«Խնդրահարույց վարկերի ծավալն ընդհանուր վարկային պորտֆելի շուրջ 4 տոկոսն է»

Վերջերս կայացան Հայաստանի բանկերի միության նախագահի ընտրությունները։ «Անելիքբանկի» ղեկավար ՍԱՄՎԵԼ ՃԶՄԱՉՅԱՆԸ, որը 2003-2006 թթ. ղեկավարել էր այս կառույցը, կրկին ընտրվեց։ Նկատենք, որ «Արարատբանկի» գլխավոր տնօրեն Աշոտ Օսիպյանը Սամվել Ճզմաչյանից հետո Հայաստանի բանկերի միության երկարակյաց նախագահն էր։ Նա 2 տարի գլխավորեց այս կառույցը։ Ի՞նչ ժառանգություն է թողել Աշոտ Օսիպյանը: Այս և այլ հարցերի շուրջ զրուցեցինք Հայաստանի բանկերի միության նորընտիր նախագահի հետ։

-Հայաստանի բանկերի միությունն ունի շուրջ 18 տարվա պատմություն: Այն 1995-ին հիմնադրել է Տիգրան Սարգսյանը, ում հաջողվել է ստեղծել կուռ, ժամանակի պահանջներին բավարարող կառույց: Միության գործունեության ընթացքում այն ղեկավարել են ֆինանսաբանկային ոլորտում հայտնի, հարգված և բարձր պրոֆեսիոնալիզմ ունեցող անձինք, որոնք իրենց էական ներդրումն են ունեցել միության կայացման և զարգացման, ինչպես նաև այդ ժամանակահատվածում բանկային ոլորտին հուզող հարցերի լուծման գործում: Տիգրան Սարգսյանից հետո միության նախագահներն են եղել Բագրատ Ասատրյանը, Արմեն Եղիազարյանը, Ստեփան Գիշյանը, Էմիլ Սողոմոնյանը, Արարատ Ղուկասյանը և Աշոտ Օսիպյանը:
Նշվածներից յուրաքանչյուրը բավական ներդրում է ունեցել ՀԲՄ կայացման և զարգացման գործում, իսկ վերջին 2 տարիներին` համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի ընթացքում, Աշոտ Օսիպյանին հաջողվեց մեծ աշխուժություն մտցնել ՀԲՄ-ում և էլ ավելի համախմբել բանկերը:
-Ըստ կուլուարային խոսակցությունների, մեծանալու են ՀԲՄ-ի լիազորությունները: Դրանք բամբասա՞նք են, թե՞ իրականություն: Ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ փոփոխություններ են սպասվում, և ի՞նչ կշահեն բանկերը, եթե ընդլայնվեն Հայաստանի բանկերի միության լիազորությունները:
-Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այս կառույցը ստեղծվել է հենց Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի կողմից, պետք է նշեմ, որ ցանկացած պարագայում ՀԲՄ լիազորությունների մեծացման կամ փոփոխման որոշումը կայացվելու է ՀՀ բանկերի կողմից:
Իսկ կապված այն հարցի հետ, թե դրանք բամբասանքներ են, թե ոչ, ասեմ, որ դրանք բամբասանքներ չեն և, այո, այդպիսի մտադրություններ կան:
Այսօր բանկերի միությունը Հայաստանի բանկային հանրության շրջանում բարձր հեղինակություն ունի, ինչը պայմանավորված է այն աշխատանքներով, որոնք միության կողմից տարվում են և որոնց մեջ միությունը ներգրավված է:
Միությունից սպասումները ևս շատ են: Համախմբելով համակարգի ներուժը` ակտիվ աշխատանքներ ենք տանելու բանկային գործունեությունը կարգավորող օրենսդրական և կանոնակարգային դաշտի բարելավման և արդիականացման ուղղություններով, համագործակցելով ՀՀ Ազգային ժողովի, ՀՀ Կենտրոնական բանկի, ՀՀ կառավարության և այլ պետական մարմինների հետ: Ամենայն հավանականությամբ, շատ խոր համագործակցություն ենք ունենալու նաև ՀՀ ՊԵԿ-ի հետ հարկային և օրենսդրական դաշտում որոշակի փոփոխություններ և կարգավորումներ իրականացնելու համար: Իրականացնելու ենք ՀՀ տնտեսության և բանկային համակարգի վերաբերյալ վերլուծություններ և ուսումնասիրություններ, ինչպես նաև այլ երկրներում արդեն իսկ ներդրված լավագույն փորձի ուսումնասիրում, այն տեղայնացնելու և ներդնելու նպատակով: Բնականաբար, կլինեն նաև շատ ուրիշ նախաձեռնություններ, որոնք, կարծում եմ, կնպաստեն ֆինանսական համակարգի կայունացմանն ու զարգացմանը: Եվ, վերջապես, ունենալով կայուն բանկային ու ֆինանսական համակարգ` մենք բավականին արագ կարող ենք իրագործել վերջին տարիներին բազմիցս քննարկվող Հայաստանը տարածաշրջանի ֆինանսական կենտրոն դարձնելու գաղափարը:
-Եթե խոսեցինք բանկերից, ապա չենք կարող չանդրադառնալ տնտեսությանը: 2009-ից սկսած Հայաստանում, ինչպես ամբողջ աշխարհում, տնտեսական անկում է, ինչի պատճառով անգամ խոշոր և պարտաճանաչ վարկառուները վարկերի մարման հետ կապված խնդիրներ ունեն, թեև, ըստ վիճակագրության, 2012-ին արձանագրվել է 7,15 % տնտեսական աճ: Արդյո՞ք, սա աբսուրդ չէ: Ինչպե՞ս եք տեսնում այս խնդրի լուծումը, և այն բացասաբար չի՞ ազդի բանկային համակարգի վրա:
-Նախ նշեմ, որ ես հակված եմ հավատալու վիճվարչության հրապարակած տվյալներին: Դրա հետ մեկտեղ, բանկերում, որոնք ունեն առավել պրակտիկ առնչություն տնտեսության ռեալ հատվածի հետ, ավելի ակնառու են տեսնում տնտեսության մեջ առկա իրավիճակը: Ես կարող եմ ասել հետևյալը. չնայած այն բանին, որ Դուք իրավիճակն անվանեցիք աբսուրդ, դրա հետ մեկտեղ, ինչո՞վ կարող եք բացատրել հենց Ձեր իսկ նշած 2009 թվականի համեմատ բանկերում վարկային և ավանդային պորտֆելների, ինչպես նաև հաճախորդների թվի կտրուկ աճը (մի քանի անգամ):
Նշեմ, որ, իհարկե, ավելի հեշտ և ավելի պակաս ռիսկային է վարկավորել տնտեսությունը, երբ այն աճում է, սակայն տնտեսության անկման դեպքում բանկերը պետք է ակտիվորեն շարունակեն վարկավորումը, տնտեսությունն առողջացնելու նպատակով, ինչպես նաև նպաստելով արդեն իսկ տրամադրված վարկերի վերադարձին:
Վերջին տարիներին բոլորս ականատես եղանք մի քանի խոշոր ընկերությունների ֆինանսական վիճակի վատթարացմանը, սակայն այդ և մյուս բոլոր դեպքերում բանկային համակարգը կարողացավ կառավարել իրավիճակը: Այս պարագայում բանկերը փորձում են էլ ավելի դիվերսիֆիկացնել իրենց վարկային պորտֆելը, և համակարգային վերջին ցուցանիշները փաստում են, որ բանկերն ավելի ակտիվորեն սկսել են վարկավորել գյուղացիներին, փոքր և միջին ձեռնարկությունները և նրանց տրված վարկերի մասնաբաժինն ընդհանուր վարկային պորտֆելի մեջ անընդհատ աճում է:
Հայաստանում խնդրահարույց վարկերի ծավալն ընդհանուր վարկային պորտֆելի շուրջ 4 տոկոսն է: Այս ցուցանիշը գտնվում է «ընդունելիի և կառավարելիի» սահմաններում:
-Միջազգային ճգնաժամից հետո միջազգային ֆինանսական կառույցները Հայաստանում սառեցրել են իրենց ֆինանսավորումը մի շարք ծրագրերի ուղղությամբ, նաև «ժլատացել են» բանկերի նկատմամբ: Այժմ աշխարհը խոսում է ճգնաժամի երկրորդ ալիքի հավանականության մասին: Որքա՞ն է դա իրատեսական, առաջին ճգնաժամն ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ հայաստանյան բանկերի վրա և երկրորդ ալիքի դեպքում ի՞նչ ազդեցություն կլինի:
-ՈՒզում եմ համաձայնել, որ, այո, աշխարհում միջոցների ներգրավման գործընթացներն էլ ավելի են դժվարանում, և ռեսուրսները թանկացման միտումներ ունեն: Հաշվի առնելով եվրոպական բանկային ճգնաժամը` պետք է նշեմ , որ կդժվարանա հայկական բանկերի համար այդ կառույցներից միջոցներ ներգրավելը, իսկ եթե տրամադրեն էլ, ապա, կարծում եմ, կտրուկ կբարձրացնեն այդ ռեսուրսների արժեքը, որի պարագայում հարկ կլինի ավելի շատ և ինտենսիվ փորձել աշխատել տարբեր միջազգային դոնորների և ֆոնդերի հետ` ինչպես Արևմուտքում, այնպես էլ Արևելքում: Ինչպես նաև այս պարագայում բանկերը պետք է ավելացնեն ֆիզիկական անձանցից ավանդների ներգրավումը, որը, ինչպես գիտեք, թանկ ռեսուրս է բանկերի համար, որն էլ կբերի նրան, որ վարկային տոկոսադրույքները կբարձրանան:
Հեռու չեն այն ժամանակն ու իրավիճակը, երբ հարկ կլինի բանկերի խոշոր բաժնետերերին և փայատերերին տրամադրել ռեսուրսներ իրենց իսկ բանկերին: Ի դեպ, այդ միտումը որոշ բանկերում առկա է:
Ինչ վերաբերում է ճգնաժամերին, ապա հայտնի է, որ ճգնաժամերը պարբերական բնույթ ունեն, իսկ վերջին տարիներին այդ պարբերականությունն ավելի հաճախ է դառնում: Ցանկացած պարագայում, մենք պետք է միշտ պատրաստ լինենք նոր ճգնաժամերի կամ նոր ալիքների: Նախորդ ճգնաժամից բավականին դասեր քաղվեցին և աշխարհի բանկային հանրության կողմից վերանայվեցին շատ սկզբունքներ ու մոտեցումներ:
Արդյունքում Բազելյան կոմիտեն մշակեց «Բազել-3» համակարգը, որով բանկերի գործունեության հանդեպ ներկայացվող պահանջները վերանայվել ու խստացվել են: Ակնհայտ է, որ այս խստացումները բերելու են բանկերի ապահովության բարձրացման, սակայն մյուս կողմից` հնարավոր է, որ դա կբերի ծառայությունների և պրոդուկտների թանկացմանը:

Զրույցը`
Ժասմեն ՎԻԼՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• ՃՇՀԱՀ-ն և Ստավրոպոլի «Հյուսիս-Կովկասյան դաշնային» համալսարանը հեռահար եղանակով ստորագրեցին «Մեծ Կովկաս կոնսորցիում ստեղծելու մասին» համաձայնագիրը
• «Հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­թ­յուն են դրսևո­րում ՀՀ իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը»
• «Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի քա­ղա­քա­կան լու­ծու­մը պետք է գտն­վեր այս պա­տե­րազ­մից ա­ռաջ»
• ՃՇՀԱՀ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում բացվեց ինտերակտիվ ուսուցման ռուսաց լեզվի առաջին կենտրոնը
• «Դուռ-լու­սա­մուտդ պինդ փա­կիր, ու­րի­շին գող մի հա­նիր»
• Կռա­պաշ­տու­թ­յու­նը քան­դեց Հա­յաս­տա­նը
• «Նո­յեմ­բե­րի 4-ի դրու­թ­յամբ Շու­շիում մեր դիր­քե­րը բո­լոր ա­ռում­նե­րով նպաս­տա­վոր են ե­ղել»
• «Որ­քան հիաս­թափ­ված եմ նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից, այն­քան էլ հիաս­թափ­ված եմ ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից»
• ՃՇՀԱՀ-ն 6 մլն դրամ է փոխանցել «Զինծառայողների ապահովագրության» հիմնադրամին և «Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոն»-ին
• ՃՇՀԱՀ հոգաբարձունների խորհրդի նիստում մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին Ղարաբաղի պատերազմում իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի զոհաբերած նահատակների հիշատակը
• «Պատերազմ և խաղաղության» նոր տարբերակը․ «վաճառված է» Արցախը, վտանգված է Հայաստանը
• Պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րում փաս­տա­թուղթն ին­չու՞ բո­վան­դա­կա­յին փո­փո­խու­թ­յուն չի կրել
• Արդեն ե­րեկ պետք է մե­կու­սաց­վեին և պար­տա­դիր թես­տա­վոր­վեին
• Գեր­շա­հույթ` պա­տե­րազ­մի հաշ­վին
• «Լար­վա­ծու­թ­յան մե­ծաց­մա­նը զու­գա­հեռ ես-ը ա­վե­լի է ձուլ­վում մենք-ին»
• «Հա­յե­րը ոչ միայն լավ գոր­ծա­րար­ներ են, այլև լավ մար­տիկ­ներ»
• ՃՇՀԱՀ-ը 15 մլն 500 հազար դրամ է փոխանցել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամին»
• «Մեր ամ­րոց­նե­րի պա­տե­րի տակ լավ ջարդ են ու­տում և ու­տե­լու են»
• ՊԵԿ-ը միանձ­ն­յա՞ է ո­րո­շել
• Վլադ Ասատրյանը միաձայն վերընտրվեց ՃՇՀԱՀ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ

Մեկնաբանություններ