Չնայած երկրի ներքին ու արտաքին քաղաքականության մեջ ԽՍՀՄ վեցերորդ առաջնորդի «անձնական մեծ ներդրումին», ճգնաժամային երևույթները էկոնոմիկայում, ժողովրդական տնտեսության մեջ ավելի էին խորանում: Վերցնենք թեկուզ պետության տնտեսության վիճակի առավել ինտեգրալ բնորոշիչ միայն մեկ ոլորտ:

Օգոստոսը դեղին-կարմիր հուր է հեղելու երկրի վրա։ Բայց վստահեցնում են, որ երբեմն պաղ անձրևներ կտեղան, ամպրոպներ կորոտան, և այս ամենը համաձայնեցված է հանրապետության իշխանության հետ։ Երկիրը պատրաստվում է թեժ ամռան ավարտական ամիսը դիմավորելու և ճանապարհելու ահա այսպես` իշխանախումբն ու նրանց մերձ շքախմբերը օգոստոսը կվայելեն Երկիր մոլորակի ամենաթանկ շոգեբաղնիքներում, մյուսները` հայ հանրության ազնվական (այսինքն` քաղաքացիական) հատվածը, սեփական տանիքի վրա տեղակայված խորհրդային արտադրության լոգարաններում։

Բենիկ Բաբայանը ազգությամբ եզդի է, անասնապահ, մեծ ընտանիքի հայր, անշուշտ չգիտի, թե ով է Մաքիավելին, բայց չի կարողանում հաշտվել այն մտքի հետ, որ տարիներ առաջ իր հարազատ եղբայր Թոռնիկ Բաբայանը հողերի սեփականաշնորհման ժամանակ հրաժարվել է իր ընտանիքին հասանելիք հողաբաժնից, սակայն որոշ ժամանակ անց փոշմանել է և արդյունքում տիրացել է իր 0,4 հա գյուղնշանակության հողին:

Որպես ընթերցող երբեք էլ անտարբեր չեմ եղել հուշագրությունների հանդեպ: Հավաստում եմ նաև, որ ժամանակին աշխատած լինելով կուսակցական և խորհրդային մարմիններում, ամենևին էլ կարոտաբաղձությամբ չեմ տառապում, բայց համոզված եմ նաև, որ, իրոք, գործն է անմահ, ու երիցս իրավացի է եղել Երևանի Նոր Նորք վարչական շրջանի հիմնադիր Պավել Սաֆյանը, որ ժամանակին ասել է. «Մենք կենտկոմի և քաղկոմի համար չենք աշխատում, մենք աշխատում ենք մեր բնակչության համար: ՈՒմ համար աշխատում ենք, նա էլ իրավունք ունի մեզ գնահատելու կամ քննադատելու»:

«Չի կարելի հայրենիքը փոխանակել մի կտոր հացի հետ». այս վերտառության տակ «Իրատեսի» թիվ 52-ում Մարի Բարսեղյան-Խանջյանի հեղինակած նյութը իսկապես լուրջ մտորումների առիթ է տալիս։

Դ. Վոլկոգոնովի տրամադրության տակ եղած մինչ այդ փակ հսկայական քանակությամբ արխիվային նյութերից (քաղբյուրոյի նիստերի արձանագրություններ և ուրիշ խիստ գաղտնի փաստաթղթեր) ես հավաստի տեղեկություն ստացա ոչ միայն ինձ հետաքրքրող հարցի՝ Սոլժենիցինին ԽՍՀՄ-ից արտաքսելու մասին որոշում կայացնելու մանրամասների, այլև 1983 թ. սեպտեմբերի 1-ին հարավկորեական «Բոինգ-447» ուղևորատար ինքնաթիռի բարբարոսական կործանման հանգամանքների քննարկման:

Վերնագրի առաջին մասում դրված կարծիքը կազմավորվել է մերօրյա Հայաստանի վերջին 10-15 տարիների իրադարձությունները ՀՀ շարքային քաղաքացուս պարզ ու հասարակ դիտարկումների արդյունքում:

Բարեկամներիցս մեկը հարցրեց. -Դու 1914-1919 թթ. ժամանակահատվածի մասին գրեցիր իսկական ամերիկացիների ու ռուսների մասին, իսկ իսկական հայեր չկայի՞ն: -Կային, անշուշտ,- պատասխանեցի:

3-րդ հանրապետությունում փողի ահռելի զանգված կա։ Խոսքս, անշուշտ, վերաբերում է փող-գողոնին։ Եվ եթե 5 հազար տարի (գուցե քիչ էլ ավելի) հայկազունք քարից են հաց քամել, ապա վերջին այս քառորդ դարում քարից, սարից և ամենաէականը` աննյութ օդից փող են կթում, այսինքն` հայկական շենշող քաղաքակրթությունը վերածվել է նորհայկական շնացող քաղաքակրտության։

Երկար էի մտմտում՝ գրե՞լ այս հոդված-առաջարկությունը, թե՞ ոչ: Վերջապես գրիչ վերցրի, երբ երկու օր առաջ նույն վայրում, որտեղ կես տարի առաջ ականատես էի եղել մահացու ելքով ավտովթարի, ես էի դառնալու հերթական զոհը: Բարեբախտաբար, դեռ ուժս, վարորդական հմտություններս ու կողմնորոշումս ինձ չեն դավաճանում, և փրկվեցի: