«Հուդա՛, համբուրելո՞վ ես մատնում մարդու որդուն» (Ղուկ. 22:48)

Գեթսեմանիի պարտեզում Հիսուսն այս հարցը տվեց Իր աշակերտ Հուդա Իսկարիովտացուն:
Մինչ այդ Հուդան զինվորներին ցույց էր տվել իր ուսուցչին և ասել. «ՈՒմ հետ ես համբուրվեմ, նա՛ է, նրան բռնեցեք» (Ղուկ. 22:48):
Եթե ընդունում ենք, որ Հիսուս մեզ հետ ու մեր մեջ է, նշանակում է` այսօր էլ Բեթղեհեմի աստղը` իբրև կյանքում մոլորված հոգիների ուղեցույց, շողում է երկնակամարում, այսօր էլ մենք Մարիամի ու Մարթայի պես ողբում ենք մեր հանգուցյալներին և մտածում, որ եթե Աստված այստեղ լիներ, մեր հարազատը չէր մեռնի, այսօր էլ անառակ որդիների պես շատերս թափառում ենք բախտի նավով` մոռացած հայրական տունն ու հայրենիք: Ինչպես միշտ, այսօր էլ մեր շուրջն են փարիսեցին ու մաքսավորը, թերահավատ Թովմասը, կարճահասակ Զաքեոսն ու ձեռքերը լվացող Պիղատոսը, մատնիչ Հուդան ու աստվածասպան ժողովուրդը:
Ամեն բան իր տեղում է, դերերը նույնն են, միայն անցել է երկու հազար տարի, և տարբեր են դերակատարները: Մե՛նք ենք դրանք` այսօրվա ապրողներս:
Այսօր ես ուզում եմ խոսել դրանցից միայն մեկի` Հուդա Իսկարիովտացու մասին, բայց ոչ թե նրա, որը, ապրելով երկու հազար տարի առաջ, համբուրելով մատնեց իր Վարդապետին, այլ ա՛յն Հուդայի, որն այսօր էլ կա և ապրում է: Մե՛ր միջի Հուդայի, քանի որ, երբ մենք սկսում ենք խոսել Հիսուսի ժամանակներից, այնպես է թվում, թե մենք խոսում ենք անցած-գնացած բաներից: Ո՛չ, այսպիսի մոտեցումով մենք սպանում ու կործանման ենք հասցնում քրիստոնեությունը: Հերովդես թագավորն այսօ՛ր էլ փնտրում է Նորածին Արքային` Մանուկ Հիսուսին, Բարի Սամարացին մի՛շտ մեզ հետ ու մեր մեջ է, և Հուդան մատնում էր երեկ, կմատնի նաև այսօր ու վաղը:
Այստեղից կրկին հարց է ծագում` «Ո՞րն է տարբերությունը Հուդայի և մյուս մեղավոր մարդկանց միջև, ինչո՞ւ Հիսուս ներեց գողին, ավազակին, շնացողին ու անառակին, բայց չներվեց Հուդան, արդյոք սա անարդարություն չէ՞»:
Եթե մակերեսորեն մտածենք` Հուդայի արարքը մեծ հանցանք չէր: Ինչո՞ւ, որովհետև Հիսուսին բոլորն էին ճանաչում, Նա քարոզում էր երես առ երես Տաճարում ու փողոցներում, ժողովրդի մեջ էլ գիտեին Նրան: Հուդան ուղղակի ցույց տվեց մեկին, ում բոլորը ճանաչում էին, ուրեմն ինչո՞ւ մարդու նկատմամբ այդքան անսիրտ ու դաժան լինենք:
Այդ բոլորը, սակայն, մեզ թվում է առաջին հայացքից: Փորձենք գտնել բուն արմատը և ավելի խոր հասկանանք, թե ի՞նչ է նշանակում մատնիչ: Աստված հանդուրժում է բոլոր մարդկային մեղքերը և պատրաստ է ներելու, բայց Նա չի՛ ներում մատնիչներին, մանավանդ, երբ նրանք մատնում են սուսիկ-փուսիկ, ժպտերես, կեղծ բարոյականության և համբույրի քողի տակ:
«Ո՞վ է մատնիչը»: Հիշենք հայոց պատմությունը. քանի՜-քանի՜ բերդեր են ընկել մատնիչների պատճառով, քանի՜-քանի՜ անմեղ կյանքեր ու ճակատագրեր են կործանվել նրանց մատնությամբ: Մատնիչն ունի մարդկային բոլոր մեղքերը` հպարտություն, նախանձ, չարություն, ագահություն, ատելություն, վախկոտություն ու խորամանկություն:
Վերջապես` ո՞վ է մատնիչը: Մատնիչը նա է, որին օգտագործում ու հետո կախաղան են բարձրացնում հենց իրենք` նրան վճարողները` պատճառաբանելով. «Այսօր նրա՛ն մատնեցիր, վաղն էլ մեզ ես մատնելու»: Ահա՛ թե որտեղ է թաքնված չարի գլուխը: Ա՛յս է մատնիչի վախճանը:
Ռուս մեծ մանկավարժ Սուխոմլինսկին իր հուշերում այսպիսի մի դեպք է պատմում. «Երբ ինձ նշանակեցին բանտի հատուկ ուղղիչ դպրոցի տեսուչ (խոսքը պատանիների բանտի մասին է, ուր գողերին ու ավազակներին դաստիարակում էին), ես մտածում էի` ինչպե՜ս կառավարել երկու հազար գող ու ավազակ 14-ից 18 տարեկան հանցագործ տղաների: Մի քանի օրից ինձ մոտ կանչեցի յոթ աշակերտի, որոնց քիչ թե շատ վստահում էի, ու ասացի, որ պետք է ինձ օգնեն, որ կառավարենք դպրոցը: Տղաների մեջ նրանք պետք է տեսնեին, թե ինչ էր կատարվում, ու ինձ տեղեկացնեին:
Մի քանի ամիս ես ամեն ինչ հսկում էի: Իմ աշակերտները գալիս ու պատմում էին ինձ օրվա լուրերը: Ես հանգստացնում էի սխալ գործողներին, պատժում ու հեռացնում: Այդ յոթ հոգին բարեխղճորեն կատարում էին իրենց տեսչի հանձնարարությունը, սակայն մի քանի ամսից ես դադարեցրի իմ աշխատաձևը: Ինչո՞ւ, որովհետև սարսափեցի: Ես դաստիարակում էի յոթ լրտես ու յոթ մատնիչ: Եվ որոշեցի, որ եթե ես չպետք է լինեմ այնպիսին, որ հավատան, վստահեն ու կիսվեն ինձ հետ, ուրեմն ես լավ մանկավարժ չեմ»:
Մեզ թվում է, որ մատնությամբ, զրպարտությամբ, ուժով ու չարախոսությամբ կարող ենք մեր կյանքում հաղթանակներ տոնել, բայց դա առնվազն չհասունացած մարդու սխալ մտքի արդյունք է: Գուցե մատնությունն ու զրպարտությունն էլ կարող են հաղթանակներ տոնել, բայց որքա՜ն կարճատև են դրանք, վկան առկա է` մարդկության պատմությունը: Եվ միա՛յն սիրո հաղթանակն է մնայուն ու հավերժական, վկան Հիսուս Քրիստոսն է:
Աշխարհակալները, ավա՜ղ, միայն իրենց վախճանին զգացին, թե կյանքը սպառել էին նյութական արժեքների ձգտումով: Մարթին Լյութեր Քինգը, նրանցից մեկի մասին խոսելով, ասում է. «Ֆրանսիայի մեծ զորահրամանատար Նապոլեոն Բոնապարտը, մի ակնարկ կատարելով իր ապրած կյանքի վրա, հայտարարեց. «Ալեքսանդր Մեծը, Կեսարը, Շարլըմանը և ես կառուցեցինք հսկա կայսրություններ, սակայն դրանք բիրտ ուժը ունեցան իբրև հենարան: Ժամանակներ առաջ Հիսուս սկսեց մի կայսրություն, որի հենարանը եղավ սերը և մինչև այսօր միլիոնավոր մարդիկ զոհվում են Նրա համար»: Բոնապարտը նույնիսկ խոստովանել է. «Բացի ավետարանից` ես ոչ մի բանի առաջ ծունկի չեմ գա, որովհետև ես աշխարհը գրավեցի զենքով, բայց Հիսուս առանց զենքի` սիրով»:
Բոլորս էլ ունենք մեր սխալներն ու թերությունները, մեղավոր ենք, ինչպես Հիսուսի աշակերտները: Շատերը լքեցին Նրան, Պետրոսն ուրացավ, Թովմասը կասկածեց Նրա Հարությանը, մյուս աշակերտները դավաճանեցին ու փախան խաչից ու Խաչյալից, բայց բոլորն էլ Սուրբ Հոգու զորությամբ մեծ քարոզիչներ դարձան, ու նրանց սխալները չհիշվեցին: Միայն Հուդան կրեց մատնիչի անսրբելի կնիքն ու մարդկության հավերժական անեծքը:
Ովքե՞ր են մատնիչները: Իտալացի մեծ մտածող Դանթե Ալիգիերիի «Աստվածային կատակերգության» մատնիչներն ու հայրենիքի դավաճանները տառապում են ու պիտի տառապեն դժոխքի ամենաստորին մասերում:
Մի՛ մատնեք, որ ձեզ տեսնելով` ձեր ընկերներն իրենց ճանապարհը չշեղեն և ձեզ մոտենալով` ձեր իսկ բարեկամները խոսակցությունը կիսատ չթողնեն:
Մի՛ մատնեք, թող ձեր պատճառով մարդիկ չդատվեն և չխաչվեն, լավագույն դեպքում Պիղատոսի պես լվացեք ձեր ձեռքերը, և ինչ լինելու է, թող լինի, բայց մի՛ խաբվեք երեսուն արծաթով, որ չլսեք Տիրոջ ձայնը. «Հուդա՛, համբուրելո՞վ ես մատնում Մարդու Որդուն»: Մի՛ վերցրեք կյանքի այդ դերը և մի՛ փորձեք խաղալ այն:
Ամեն օր աղոթե՛ք, որ հեռու մնաք չար գործերից, մանավանդ մատնությունից, նախանձից, անեծքից, քանի որ աղոթող մարդը չի կարող այս մոլորություններն ունենալ, որովհետև բարության և ճշմարտության գլխավոր աղբյուրը հանդիսացող մեր Տերը` Հիսուս Քրիստոսը, նրա մեջ է: Ամեն:

Տեր Հովսեփ Ա. քահանա ՀԱԿՈԲՅԱՆ

Մեկնաբանություններ