«Աշխարհում փոքր բյուջե ունեցող ֆիլմեր կան, որոնք շատ հետաքրքիր են»

Ռեժիսոր, սցենարիստ, դերասան ԳԱԳԻԿ ՄԱԴՈՅԱՆԻ «Ճանապարհ» (2014 թ.) կարճամետրաժ ֆիլմը ներկայացված է «Ոսկե ծիրան» փառատոնի «Հայկական համայնապատկեր» ծրագրում: Ֆիլմը կնոջ մասին է, որն ուզում է ցած նետվել կամրջից: Այդ պահին նրան է մոտենում մի անօթևան և խնդրում իրեն թողնել ունեցվածքը: Հանդիպումը փրկում է կնոջ կյանքը:

-Ինչի՞ մասին է «Ճանապարհ»-ը` ինքնասպանությա՞ն, թե՞ գթասրտության:
-Յուրաքանչյուր ոք կարող է յուրովի ընկալել ասելիքը: Ինձ համար, սակայն, ամենակարևորը հետևյալ հաղորդագրությունը տեղ հասցնելն է` յուրաքանչյուր մարդ արժեք է` անկախ սոցիալական պայմաններից, հասարակության մեջ ունեցած իր դիրքից և այլն:

«ԿԱՐՃԱՄԵՏՐԱԺ ՖԻԼՄԸ ԵԿԱՄՏԱԲԵՐ ՉԷ»

-Որքա՞ն գումար է ծախսվել ֆիլմը նկարահանելու համար: Երբ ֆիլմը այնքան էլ հաջող չի լինում, ընդունված է ասել` գումարը քիչ էր:
-Ես ավարտել եմ ԵԹԿԻ-ի դերասանական բաժինը, այնուհետ` ռեժիսորական բարձրագույն դասընթացը` Ռոման Բալայանի արվեստանոցում: «Ճանապարհը» իմ դիպլոմային աշխատանքն է:
Ծախսվել է 3500 դոլար: Ֆինանսավորել է «Հայ արտ սինեմա» հիմնադրամը` ի դեմս ղեկավար Մարտուն Ադոյանի: Շնորհակալություն եմ հայտնում: Գիտեք, գումարը դեր ունի ֆիլմն ավելի գունեղ, ավելի հետաքրքիր դարձնելու, տեխնիկական լայն հնարավորություններ օգտագործելու համար: Բայց եթե ֆիլմը արժեք չունի` օպերատորական, մոնտաժային, դերասանական և սցենարական առումով, հետաքրքիր չէ, միլիոններ էլ ծախսեք, ոչինչ չի ստացվի: Աշխարհում փոքր բյուջե ունեցող ֆիլմեր կան, որոնք շատ հետաքրքիր են:
-Ինչպե՞ս է Ձեր ֆիլմը հասնելու հանդիսատեսին: Ասում են, որ մենք չունենք պրոդյուսերական դպրոց, և նոր ստեղծվող ֆիլմերի հանրահռչակման գործընթացը թերի է հենց այդ պատճառով:
-Կինոպրոդյուսերներ կան, ուղղակի նրանք շատ զբաղված են: Կարճամետրաժ ֆիլմը եկամտաբեր չէ, եթե հետաքրքիր է, կարող է ներկայացվել փառատոների: Պրոդյուսերները կոմերցիոն խնդիրներ են լուծում: Իհարկե, կա պրոդյուսերական դպրոցի խնդիր, սցենարիստների պակաս: Ես չեմ ուզում կինոսցենար գրել, ես ուզում եմ աշխատել սցենարիստի հետ: «Ճանապարհի» սցենարի հեղինակը ես եմ, որովհետև չկարողացա գտնել իմ սցենարիստին:
-Ի՞նչ կասեք «Ոսկե ծիրան» փառատոնի մասին: Ի՞նչ է տալիս այն մեր հանրությանը, մեր ռեժիսորներին: Կարելի՞ է ասել, որ վերաձևավորվում է կինո դիտելու մշակույթը մեզանում, եթե հաշվի առնենք, որ այդ օրերին կինոդահլիճները լեփ-լեցուն են:
-Ես առաջին անգամ եմ փառատոնին մասնակցում որպես հեղինակ: Կարող եմ ասել ինչ տվեց ինձ «Ոսկե ծիրանը»: Առաջին հերթին` կինոճաշակ: Ժամանակակից շատ ռեժիսորների ճանաչում ենք, հաղորդակցվում այս փառատոնի շնորհիվ: Դրսում նույնպես շատ բարձր են գնահատում «Ոսկե ծիրանը»: Օտարազգի ընկերներս ասում են, որ այս փառատոնը նրանց համար է, ովքեր լավ ֆիլմ են նկարահանում, հայտնիությունը էական չէ: Ինչ վերաբերում է կինոդիտելու մշակույթին, ասեմ, որ փառատոնի ընթացքում հանդիսատեսը դիտում է շատ լուրջ ֆիլմեր, որոնք, թվում է, քչերի համար են:
-Մարտուն Ադոյանին պետք է հարց տրվի` ինչո՞ւ նման ֆիլմեր չեն ցուցադրում «Մոսկվա» կինոթատրնում:
-«Մոսկվա» կինոթատրոնը մասնավոր ձեռնարկություն է, հարկային պարտավորություններ ունի, աշխատավարձ է վճարում, հետևաբար այնտեղ պետք է լինեն նաև կոմերցիոն ֆիլմեր: Հեղինակային ֆիլմերը ցուցադրվում են փառատոների շրջանակում, և բացը լրացվում է: Խնդիրը հետևյալն է`Հայաստանում կինոարդյունաբերության համար բնակչության թիվը շատ քիչ է:
-Խորհրդային շրջանում քիչ չէ՞ր: «Կինո գնալը» հանրության ամենասիրելի զբաղմունքներից էր:
-Այն ժամանակ չկար համացանց: Եթե ես գումար պիտի վճարեմ ու նայեմ, օրինակ, հայկական ֆիլմ, ավելի լավ չէ՞ տանը նստած հոլիվուդյան ֆիլմ նայեմ, որտեղ էականը գաղափարը չէ, այլ վիզուալ էֆեկտները: Ի դեպ, եթե նկատել եք, հոլիվուդյան մերօրյա ֆիլմերում, օրինակ, երբ սպանություն է ցուցադրվում, էականը ոչ թե մոտիվն է` ինչո՞ւ սպանեց, այլ ձևը` ինչպե՞ս սպանեց:

«ՊԱՏԿԵՐԱՑՐԻ, ՈՐ ՄԱՐԴԻԿ ԱՅՍՊԵՍ ՈՏՔՈՎ ԵՐԿՐԻՑ ՀԵՌԱՆՈՒՄ ԵՆ»

-Կյանքը, մեր ժամանակը կինոյի համար լավ նյութ չե՞ն: Օրինակ` Բաղրամյան պողոտայում օրեր շարունակ ընթացող բողոքի ակցիան: Լուսանկարներ կան, որ ուղղակի արվեստի գործ են, վավերագրություն լինելուց զատ:
-Ինքս մասնակցել եմ շարժմանը: Ես նույնպես դեմ եմ հոսանքի թանկացմանը: Բայց կինոյի լեզուն մի քիչ այլ է, ամեն ինչ չէ, որ կարող ես կինոյի վերածել: Այս ամենը տեսնելով, մի պահ, մտածեցի արտագաղթի մասին: Պատկերացրի, որ մարդիկ այսպես ոտքով երկրից հեռանում են: Իսկ առհասարակ նման թեմաները ավելի շատ վավերագրողներին պետք է հետաքրքրեն: Բայց նպատակահարմար չէ ֆիլմի վերածել այն, ինչ տեղի է ունենում այսօր: Ես տեսնում եմ դա` առանց ֆիլմի:
-Դուք ճանաչվել եք «Տարվա լավագույն երիտասարդ դերասան», «Տարվա լավագույն դերասան» և այլն: Ժյուրին ճանաչում և գնահատում է լավագույն դերասաններին, թատերասերների նեղ շրջանակը` նույնպես: Բայց եթե դուրս գանք փողոց ու մարդկանց հարցուփորձ անենք, հիմնական մասը, լավագույն դեպքում, կասի`չկան լավ դերասաններ: Դերասանին հանրահայտ է դարձնում երկնագույն էկրա՞նը` սերիալ, հեռուստաշոու և այլն:
-Ես աշխատում եմ Համազգային պետական թատրոնում, որն ունի իր հանդիսատեսը: Թատրոնի միջոցով ճանաչում ունենալն անհնար է:
-Էլի պիտի ասեմ` խորհրդային շրջանում կային սիրված դերասաններ: Լավագույններին ճանաչում էին բոլորը:
-Մենք գալիս ենք նորից այն կետին, որ մասսայական մշակույթն ավելի մեծ ազդեցություն ունի, քան բարձր արվեստը: Ես նկարահանվել եմ սերիալներում, եթե առաջարկ լինի, էլի կնկարահանվեմ: Ներկայումս գեղարվեստական ֆիլմում եմ նկարահանվում: Իհարկե, պետք է լինեն սերիալներ և, իհարկե, դերասանները պետք է խաղան սերիալներում: Այլ հարց է, որ դրանք պետք է ավելի լավը դառնան: Եթե նկատել եք` կատակերգական սերիալներն ավելի հաջողված են ու ավելի պահանջված: Որովհետև մեր ժողովուրդն այլևս չի ուզում ողբալ: Ինչքա՞ն կարելի է ցույց տալ, որ եղբայրը սպանում է եղբորը, կինը դավաճանում է ամուսնուն: Այդ ամենը միշտ եղել է և կա: Ի հավելումն ասեմ. Տոլստոյը գալիս է տուն, սպասավորը հարցնում է` ինչո՞ւ է տխուր: Ասում է, որ փողոցում տեսել է տակները միզած երկու ռուս կնոջ, որոնք հայհոյում են ռուս ազգին: Սպասավորն ասում է` գրե՛ք դրա մասին, գրողն ասում է` ո՛չ, ամեն աղբ գրականության նյութ չի կարող լինել: Այսօր կան նաև շատ հաղորդումներ, որ աղբն են դուրս հանում: Մինչդեռ արվեստը լուրջ գիտություն է, ցույց է տալիս ճակատագրեր, ճանապարհ, որ մարդիկ ուղղորդվեն ու կողմնորոշվեն` ո՞րն է ճիշտ, ո՞րը սխալ:
-Հակառակ տենդենցն է նկատվում. դեպրեսիա, այլասերում տարածող ֆիլմերն են շատացել:
-Աշխարհում այսօր շատ են ֆիլմերը, որտեղ էականը ոչ թե արվեստագետի վերաբերմունքն է, այլ պրոպագանդվող թեման: Երկու տարի առաջ Կաննի կինոփառատոնում գլխավոր մրցանակ շահեց լեսբուհիների մասին պատմող «Ադելի կյանքը» ֆիլմը: Տաղանդավոր ֆիլմ էր` գեղարվեստական առումով: Ասելիքը` սարսափելի էր: Ես չեմ ասում, թե փոքրամասնությունները պետք է գոյություն չունենան: Բայց ամբողջ աշխարհում նրանց պաշտպանությունն այնպիսի չափերի է հասել, որ արդեն մենք պաշտպանության կարիք ունենք:

Զրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ