Պոպուլիստական հեղափոխություն Եվրոպայո՞ւմ

Կիրակի օրը Թրամփին հիշեցնող քաղաքական գործիչները հաղթեցին նախագահական ընտրություններում եվրոպական երկու փոքր երկրներում՝ Բուլղարիայում ու Մոլդովայում: Հավանաբար, ազգայնական պոպուլիստը կարող է հաղթել և Ավստրիայում, ևս մեկը հաղթում է նիդերլանդական սոցհարցումներում, նմանատիպ անձինք Իտալիայում ու Ֆրասիայում մի քանի կետով են զիջում իստեբլիշմենտի առաջատար թեկնածուներին: Զիջում են ճիշտ այնքան, որ հիշեցնեն՝ ինչ արդյունքներ ուներ նախընտրական հարցումներում Դոնալդ Թրամփը՝ գրում է Լեոնիդ Բերշիդսկին BloombergView-ում:

Գուցե ճիշտ է շվեդական նեոնացիստական «Հյուսիսային դիմադրություն» շարժումը, որ Ստոկհոլմում շաբաթօրյա երթի ժամանակ հայտարարեց՝ «համաշխարհային հեղափոխություն» է սկսվել: Աջերի վերածննդի որոշակի վկայություններ կան: Վերջին իրադարձությունները առաջին ազդանշանը չէին: Տեղական «Թրամփները» արդեն տրիումֆի են հասել Մեծ Բրիտանիայում, Լեհաստանում, Հունգարիայում, նաև ԵՄ-ին սահմանակից Թուրքիայում: Սակայն ԵՄ-ն իր բազմապատիկ ներկայացված թերություններով հանդերձ՝ շատ ավելի գործունակ է կառուցողական արձագանքել այդ երևույթներին, քան ԱՄՆ-ը:
Բուլղարիայի ու Մոլդովայի ընտրությունների, Ավստրիայի հարցումների արդյունքները շատ ավելի նվազ չարագուշակ են երևում, այդ երկրներում խոշոր հաշվով նախագահի ինստիտուտը արարողակարգային է, այդ պատճառով քաղաքացիների համար համեմատաբար հեշտ է իրենց նախազգուշացումը տեղ հասցնել նախագահական ընտրությունների արդյունքներով՝ չվախենալով հեռու գնացող հետևանքներից:

Հաղթանակի դեպքում, ԵՄ-ի և միգրանտների դեմ տրամադրված «Ազատության կուսակցությունը» Նիդերլանդներում հավանաբար չի կարողանա կառավարություն ձևավորել, որովհետև նրա նախագահ Գերտ Վիլդերսը՝ Պուտինի ֆանատը, հազիվ թե կարողանա կոալիցիոն գործընկերներ գտնել: Նույն պրոբլեմը կարող է խանգարել Իտալիայի «Հինգ աստղ» շարժմանը, որ հինգ կետով առաջ է վարչապետ Մատեո Ռենցիի դեմոկրատական կուսակցությունից: Նույնիսկ իր համար հաջող արդյունքի դեպքում դեկտեմբերի 4-ի հանրաքվեում (սահմանադրական փոփոխության) և հաջորդ ընտրություններում հաղթանակի դեպքում շարժումը անպայման չի գլխավորի կառավարությունը (այդ դասավորության դեպքում իտալացիները, որ հայտնի են իրենց կառավարությունների նկատմամբ անհանդուրժողականությամբ, պարզապես նրանց էլ քաղաքականությունից դուրս կդնեն):

Իհարկե, դա իրավունք չի տալիս իստեբլիշմենտի կուսակցություններին անտեսել աջերի բարձրացրած հարցերը: Հավանաբար ներգաղթի պայմանները ավելի կկոշտանան և ԵՄ երկրների մեծ մասում ներգաղթյալների սոցիալական օգնության ծավալները կկրճատվեն: Երբ աջ ուժերը հասնեն առավել էական ներկայացվածության, նրանք կարող են ճնշում գործադրել կառավարությունների վրա, որ ավելի մեղմ վերաբերվեն Ռուսաստանին՝ աջերի նոր դաշնակցին, որ նրանց է տվել իր քարոզչամեքենան (համենայն դեպս Ֆրանսիայի «Ազգային ճակատի» համար) և գումարները: Սակայն այդ փոփոխությունները հավասարարժեք չեն հեղափոխությանը: Նրանք ազդանշանում են միայն որոշակի վերակառուցման և այն մասին, որ ընտրողները աջացել են:

Կարճաժամկետ հեռանկարում պոպուլիստների առավել մեծ ներկայացվածություն ստանալն ու գործունեության առավել տեսանելիությունը պետք է ԵՄ-ն օգտակար դառնա: Դա կոչնչացնի եվրոպական կենտրոնամետների մեծամտությունն ու չափազանց վստահությունը շատ ավելի վաղ, քան նրանց իշխանությունից դուրս կմղեն նույնքան աննրբանկատ, որքան դեմոկրատներին ԱՄՆ-ում: Անհանգիստ ժամանակներում առավել մեղմ, նվազ որոշակի, նվազ կառավարելի, նվազ կայուն քաղաքական մոդելն ունի բացահայտ առավելություններ առավել հուսալի ու հստակ մոդելից: Փետուրն այդքան կոշտ չի ընկնում գետնին, որքան հրանոթի արկը:
Լեոնիդ ԲԵՐՇԻԴՍԿԻ, Bloomberg

Հ.Գ. Գուցե փետուրը նույնիսկ շոյում է գետինը, իսկ հրանոթի արկը քանդում, բայց աջերի իշխանության գալու հարցը գործնականում լուծում են այսօր իշխանություն ձախերն ու կենտրոնամետները: Եվ համաեվրոպական գործերի ձախողման մեջ պետք չէ այդքան մեղադրել փախստականներին, նրանք ընդամենը ավելի տեսանելի դարձրին խնդիրները, որ բարեկեցիկ Եվրոպան կուտակում էր ու ալարում շոկային լուծումներ տալ՝ փորձելով փափուկ ուժի կիրառմամբ հարթել: Արաբական գարունը չէր կարող հեղափոխական հովերը չտարածել մյուս մայր ցամաքների վրա, իսկ Արևմուտքը վստահ էր, որ ժողովրդավարության վահանը ամեն ինչի սպեղանի է: Բայց այդպես չի լինում, ու հիմա աջերը դա ապացուցում են՝ պոպուլիստական ու ազգայնական գաղափարների վերածնունդով, որոնց ընկալմանը հասարակությունը միշտ ավելի է հակված, քան որևէ այլ գաղափարի:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ