննդյան 60-ամյակի առիթով: Օրը մեկնարկեց Հարություն Խաչատրյանի մամլո ասուլիսով, որի ըթացքում նրան ներկայացրեց «Ոսկե ծիրանի» ծրագրերի տնօրեն Միքայել Ստամբոլցյանը: Վերջինս համառոտ պատմեց ռեժիսորի անցած ստեղծագործական և ոչ ստեղծագործական ուղու մասին: Հարություն Խաչատրյանը 1980-ականների կեսին կինո եկած ռեժիսորների սերնդից է, որոնց հայտնությունը եղել է շատ անսպասելի ու ունեցել նույնքան անսպասելի ընթացք հետագայում: Խաչատրյանը երկու ֆիլմ նկարելուց հետո առ ժամանակ հեռացել է կինոյից և զբաղվել վարչական աշխատանքով, ապա շինարարությամբ՝ ամայի տարածքում կառուցելով Վահագնի թաղամասը: Տասը տարի անց հաղթական վերադարձ է ունեցել կինո՝ նկարելով «Վավերագրողը» ֆիլմը, որն արժանացել է Կարլովի Վարիի կինոփառատոնի մրցանակին: «Սրան հաջորդեց մրցանակների մի այնպիսի շարան, որոնք այսօր դժվար է տեղավորել «Ոսկե ծիրանի» գրասենյակի իր աշխատասենյակում»,- ասաց Միքայել Ստամբոլցյանը:
Հարություն Խաչատրյանն իր խոսքն սկսեց խոստովանությամբ, որ ինքը նախորդ գիշերվա ընթացքում մտածել է բոլոր ձեռքբերումների և կորուստների մասին՝ գոհանալով, որ բարդ ու բեկումներով լի կյանքի ճանապարհին չի կորցրել իր ընտանիքը, ընկերներին: «Արվեստը շատ դաժան ու դառը բան է: Պետք է դավաճանես անընդհատ, որ կարողանաս առաջ գնալ: Շատ դժվար է չդավաճանել քո սկզբունքներին, քո ընտանիքին, քո ընկերներին և հասնել որևէ հաջողության: Արվեստը շատ հաճելի, բայց և շատ բարդ տարածք է, որի մեջ կարող ես կորցնել քո մարդկային հատկանիշները: Բայց փառք Աստծո, այսօր բոլոր ընկերներս ու ընտանիքս իմ կողքին են, և ես երջանիկ եմ դրանով»,- ասաց նա:
Հոբելյարը խոսեց Հայ առաքելական եկեղեցու շնորհած «Սբ. Սահակ - Սբ. Մեսրոպ» մեդալի պատճառած հաճելի ապրումների, իր ապագա կինոծրագրերի, փառատոնային գործունեության, աշխարհում տիրող մշակութային ցածր ճաշակի և այն փոխելու անհրաժեշտության մասին:

«Ամենակորևորն ինձ համար այն է, որ չեմ կորցրել ֆիլմ նկարելու իմ ախորժակն ու ցանկությունը: Չեմ կորցրել նաև երիտասարդներին օգնելու ցանկությունը»,- նշեց Խաչատրյանը:
Նա ավարտում է աշխատանքը «Անվերջ փախոիստ, հավերժ վերադարձ» ֆիլմաշարի երկրորդ ֆիլմի վրա, որը պատմում է ամերիկահայության կյանքի մասին:
Այն հայաստանյան հանդիսատեսին կներկայացվի աշնանը: «Ես ամեն անգամ վախով եմ ցուցադրում իմ ֆիլմերը Հայաստանում,- խոստովանեց ռեժիսորը:- Համարձակ դրանք տանում եմ արտասահման, ստանում տարբեր մրցանակներ, ներկայացվում բազմաթիվ հոդվածներում, հրապարակումներում: Բայց բերում եմ այդ ֆիլմերը Հայաստան և ներկայացնում վախով, ուզում եմ ասես համոզել, որ նկարածս այնքան էլ վատ ֆիլմ չէ: Իմ ֆիլմերի հետահայց ցուցադրությունները կազմակերպվել են տասնյակ երկրներում, բայց երբ մի անգամ փորձեցի դա անել Հայաստանում, մարդիկ զարմացան, չհասկացան, թե ինչու եմ դա անում»:
Եվ այդուհանդերձ, արվեստագետը նեղացած չէ, չի բողոքում, իրեն համարում է իսկապես երջանիկ մարդ ու երիտասարդներին էլ հորդորում է չընկճվել դժվարություններից ու մեծ համբերություն ունենալ ինչ-որ բանի հասնելու համար: Նա ինքն էլ ունի երիտասարդներին աջակցելու, նրանց մշակութային դաստիարակություն և կրթություն տալու մի ծրագիր, որով դիմել է Երևանի քաղաքապետարանին, բայց և վախենում է, որ իր առաջարկն ընդունվելուց հետո պիտի ստիպված լինի հաղթահարել ևս մեկ ծանր առաքելություն: Ի դեպ, այդ առաքելությունն իրագործելու հարցում նա նաև ապավինում է լրատվամիջոցների աջակցությանը:
Ռեժիսորն ունի չորս ֆիլմ նկարելու ծրագիր, որոնց շաքում կարևորում է Վահան Տերյանին նվիրվելիք ֆիլմը:
Միքայել Ստամբոլցյանը նկատեց. «Մենք շատ շահագրգռված ենք, որ Հարությունը ֆիլմեր նկարի, որովհետև այդ ֆիլմերն օգնում են փառատոնին, փառատոնը՝ ֆիլմերին»:
«Իրատեսը» հարցեց Հարություն Խաչատրյանին. «Ձեր «Անվերջ փախուստ, հավերժ վերադարձ» ֆիլմաշարը պատմում է Հայաստանից հեռացած և ծանր ճակատագրի արժանացած, կործանված հայերի մասին: Բայց բազում են օրինակները, այդ թվում և «Ոսկե ծիրանին» հյուրընկալվող սփյուռքահայերի դեմքով, երբ հայերը դրսում կայանում են ու հասնում մեծ բարձունքների: Չկա՞ նպատակ այս մարդկանց կյանքը ևս դարձնել ֆիլմի նյութ հետագայում»:
Նա պատասխանեց. «Ես պատասխան չունեմ: Ես ունեմ միայն հարցեր: Բայց իմ լավ ընկերը՝ ամենահոջողված գործարարներից մեկը՝ Արսեն Աղաջանյանը, որն այսօր իմ հոբելյանի առթիվ ընդունելություն է կազմակերպել Սաղմոսավանքում, խոստովանում է, որ դրսում ամենահաջողվածները, ամենամեծ փողեր վաստակած մադրիկ ավելի դժբախ են, քան աղքատները: Օտարությունը մնում է օտարություն, որովհետև մենք չեն ծնվել դրսում, ծնվել ենք հայկական հողի վրա: Շատ դժվար է արմատներից պոկվելը և հեռանալը»:
Հարգանքի տուրքի արարողակարգը շարունակվեց «Մոսկվա» կինոթատրոնում: Այստեղ հոբելյարին շնորհավորցին և տարատեսակ պարգևների ու նվերների արժանացրին պետական գերատեսչությունները, ստեղծագործական կառույցներն ու անհատ անձինք: Հարություն Խաչատրյանը պարգևատրվեց ՀՀ Մշակույթի նախարարության «Գրիգոր Նարեկացի», ՎիվաՍել.ՄՏՍ-ի հոբելյանական մեդալներով, Ազգային կինոակադեմիայի «Անահիտ աստվածուհի», Հայաստանի կինեմատոգրաֆիստների միության «Նուարդ թագուհի» արձանիկներով: Իրեն շնորհավորողներին նա նվիրեց իր ֆիլմերի նոր թողարկված հավաքածուն: «Սպիտակ քաղաքը» ֆիլմի ցուցադրությունը, որ ծրագրված էր նախօրոք, չկայացավ, որովհետև հոբելյարին տրամադրված ժամանակը սպառվել էր, և Կարմիր դահլիճում պիտի ցուցադրվեին հայ կինոյի մեկ այլ երախտավորի՝ Արտավազդ Փելեշյանի ֆիլմերը:
Ապա Սաղմոսավավքն էր, որից ճառագող ոգեղեն լիցքը, կարծում ենք, նոր ստեղծագործական մղումներ պիտի ծնի ֆիլմեր նկարելու և կինոփառատոն ղեկավարելու ևս տասնհինգ տարվա ծրագրեր կազմած Հարություն Խաչատրյանի համար:

Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ