Ներդրումները SOS են կանչում

Հայաստանի տնտեսության անկումն այնքան ցայտուն է, որ անգամ Տիցիանի մտքի թռիչքը և ձեռքի տակ եղած ներկապնակի գույները անզոր են հայրենի վիճակագրության պատկերավոր թվերը նկարելու համար:
Պաշտոնական տվյալները փաստում են, որ Հայաստանում ներդրումները կրճատվել են մի քանի անգամ, ինչը, թվերի լեզվով, հետևյալ պատկերն է գծում. օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները վերջին 4 տարում կրճատվել են 2,7 անգամ: Համեմատության համար նշենք, որ եթե անցած տարի տնտեսության իրական հատվածում ներդրումները կազմել են 221 մլն դոլար, ապա 2009-ին՝ 732 մլն դոլար:
Այլ կերպ ասած, թվերը փաստում են, որ Հայաստանում օտարերկրյա կապիտալն իրեն «լավ չի զգում»: Իսկ թե ինչու, սա այլ հարց է:
Եվ այսպես, մի կողմից՝ նվազում են օտարերկրյա ներդրումները, մյուս կողմից՝ տեղական ներդրումները չեն աճում: Այսինքն՝ ստեղծվել է մի իրավիճակ, որը կանգային երևույթ է առաջացնում Հայաստանի տնտեսությունում: Ո՞րն է խնդիրը: Ինչո՞ւ թե՛ տեղի, թե՛ օտարերկրյա գործարարները շահագրգռված չեն Հայաստանում ներդրումներ անելով:
Դասագրքային ճշմարտություն է` բիզնեսը սիրում է փոխվստահություն և խաղի հստակ կանոններով դաշտ: Ապահովո՞ւմ է արդյոք այս երկու անհրաժեշտ գործոնները Հայաստանը: Հայրենի գործարարները այս հարցին հնարավորինս փորձում են չանդրադառնալ, կամ էլ լավագույն դեպքում նշում են, որ իշխանությունները ամեն հնարավոր բան անում են: Օտարերկրյա գործարարները, անկեղծանալով, նշում են. «Անվստահության մթնոլորտ կա, և անհասկանալի են խաղի կանոնները»: Վերջիններիս այս դիտարկումը, կարծում ենք, լուրջ գործոն կարող է հանդիսանալ ներդրումների ծավալների կրճատման առումով:
Ընդհանրապես, տնտեսական գլոբալ ճգնաժամից հետո, այսինքն՝ սկսած 2009-ից, Հայաստանի տնտեսությունը չի կարողանում ուղղել «ողնաշարը»: Անկում է գրեթե բոլոր ոլորտներում, բացառությամբ բանկային համակարգի: Թերևս սա հայաստանյան հերթական աբսուրդներից մեկն է, քանի որ զարգացած տնտեսությունը պետք է ապահովեր բանկերի կայունությունը: Բայց արի ու տես, որ անկումային տնտեսության պարագայում առևտրային բանկերն իրենց «վատ չեն զգում»: Սա պայմանավորված է նրանով, որ ոչ թե բանկերն են հայտնվել գործարարների «ճանկերում», այլ գործարարներն են «պատանդ» մնացել բանկերում:
Այսօր Հայաստանի գործարարների 80 %-ից ավելին խոշոր վարկառու է, սակայն քանի որ տնտեսությունն աճ չի գրանցում, նրանց գործերն էլ առաջ չեն գնում, ինչի պատճառով և մեծանում է վերջիններիս կախվածությունը բանկերից: Մյուս կողմից էլ այդ խնդիրն առևտրային բանկերին չի հուզում, քանի որ դա իրենց գործը չէ` վարկառուն պարտավոր է վճարել և վերջ: Բայց որտեղի՞ց, ինչպե՞ս:
Եթե այսպես շարունակվի, Հայաստանի տնտեսությունը կարող է խեղդամահ լինել: Սա այն դեպքն է, երբ շտապ վերակենդանացման կարիք կա: Հակառակ պարագայում պատկերը շատ տխուր կարող է լինել: Այսօր արդեն Հայաստանի գործընկեր երկրներից նվազել են ներդրումները. Ֆրանսիայից՝ 57 %, Գերմանիայից՝ 54 %, Կանադայից՝ 50 %: 30 %-ով պակասել են տնտեսության իրական հատվածում կատարված ռուսական ներդրումները:

Ժասմեն ՎԻԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• ՃՇՀԱՀ-ն և Ստավրոպոլի «Հյուսիս-Կովկասյան դաշնային» համալսարանը հեռահար եղանակով ստորագրեցին «Մեծ Կովկաս կոնսորցիում ստեղծելու մասին» համաձայնագիրը
• «Հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­թ­յուն են դրսևո­րում ՀՀ իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը»
• «Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի քա­ղա­քա­կան լու­ծու­մը պետք է գտն­վեր այս պա­տե­րազ­մից ա­ռաջ»
• ՃՇՀԱՀ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում բացվեց ինտերակտիվ ուսուցման ռուսաց լեզվի առաջին կենտրոնը
• «Դուռ-լու­սա­մուտդ պինդ փա­կիր, ու­րի­շին գող մի հա­նիր»
• Կռա­պաշ­տու­թ­յու­նը քան­դեց Հա­յաս­տա­նը
• «Նո­յեմ­բե­րի 4-ի դրու­թ­յամբ Շու­շիում մեր դիր­քե­րը բո­լոր ա­ռում­նե­րով նպաս­տա­վոր են ե­ղել»
• «Որ­քան հիաս­թափ­ված եմ նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից, այն­քան էլ հիաս­թափ­ված եմ ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից»
• ՃՇՀԱՀ-ն 6 մլն դրամ է փոխանցել «Զինծառայողների ապահովագրության» հիմնադրամին և «Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոն»-ին
• ՃՇՀԱՀ հոգաբարձունների խորհրդի նիստում մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին Ղարաբաղի պատերազմում իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի զոհաբերած նահատակների հիշատակը
• «Պատերազմ և խաղաղության» նոր տարբերակը․ «վաճառված է» Արցախը, վտանգված է Հայաստանը
• Պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րում փաս­տա­թուղթն ին­չու՞ բո­վան­դա­կա­յին փո­փո­խու­թ­յուն չի կրել
• Արդեն ե­րեկ պետք է մե­կու­սաց­վեին և պար­տա­դիր թես­տա­վոր­վեին
• Գեր­շա­հույթ` պա­տե­րազ­մի հաշ­վին
• «Լար­վա­ծու­թ­յան մե­ծաց­մա­նը զու­գա­հեռ ես-ը ա­վե­լի է ձուլ­վում մենք-ին»
• «Հա­յե­րը ոչ միայն լավ գոր­ծա­րար­ներ են, այլև լավ մար­տիկ­ներ»
• ՃՇՀԱՀ-ը 15 մլն 500 հազար դրամ է փոխանցել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամին»
• «Մեր ամ­րոց­նե­րի պա­տե­րի տակ լավ ջարդ են ու­տում և ու­տե­լու են»
• ՊԵԿ-ը միանձ­ն­յա՞ է ո­րո­շել
• Վլադ Ասատրյանը միաձայն վերընտրվեց ՃՇՀԱՀ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ

Մեկնաբանություններ