Այ­սօր ա­ռաջ­նագ­ծում զին­վո­րի հետ կանգ­նած է հայ հոգևո­րա­կա­նը՝ մի ձեռ­քում` խաչ, մյու­սում՝ զենք։ Նա իր խոս­քով, եր­գով, ա­ղոթ­քով, ներ­կա­յու­թյամբ ա­վե­լի է ո­գե­ղե­նաց­նում մեր պայ­քա­րը։ Հայ ե­կե­ղե­ցին և բա­նա­կը, մի­մյանց թև-թի­կունք դար­ձած, պայ­քա­րում են հա­նուն Ար­ցա­խի, հա­նուն միաս­նա­կան ու ա­մուր հայ­րե­նի­քի։

Մեր Տի­րոջ խոս­քե­րը ի­րա­կա­նու­թյուն են այ­սօր: Ա­ռա­վել քան երբևէ շա­տա­ցել են թե՛ երկ­րա­շար­ժե­րը, թե՛ հրա­բուխ­նե­րը, թե՛ ջր­հե­ղե­ղեղ­ներն ու ցու­նա­մի­նե­րը, լսում ենք պա­տե­րազ­մի ձայ­ներ, շա­տա­ցել են հա­մա­ճա­րակ­ներն ու ան­բու­ժե­լի հի­վան­դու­թյուն­նե­րը, ա­նաստ­ված մար­դը դար­ձել է բա­նա­կան գա­զան:

Այս ան­կյալ, մեղ­սա­սեր աշ­խար­հում եր­բեք կա­տա­րյալ կա­ռա­վա­րիչ­ներ, ղե­կա­վար­ներ չեն ե­ղել: Սրանք բո­լո­րը փոր­ձել են վար­վել հա­մա­ձայն բա­րու և չա­րի մա­սին «աշ­խար­հիկ» հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րի, որ­տեղ իս­կա­կան գի­տու­թյու­նը խառն­ված է կեղծ պատ­կե­րա­ցում­նե­րի հետ:

Գրի­գոր Նա­րե­կա­ցին իր «Մա­տյան ող­բեր­գու­թյան» մեջ գրում էր, որ մանր ու փոքր հան­ցանք­նե­րից չխու­սա­փեց, հաշ­վե­լով դրանք անվ­նա­սա­կար: Սա­կայն նա կանգ­նում է Հո­ղից նո­րից ծն­վե­լու խնդ­րի ա­ռաջ «…քան­զի տռ­փա­կան ցան­կու­թյուն­նե­րիս մո­լա­գա­րու­թյան՝ սանձ չդ­րե­ցի, ար­ժա­նի կեր­պով կրում եմ այժմ ան­զո­վա­նա­լի հրայր­քը կիզ­ման» (ԲԱՆ ԺԹ):

Հա­սա­րա­կու­թյա­նը (ո՛չ բա­րո­յա­զուրկ) ըն­կա­լե­լի բա­րո­յա­կան այս եր­կու ծայ­րա­հե­ղա­կան մո­տե­ցում­նե­րի միջև է գտն­վում քրիս­տո­նեա­կան բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը, ո­րը չի բխում հա­սա­րա­կա­կան կար­ծի­քից, բայց և առ­հա­սա­րակ չի ան­տե­սում կամ ար­հա­մար­հում այն: Քրիս­տո­նեու­թյու­նը փոր­ձում է ին­քը ձևա­վո­րել, բարձ­րաց­նել, զտել և ազն­վաց­նել այդ կար­ծի­քը: Այդ բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը բխում է Աստ­ծուց և վա­վե­րա­կան է միայն, երբ իր կա­տա­րու­մը գտ­նում է Աստ­վա­ծա­յին պատ­վի­րան­նե­րի հետևո­ղա­կան ի­րա­գործ­ման մեջ:

Սուրբ Գիր­քը տա­լիս է ըն­տա­նի­քի և հա­սա­րա­կու­թյան բո­լո­րո­վին այլ մո­դել, քան մենք ու­նենք այ­սօր: Նա խո­սում է եր­կու սե­ռե­րի և դրանց փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին:

Առ Աստ­ված տա­նող և Աստ­ծուց հե­ռաց­նող ճա­նա­պար­հը մեկն է: Պար­զա­պես մո­տե­նա­լիս դեմ­քով ենք դե­պի Աստ­ված, հե­ռա­նա­լիս` մեջ­քով: Շատ մար­դիկ, շտա­պե­լով, հրմշ­տե­լով, «դան­դա­ղող­նե­րին» դա­տե­լով և նա­խա­տե­լով, ա­ռաջ են վա­զում և շու­տով ան­հե­տա­նում տե­սա­դաշ­տից:

«Հաղ­թե­լու ենք Աստ­ծով» գա­ղա­փա­րով ծն­վեց ԱՐ­ՄԵՆ ՄԱ­ՆՈՒ­ԿՅԱ­ՆԻ նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը՝ գի­շե­րա­յին ա­ղոթ­քի ժա­մա­նակ։ Ար­մենն ար­դեն մի քա­նի օր փոք­րիկ ծրար­ներ է պատ­րաս­տում, ո­րոնց մեջ ա­ղո­թա­գիրք ու խաչ է դնում և բա­ժա­նում հոս­պի­տալ­նե­րում այս օ­րե­րին բու­ժում ստա­ցող վի­րա­վոր զին­ծա­ռա­յող­նե­րին:

Մենք եր­բեմն մեր ա­ռօ­րյա կյան­քում մո­ռա­նում ենք Աստ­ծո կող­մից այդ­քան շռայլ մեզ տր­ված շնորհ­նե­րի մա­սին, և բնա­կա­նա­բար հարց է ա­ռա­ջա­նում ինչ­պե՞ս օգտ­վել մեզ պարգևած այդ գան­ձե­րից, ի՞նչ ա­նել:

Օ­բյեկ­տիվ հո­գե­բա­նու­թյու­նը ա­վե­լի ստույգ կոչ­վում է բնազ­դա­բա­նու­թյուն: Այն նյար­դա­յին հո­գե­կան գոր­ծու­նեու­թյու­նը դի­տար­կում է զուտ օ­բյեկ­տիվ տե­սան­կյու­նից` որ­պես բնազ­դա­յին երևույթ, որն ա­ռա­ջա­նում է ար­տա­քին ազ­դակ­նե­րից: