«Եզդիների ցեղասպանության մասին կան անսպառ քանակությամբ վկայություններ»

«Հայոց պատմություն» ֆիլմաշարի արտահերթ սերիան ներկայացնում է Հայաստանի 1878-1918 թվականների պատմությունը: Ֆիլմում նշվում է, որ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Թուրքիայի տարածքում սպանվել են մեկուկես միլիոն հայ, 600 հազար ասորի, 300 հազար հույն, 200 հազար եզդի: Ռեժիսորը՝ Գեորգի Գևորգովն է: Սցենարի հեղինակը և խորհրդատուն՝ Վահան Տեր-Ղազարյանը:

Ազգային ժողովի «Ասորիների և հույների ցեղասպանությունը դատապարտող» օրինագծում նշված չէ եզդիների դեմ գործած ցեղասպանությունը: Պատճառը պատմական փաստերի բացակայությունն է: Խնդիրը քննարկման կիզակետում է: ՎԱՀԱՆ ՏԵՐ-ՂԱԶԱՐՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում ասաց, որ կան անսպառ քանակությամբ վկայություններ. «Եզդիները կոտորվել են քրդերի ձեռքով, բայց Օսմանյան կայսրության պատվերով ու թույլտվությամբ՝ զուգահեռ Հայոց ցեղասպանությանը: Եվ դա 15 թվականին չի եղել, անընդհատ է եղել ու այսօր էլ շարունակվում է»: Անդրադառնալով Իրաքում եզդիների մերօրյա կոտորածին, գրողը նկատեց, որ «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման կազմում բազմաթիվ են թուրքերն ու ադրբեջանցիները: Նրա խոսքով՝ Հայաստանի Հանրապետությունը մեծ դժվարությամբ արձագանքեց խնդրին, երբ պարտավոր էր հենց առաջին օրը ոտքի կանգնել ու ամբողջ աշխարհին ասել՝ նույն գործընթացը շարունակվում է, զգուշացեք, շուտով ձեր տուն են մտնելու:
Հետաքրքրվեցի՝ որտեղի՞ց են քաղված «Հայաստանը՝ 1878-1918 թթ.» ֆիլմում ներկայացված տվյալները եղեռնի զոհ դարձած բնիկ ժողովուրդների մասին:
Գրողը նշեց, որ թեման գիտականորեն չի մշակվել, խորությամբ չի ուսումնասիրվել պատմաբանների կողմից: Ֆիլմում տեղ գտած թվերը քաղված են գրքերից, հուշագրություններից, մասնավոր զրույցներից: «Եղեռնազոհ հայերի թվի մասին նույնպես ճշգրիտ տվյալ չկա»,- նկատեց նա:
Նշենք, որ ԱԺ-ում օրերս մշակված նախագիծը դժգոհության ալիք է բարձրացրել ամբողջ աշխարհի եզդիների շրջանում: Վահան Տեր-Ղազարյանի խոսքով՝ այս թեմայի շուրջ կարծիք հայտնելու իրավունք ունեն նախ և առաջ Արցախյան ազատամարտին մասնակից և Եռաբլուրում հանգչող եզդի մարտընկերները:
Նկատեցի, որ դա հարցի զգայական կողմն է: «Զգայական կողմն իրականում այնքան կարևոր է, զգայականը հաշվապահություն չէ, որը կարող է քանդել ամեն ինչ»,- եզրահանգեց զրուցակիցս:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ