«Ցանկացած սցենարի դեպքում ՄՄ-ին անդամակցության դրականը կգերազանցի բացասականին»

Սահմանադրության փոփոխության, վարչապետի հրաժարականի շուրջ ծավալված կրքերից հետո հասարակության շրջանում քննարկվող թեժ հարցերից է ՀՀ-ի անդամակցությունը ՄՄ-ին, որը էապես կարող է փոխել Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական վիճակը: Կանխատեսումներ կան, որ այն կհանգեցնի նաև բարձր գնաճի: Բնականաբար, այդ ամենից չի կարող զերծ մնալ ՀՀ-ի բանկային համակարգը: Ի՞նչ հնարավոր փոփոխություններ կամ սցենարներ կարող են լինել: Այս և այլ հարցերի շուրջ զրուցեցինք Հայաստանի բանկերի միության (ՀԲՄ) նախագահ ՍԱՄՎԵԼ ՃԶՄԱՉՅԱՆԻ հետ:

-Մաքսային միությանը Հայաստանի միանալու հետևանքները կարող են շատ տարբեր լինել և, ինչպես Դուք էլ գիտեք, ներկա պահին վարվում են բանակցություններ, որոնք, ինչպես ասում են, կպարզեցնեն ընդհանուր պատկերը: Դուք հիշատակեցիք բարձր գնաճի կանխատեսումը, բայց դա, իմ կարծիքով, միանշանակ չէ, և ամեն ինչ կախված կլինի այն հանգամանքից, թե մեզ համար զգայուն որ և քանի ապրանքային անվանումներ կհաջողվի դուրս բերել մաքսային սակագների ընդհանուր դաշտից,- ասաց պարոն Ճզմաչյանը։- Համապատասխանաբար դեռևս բավական դժվար է կանխատեսել Հայաստանի բանկային համակարգի հետագա զարգացումները: Այս պահին համարձակվելով, կարող եմ միայն ասել, որ եթե նույնիսկ մեր բանկային համակարգում լինեն փոփոխություններ, ապա ոչ էական, քանի որ բանկային համակարգը գործում է ոչ ինքնաբավ, ուղիղ կապ ունենալով տնտեսության ընդհանուր իրավիճակի հետ: Հենց վերջինն է հաղորդում բանկային համակարգին որոշակի շարժ, դինամիկա, չնայած, մյուս կողմից, նույն վարկերը ևս հանդիսանում են ակտիվ գործոն և նպաստում են տնտեսական աճին: Եվ եթե, օրինակ, արդարացվեն մեր սպասելիքները Հայաստանի տնտեսության աշխուժացման վերաբերյալ, ապա ակտիվության և ֆինանսական միջնորդության աստիճանի բարձրացման առումով բարենպաստ ներգործություն կունենա նաև բանկային համակարգի վրա, որը վաղուց պատրաստ է տնտեսության ֆինանսական սպասարկման ընդլայնմանը:
-ԿԲ-ի հետ մշակո՞ւմ եք ռազմավարական ծրագիր ՄՄ-ին անդամակցության շրջանակներում:
-Ինձ հայտնի է, որ ՀՀ Կենտրոնական բանկում այդ ուղղությամբ լուրջ աշխատանքներ տարվում են, և մենք համաձայն ենք այդ մշակումներին: Կարող եմ ավելացնել, որ ցանկացած սցենարի դեպքում ակնհայտ է, որ ՄՄ-ին Հայաստանի անդամակցության դրականը գերազանցում է բացասականին:
-Եթե Հայաստան ներկրվող բոլոր ապրանքները հարկվելու են ՌԴ-ի մաքսային օրենսդրությամբ սահմանված տուրքերով, ապա չե՞ք կարծում, որ մոտ ապագայում կառաջանա դրամից ռուբլու գոտի անցնելու անհրաժեշտություն, իսկ սոցիալական լարվածությունը մեղմելու նպատակով՝ ՌԴ-ի աշխատավարձերի և թոշակների չափի սահմանում:
-Աշխատավարձերի և թոշակների չափը ցանկացած երկրում կախված է տվյալ երկրի տնտեսության վիճակից, տնտեսական հնարավորություններից, ոչ թե ցանկություններից: Դրամից ռուբլու գոտի անցնելու հարցը հաստատ, ինչպես Դուք արտահայտվեցիք, «մոտ ապագայի» օրակարգում չէ: Դեռևս այդպիսի մտադրություններ չկան, և որևէ ատյանում այդ հարցը չի քննարկվել նույնիսկ զուտ տեսական առումով: Կարծում եմ, որ կանցնի ոչ մեկ տարի, մինչև ՄՄ-ն և Եվրասիական տնտեսական տարածքը, որոնք դեռ պետք է ապացուցեն իրենց կենսունակությունը և արդյունավետությունը, կայանան: Իսկ եթե ապագայում առաջանա նման անհրաժեշտություն, ապա այդ հարցը պետք է սառնասրտորեն քննարկվի այդ պահի իրողությունների ներքո:
Ի վերջո, համաշխարհային փորձն ունի եվրոյի միասնական գոտու ձևավորման պրակտիկա՝ իր բոլոր դրական և բացասական հետևանքներով: Այնպես որ, չի կարելի իսպառ բացառել, թե ինչ-որ պատմական ժամանակահատվածում, ելնելով ակնհայտ տնտեսական նպատակահարմարությունից, կառաջանա հասարակական պահանջ եվրասիական ինտեգրացիոն խմբավորման միասնական ընդհանուր արժույթի նկատմամբ, և հնարավոր է՝ այն ստեղծվի ռուսական ռուբլու կամ նոր արժույթի հիմքի վրա: Բայց կրկնեմ, որ միայն Եվրասիական միության պրակտիկան, գործունեությունը, բուն աշխատանքային ընթացքը կարող են բնական ձևով բերել այդ հարցին:
-Եթե իսկապես դրամը փոխարինվի ռուբլով, ապա ի՞նչ ռիսկեր կարող են ունենալ բանկերը, ինչպես նաև ներդրողներն ու վարկատուները:
-Դուք նորից փորձում եք ներգրավել ինձ «եթե»-ների դաշտ: Բարի։ Խորապես գիտակցելով Ձեր մտահոգությունները, առաջարկում եմ խորհել միասին: Բոլորին հայտնի է, որ Ռուսաստանում կյանքի մակարդակը մի քանի անգամ բարձր է, քան մեզ մոտ: Տարածքով մեծ և բնական պաշարներով հարուստ այդ երկիրը կարևորագույն շատ չափանիշներով ուղղակի համեմատելի չէ Հայաստանի հետ՝ ո՛չ քանակական, ո՛չ էլ որակական առումներով: Հետևաբար, ելնելով թեկուզ տարրական տրամաբանությունից, կարելի է ենթադրել, որ ոչ թե փոքրիկ Հայաստանը Ռուսաստանին կքաշի ցած, այլ Ռուսաստանը կձգի մեզ առնվազն իր մակարդակի: Հիշում եք, չէ՞, ինչպես էր ապրում Հայաստանը ԽՍՀՄ-ի օրոք: Այսօր էլ, ի միջի այլոց, տառացիորեն մեր աչքի առաջ կատարվում է Ռուսաստանի և Ղրիմի ինտեգրացիան, այսինքն՝ շատ շուտով մենք ականատես կլինենք, թե ինչպես է Ռուսաստանին հաջողվում իր մակարդակին հասցնել տնտեսապես բավականին հետամնաց թերակղզին: Իսկ եթե նկատի ունենանք այն հանգամանքը, որ Հայաստանը փոքր երկիր է և, հետևաբար, ավելի հեշտ կառավարվող և բարեփոխվող, ապա հանգամանքների բարեհաջող բերումով կարող ենք որոշ առումով նույնիսկ Ռուսաստանից առաջ անցնել: Այդ իսկ պատճառով, ելնելով բերված ընդհանուր դրույթներից, ինձ թվում է, որ միասնական արտարժութային գոտում ոչ միայն չեն տուժի, այլև կշահեն և՛ ներդրողները, և՛ վարկատուները:
Եվրամիության երկրներում ազգային արժույթից եվրոյի անցումը առանձնապես խնդիրներ չստեղծեց բանկային կամ ֆինանսական համակարգի համար, և այդ գործընթացը ճիշտ կազմակերպելու դեպքում հնարավոր է նվազագույնի հասցնել բոլոր հնարավոր ռիսկերը:
-Ի՞նչ եք կարծում, ՄՄ-ին անդամակցությունից հետո ՀՀ-ի տնտեսությունում ներդրումները կավելանա՞ն: Եվ ընդհանրապես, ինչպե՞ս այն կազդի ՀՀ բանկային համակարգի ֆինանսական զարգացման վրա:
-Ես արդեն խոսեցի այն սպասումների մասին, որ մենք ունենք ՄՄ-ին Հայաստանի անդամակցության հետ կապված, և տնտեսության աշխուժացումը, ՀՆԱ-ի և ներդրումների ավելացումը մեր գլխավոր սպասումներից են: Այսօր մեր տնտեսության շատ ճյուղերում ՄՄ-ին անդամակցող երկրները էական ներդրումներ են իրականացրել, և դրանց ծավալը կտրուկ կավելանա: Կարծում եմ, այնպիսի խոշոր նախագծեր, ինչպիսիք են Հայկական ատոմակայանի շահագործման ժամկետի երկարացումը «Ռոսատոմի» օգնությամբ (իսկ հետագայում և նոր էներգաբլոկի կառուցումը), «Ռոսնեֆտ»-«Pirelli»-ի մտադրությունները մեր երկրում կաուչուկի և ավտոդողերի արտադրության վերաբերյալ, Հայաստան-Իրան երկաթգծի շինարարությունը և այլն, վաղ թե ուշ կիրականանան, բերելով ներդրումների հոսքեր: Բանկային համակարգը դրանից միայն կշահի:
-Պարոն Ճզմաչյան, ի՞նչ սպասելիքներ ունեք նոր վարչապետից:
-Նկատի ունենալով նոր վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի անցած հարուստ ճանապարհը քաղաքական և տնտեսության ոլորտներում, կարծում եմ՝ շուտափույթ լուծումներ կտրվեն տնտեսության մեջ ծառացած անհետաձգելի հարցերին:
-Եթե դեմ չեք, անդրադառնանք կոնկրետ ձեր միությանը: Ի՞նչ էական փոփոխություններ են տեղի ունեցել բանկային միությունում, բանկերի նկատմամբ տարվող քաղաքականության, ինչպես նաև այլ հարցերում, այլ պարտականություններից ազատված նախագահ ընտրելու որոշումից հետո:
-Հակադարձ հարց. իսկ ինչի՞ց ելնելով եք կարծում, որ պետք է տեղի ունենային էական փոփոխություններ: ՀԲՄ-ն բոլոր առումներով ունի կայացման և զարգացման պատկառելի պատմություն, որում իրենց արժեքավոր ներդրումներն են ունեցել այս պաշտոնում իմ բոլոր նախորդները: Այնպես որ, թողած «ժառանգությունը» լավն է, և խնդիրը այդ դրականը զարգացնելու մեջ է: Բացի այդ, ես հանդիսանում էի ՀԲՄ-ի խորհրդի անդամ և իմ մասնակցությունն եմ ունեցել կառույցի գործունեության քաղաքականության ձևավորման գործում և, հետևապես, քաղաքականության կտրուկ փոփոխություն չէր կարող լինել:
-Կազմակերպական իմաստով, կարծում եմ, ՀԲՄ-ում որոշ փոփոխություններ անխուսափելի են, պայմանավորված այն պարզ հանգամանքով, որ ամեն ղեկավար կազմակերպության գործունեության վրա թողնում է, այսպես ասած, սեփական «կնիքը»՝ ձեռագիրը:
-Ինքս, օրինակ, ամբողջ կյանքում, այդ թվում՝ մասնագիտական, կազմակերպության գործունեության մեջ միշտ մեծ տեղ եմ տվել թափանցիկությանը՝ հասարակության առջև հնարավորինս բաց աշխատելու սկզբունքին: Այդ իսկ պատճառով մենք, օրինակ, առաջին հերթին վերակազմակերպեցինք և ընդլայնեցինք միության կառուցվածքը: Այսօր ՀԲՄ-ի կառուցվածքում գործում է նոր վարչություն, որը զբաղվում է նաև հասարակության հետ կապերի հարցերով: Այդ ստորաբաժանման առաջին և առավել տեսանելի նորույթներից էին ՀԲՄ-ի էլեկտրոնային տեղեկագրի հիմնումը և պարբերաբար թողարկումը: Այդ տեղեկագիրը պատրաստվում է ժամանակակից և Արևմուտքում ընդունված newsletter ձևաչափով, երկու լեզվով (հայերեն և ռուսերեն) և ուղարկվում է, մի կողմից, բոլոր բանկերին, իսկ մյուս կողմից՝ մոտ երեք տասնյակ ԶԼՄ-ների:
Այդ նոր տեղեկատվական պրոդուկտն էապես ընդլայնել է միության գործունեության թափանցիկությունը: Օրինակ, թողարկումներից մեկում զետեղված էին տեղեկություններ ՀԲՄ-ի լոբբիստական գործունեության մասին՝ առևտրային բանկերի օրինական շահերը ներկայացնելու և պաշտպանելու առումով: Իսկ վերջին թողարկումը նվիրված է բանկերի նկատմամբ հասարակության որոշ հատվածում տեղ գտած մի շարք մոլորությունների և առասպելների ցրմանը, ինչն արվեց թվերով և փաստերով, հիմնվելով 2013-ի բանկային համակարգի գործունեության արդյունքների վրա: Դրանով իսկ մենք լուծում ենք նաև մի զուտ «էգոիստական» խնդիր, բարձրացնելով հասարակության գիտակցումը և իրազեկվածությունը բանկերի դերի մասին, բարելավելով վերջիններիս իմիջը մարդկանց աչքերում:

Զրուցեց
Ժասմեն ՎԻԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• ՃՇՀԱՀ-ն և Ստավրոպոլի «Հյուսիս-Կովկասյան դաշնային» համալսարանը հեռահար եղանակով ստորագրեցին «Մեծ Կովկաս կոնսորցիում ստեղծելու մասին» համաձայնագիրը
• «Հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­թ­յուն են դրսևո­րում ՀՀ իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը»
• «Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի քա­ղա­քա­կան լու­ծու­մը պետք է գտն­վեր այս պա­տե­րազ­մից ա­ռաջ»
• ՃՇՀԱՀ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում բացվեց ինտերակտիվ ուսուցման ռուսաց լեզվի առաջին կենտրոնը
• «Դուռ-լու­սա­մուտդ պինդ փա­կիր, ու­րի­շին գող մի հա­նիր»
• Կռա­պաշ­տու­թ­յու­նը քան­դեց Հա­յաս­տա­նը
• «Նո­յեմ­բե­րի 4-ի դրու­թ­յամբ Շու­շիում մեր դիր­քե­րը բո­լոր ա­ռում­նե­րով նպաս­տա­վոր են ե­ղել»
• «Որ­քան հիաս­թափ­ված եմ նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից, այն­քան էլ հիաս­թափ­ված եմ ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից»
• ՃՇՀԱՀ-ն 6 մլն դրամ է փոխանցել «Զինծառայողների ապահովագրության» հիմնադրամին և «Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոն»-ին
• ՃՇՀԱՀ հոգաբարձունների խորհրդի նիստում մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին Ղարաբաղի պատերազմում իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի զոհաբերած նահատակների հիշատակը
• «Պատերազմ և խաղաղության» նոր տարբերակը․ «վաճառված է» Արցախը, վտանգված է Հայաստանը
• Պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րում փաս­տա­թուղթն ին­չու՞ բո­վան­դա­կա­յին փո­փո­խու­թ­յուն չի կրել
• Արդեն ե­րեկ պետք է մե­կու­սաց­վեին և պար­տա­դիր թես­տա­վոր­վեին
• Գեր­շա­հույթ` պա­տե­րազ­մի հաշ­վին
• «Լար­վա­ծու­թ­յան մե­ծաց­մա­նը զու­գա­հեռ ես-ը ա­վե­լի է ձուլ­վում մենք-ին»
• «Հա­յե­րը ոչ միայն լավ գոր­ծա­րար­ներ են, այլև լավ մար­տիկ­ներ»
• ՃՇՀԱՀ-ը 15 մլն 500 հազար դրամ է փոխանցել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամին»
• «Մեր ամ­րոց­նե­րի պա­տե­րի տակ լավ ջարդ են ու­տում և ու­տե­լու են»
• ՊԵԿ-ը միանձ­ն­յա՞ է ո­րո­շել
• Վլադ Ասատրյանը միաձայն վերընտրվեց ՃՇՀԱՀ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ

Մեկնաբանություններ