Հա՛յ պատմաբաններ, ճարտարապետնե՛ր ու ճարտարապետության պատմաբաններ, պարզվում է՝ «վրացիները մի քանի անգամ գրավել են Անին և իրենց ոճով կառուցել են տաճարներ»:
Վրաց պատմաբանները Անիի անունը փոխել են և կոչում են ԱՆԻՍԻ, անգամ Դվինի անունն են վրացականացրել՝ ԴՎԻՆԻՍԻ, Տայքը՝ ՏԱՈՍԻ...
Հա՛, մի հետաքրքիր պատմական նկրտումներ հետապնդող փաստ ևս. այսօր վրացիների մոտ շատ տարածված է աղջիկների ԱՆԻ անունը:
Հայոց Բագրատունիների մի թևը 9-րդ դարից մինչև 1801 թիվը թագավորել է Վրաստանում, իսկ մենք այդ մասին ծպտուն անգամ չենք հանում:
Վրաց Թամար թագուհու ժամանակաշրջանում Իվանե (հայկական Հովհաննես) Զաքարյանը և Զաքարե (Զաքարիա) Զաքարյան իշխանական տոհմի եղբայրները սելջուկների ներխուժման ժամանակ ստեղծում են հայ- վրացական միավորված թագավորություն և հետ են մղում սելջուկներին: Զաքարյան եղբայրների թագավության սահմանները գրեթե համընկնում էին Բարգրատունիների թագավորության սահմաններին:
Զաքարյանների մայրաքաղաքը Բագրատունյաց մայրքաղաք ԱՆԻՆ էր:
Եղբայրներից Հովհաննեսն իր անունը հարմարեցնում է վրացերեն արտասանությանը՝ Իվանե, դառնում է ուղղափառ եկեղեցու հետևորդ՝ վրացադավան, և իր բաժին տարածքներում տարածում է վրացադավանությունը և արդեն կառուցված և նոր կառուցվող Հայկական եկեղեցիների վրա վրացերեն արձանագրություններ է գրել տալիս:
Այստեղ ընդհատեմ պատմությունը և անդրադառնամ վրացիների ոտնձգություններին և ախորժակին,
վրաց պատմագրությունն այդ հայ-վրացական դաշնային պետություն -թագավորությունը համարում է զուտ վրացական և Հայոց տարածքում եղած ճարտարապետական բոլոր հուշարձանները` վրացական:
Բա, էս ու՞ր են հայ պատմաբանները, ես քանի հոդված գրեմ, որ իմ հոդվածները գիտական, և որ առավել կարևոր է, քաղաքական արժեք ունենան:
Անիսի, Դվինիսի, Տաոսի, Էրիվան ...
Մինչև ե՞րբ, հայ պատմաբաններ, դուք մնաք պատմության լուսանցքում:
Մարի ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ-ԽԱՆՋՅԱՆ
Գրող, հրապարակախոս