«Պետք է անել հնարավորն ու նույնիսկ անհնարը սեյսմիկ ռիսկը նվազեցնելու համար»

Տարեսկզբից մինչ այսօր ՀՀ և ԼՂՀ տարածքում սեյսմիկ իրավիճակը հսկող 148 մոնիթորինգային դիտակայաններից բաղկացած ազգային դիտացանցով գրանցվել է 3-բալանոց և ավելի ուժգնությամբ 14 երկրաշարժ: Դրանցից ամենաուժեղը (մինչև 3,3 մագնիտուդ` հավասարազոր 5 բալի) տեղի է ունեցել մարտի 5-ին` Հայաստանի հյուսիս-արևմուտքում, երկրորդը (4 բալ), մարտի 17-ին` Վեդի գյուղի հարակից տարածքում, և երրորդը` մարտի 28-ին (4 բալ) Արարատյան դաշտում:

Տարածաշրջանում մայիսի 7-ին 7-8 բալ ուժգնությամբ երեք սեյսմիկ ցնցում է գրանցվել Ադրբեջանի Զաքաթալա քաղաքից ոչ հեռու: Վնասվել են առանձին շենքեր: Հունիսի 4-ին 6-7 բալ ուժգնությամբ երկրաշարժ է արձանագրվել Վան քաղաքից ոչ հեռու:

-Ի՞նչ երևույթների հետ է կապված Կովկասյան տարածաշրջանում հատկապես վերջին 5-6 ամսվա սեյսմիկ ակտիվության աճը կամ երկրաշարժերի հաճախակիանալը: Այս հարցով «Իրատես de facto»-ն դիմեց ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության «Սեյսմիկ պաշտպանության ապահովման ծառայության» (ՍՊԱԾ) գործակալության պետ ՀՐԱՉՅԱ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻՆ:
-Կովկասյան տարածաշրջանը գտնվում է հարավից` արաբական, և հյուսիսից` ռուսական տեկտոնական երկու սալերի բախման գոտում: Սեյսմիկ ակտիվությունը պայմանավորված է արաբական սալի տեղաշարժով դեպի հյուսիս-արևելք, որը տարեկան կազմում է 10-12 մմ: Նշեմ նաև, որ սեյսմիկ ակտիվության որոշակի աճը հետևանք է նաև Երկրի ընդերքում ընթացող պրոցեսների:
-Բնակչության անվտանգության ապահովման և շենքերի սեյսմիկ անվտանգությունը կայունացնելու ուղղությամբ ի՞նչ ծրագրեր և աշխատանքներ է իրականացնում ՍՊԱԾ-ը:
-Մեզ վերջերս հաջողվեց վերագործարկել շենքերի սեյսմակայունությունը որոշող ամերիկյան արտադրության մի սարք, որը եզակի է տարածաշրջանում: Այն հնարավորություն է ընձեռում ստուգելու նոր կառուցվող շենքերի սեյսմակայունությունը դեռևս շինարարության նախնական փուլում` վաղ շրջանում ուղղելով կառույցների նախագծային թերություններն ու ապահովելով դրանց հետագա սեյսմակայունությունը: Սարքի միջոցով ներկայումս փորձարկման աշխատանքներ են ընթանում Գեղարքունիքի մարզի Չկալովկա գյուղից ոչ հեռու կառուցվող եռահարկ շենքի վրա: Աշխատանքների վերաբերյալ վերջնական եզրակացություններն ու վերլուծությունները ՍՊԱԾ-ը կներկայացնի ինչպես լրատվամիջոցներին, այնպես էլ հանրությանը:
Բացի դրանից, ՍՊԱԾ-ը ներկայումս աշխատանքներ են տանում նաև Ճապոնիայի կառավարության հետ տեխնիկական համագործակցության շրջանակներում, Ճապոնիայի միջազգային համագործակցության գործակալության (JICA) օգնությամբ Գյումրիում հինգ նոր սեյսմիկ կայաններից բաղկացած համակարգ ներդնելու ուղղությամբ: Համակարգի միջոցով քաղաքի քարտեզի վրա պատկերվելու են այն երկրաշարժերը, որոնք կառաջացնեն երեք բալանոց և ավելի ուժգնությամբ ցնցումներ: Երկրաշարժի ինտենսիվության բաշխման մասին արագ ստացվող տեղեկությունը կբարձրացնի բնակիչների իրազեկության աստիճանը, ինչը հնարավորություն կտա օպերատիվ գործողություններ ձեռնարկելու արտակարգ իրավիճակներում:
Առաջիկա ծրագրերի շրջանակներում նախատեսվել է նմանատիպ սարքավորումներ տեղակայել նաև Կապանում: Աշխատանքների ֆինանսավորման վերաբերյալ նախնական պայմանավորվածությունն արդեն ձեռք է բերվել ճապոնական (JICA) կազմակերպության հետ:
ՍՊԱԾ-ի կարևորագույն ծրագրերից է նաև Գառնիի երկրաֆիզիկական դիտարանի վերագործարկումը, որն առաջիկայում ներկայացվելու է ՀՀ կառավարություն, և որի իրականացման համար ներկայումս աշխատանքներ են ընթանում ՀՀ ԳԱԱ-ի հետ: Ծրագիրը ֆինանսավորելու նպատակով ակնկալում ենք նաև միջազգային դոնոր կազմակերպությունների աջակցությունը: Գառնիի դիտարանը, որը կառուցվել է խորհրդային տարիներին` ուժեղ երկրաշարժերի նախանշանների կանխատեսման նպատակով, իր տարածքում ունի 375 մ ընդհանուր երկարությամբ ստորգետնյա թունելախորշ: Աշխարհում եզակի համարվող այդ կառույցը, որի պատերի ներսում պահպանվում է կայուն խոնավություն և ջերմաստիճան, վերագործարկվելուց հետո հնարավորություն կստեղծի չափելու երկրակեղևի դեֆորմացիաների, թեքման մեծությունները, առանձնացնելու ուժեղ երկրաշարժերի նախանշանները, և, ի վերջո, մոտենալու ուժեղ երկրաշարժերի կանխատեսման դժվարագույն գիտական խնդրի լուծմանը:
-Մասնագետները պնդում են, որ վերջին տարիներին Երևանի խիտ կառուցապատումը չի համապատասխանում սեյսմիկ անվտանգության նորմերին: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:
-Երևան քաղաքում վերջին տարիներին շահագործման հանձնված բազմաբնակարան շենքերը կառուցվել և կառուցվում են նոր տեխնոլոգիաներով և, որպես կանոն, համապատասխանում են շինարարական նորմերին: Դրանք ունեն մինչև 8-9 բալի սեյսմակայունություն:
-Միջազգային ո՞ր կազմակերպությունների հետ եք համագործակցում:
-ՀՀ ԱԻՆ սեյսմիկ ծառայությունը երկկողմ և բազմակողմ համագործակցություն է իրականացնում սեյսմիկ պաշտպանության ոլորտի մի քանի տասնյակ առաջատար հանրապետական և միջազգային կառույցների հետ: Օրինակ, վերջերս Ֆրանսիայից վերադարձավ ԱԻՆ սեյսմիկ ծառայության երեքհոգանոց խումբը, որն այնտեղ էր գործուղվել փորձի փոխանակման և ուսուցում ստանալու նպատակով: Առաջիկայում մեկ տարով ուսումնառության համար Ճապոնիա կմեկնեն նաև երկու երիտասարդ խոստումնալից մասնագետներ` սեյսմոլոգիայի և շենքերի սեյսմակայունության ուղղություններով վերապատրաստվելու նպատակով:
Նշեմ նաև, որ ՍՊԱԾ-ն ընդգրկված է Համաշխարհային գլոբալ սեյսմոգրաֆիական ցանցում, իսկ կառույցի հիմքում դրված սկզբունքներն ու ռազմավարությունն ընդունել են մի շարք առաջատար և զարգացող երկրների սեյսմիկ ծառայություններ:
-Ի՞նչ կասեք Հայաստանում ներկայումս տիրող սեյսմիկ իրավիճակի մասին:
-Սեյսմիկ ռեժիմի վերջին վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ այսօրվա դրությամբ հանրապետությունում և հարակից տարածքներում սեյսմիկ իրավիճակը ֆոնային (նորմայի) սահմաններում է:
Ասեմ, որ Հայաստանի Հանրապետության տարածքն ամբողջությամբ գտնվում է սեյսմավտանգ գոտում, և մենք պետք է պատրաստ լինենք դիմակայելու հնարավոր ուժեղ երկրաշարժին: Կանխել երկրաշարժը, իհարկե, անհնարին է, սակայն կարելի է և պետք է անել հնարավորն ու նույնիսկ անհնարը սեյսմիկ ռիսկը, այսինքն` մարդկային և նյութական կորուստները, նվազեցնելու համար: Սա ոչ միայն մեր կառույցի, այլև բոլորիս ուշադրության կենտրոնում պետք է լինի:

Զրուցեց Հասմիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• ՏՄՊՊՀ-ն դեղորայքի շուկայում հայտնաբերել է պետբյուջեին հասցված մեկուկես մլրդ դրամի վնաս
• Չինարի գյուղում բացվել է նոր խաչքարով սրբատեղի
• Առաջիկա օրերին հանրապետությունում սպասվում է կարճատև անձրև և ամպրոպ
• Սերգո Կարապետյանը՝ Արմավիրի մարզում նոր գործարանի բացման մասին
• Հոկտեմբերի 6-ին Վայոց ձորի Արենի գյուղում կանցկացվի «Գինու փառատոն» ավանդական տոնախմբությունը
• Հոկտեմբերին Արագածոտնում կգործարկվի գինեհումքի վերամշակման նոր գործարան
• Հոկտեմբերի 5-ին`«Տիեռաս դե Արմենիա» Ագարակի տարածքում կբացվի գինու նոր գործարան
• «Ծառ տնկե՞լն է հեշտ, թե՞ ունեցածը պահպանելը»
• Խաղողագործության զարգացման համար Հայաստանում առկա է մեծ ներուժ
• Հոկտեմբերի 4-ին Երևանում մեկնարկեց «Ֆրութֆուլ Արմենիա» (Fruitful Armenia) 8-րդ համաժողովը
• Մոսկվայում սպանվել է հայ գործարար
• ԲՊՏ-ի տասնօրյա ստուգումների արդյունքում արձանագրվել է շրջակա միջավայրին հասցված ավելի քան 1 մլն դրամի վնաս, պետբյուջե է մուտքագրվել 2,38 մլն դրամ գումար
• Հոկտեմբերի 4-ին Վայոց ձորի Հերմոն գյուղում կանցկացվեն «Բերքի տոնը» և «Ավանդական խոհանոց» տոնահանդեսը
• Գեղարքունիքում ստացվել է կարտոֆիլի առատ բերք
• Ֆանտանում և Ապարանում աշնանացանը թփակալել է, իսկ ՈՒրցաձորում սկսվել են ծխախոտի սերմերի հավաքման աշխատանքները
• ՀԱԷԿ-ի պլանային վերանորոգումը ՀՀ-ում մատակարարվող էլեկտրաէներգիայի վրա չի անդրադառնա
• Առաջիկայում կիրականացվի «Շուկաներ Մեղրիի տարածաշրջանի համար» ծրագիրը
• Առաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանը կնվազի 4-5 աստիճանով
• ՀՀ տարածքում կտեղակայվեն նոր սեյսմիկ կայաններ
• Սևանա լճի հայելու նիշը նախորդ տարվա նույն օրվա համեմատությամբ ցածր է 2 սմ-ով

Մեկնաբանություններ