Գրիգի և Բրամսի ներշնչանքի տիրույթներում

Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը հանդես եկավ գերմանացի աշխարհահռչակ դիրիժոր Յուստուս Ֆրանցի ղեկավարությամբ` ներկայացնելով Բրամսի Ակադեմիական նախերգանքը, թիվ 1 սիմֆոնիան և Գրիգի Դաշնամուրի կոնցերտը: Վերջին ստեղծագործությունը հնչեց քսանութամյա ֆրանսիացի դաշնակահար Տրիստան Պֆաֆի մենակատարությամբ:
Հայաստանյան հանդիսատեսին առաջին անգամ էր բախտ վիճակվում հանդիպելու Յուստուս Ֆրանցի հետ, մի բան, որ զարմանալի, գուցե անգամ աններելի է, եթե հաշվի առնենք այս արվեստագետի բացառիկ վերաբերմունքը մեր ժողովրդի նկատմամբ և այն ավանդը, որ նա ներդրել է օրհասական ժամանակներում մեզ օժանդակելու համար:
1988 թվականին Յուստուս Ֆրանցը, տեղեկանալով Հայաստանում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժի մասին, Գերմանիայում մի քանի օրվա ընթացքում կազմակերպել է համերգների շարք, որոնց հասույթը (ավելի քան 100000 գերմանական մարկ) փոխանցել է Հայաստան: Յուստուս Ֆրանցի ջանքերով համերգային ծրագրերում ներգրավվել են ժամանակի նշանավոր երաժիշտներ, ինչպես, օրինակ, լեգենդար ջութակահար Եհուդի Մենուհինը: Համերգներից ամենահիշարժանը կայացել է Համբուրգի «Laiszhalle» համերգասրահում: Համերգային ծրագիրը կատարել է Ֆրանցի ջանքերով հավաքված նվագախումբը:
Ավելի քանի 40 տարի Յուստուս Ֆրանցը համաշխարհային հռչակ է վայելում` որպես դիրիժոր և որպես դաշնակահար հանդես գալով աշխարհի ամենահեղինակավոր սրահներում, բարձրակարգ նվագախմբերի և երաժիշտների հետ: Ֆրանցի համաշխարհային ճանաչումն սկսվել է 1970 թ., երբ որպես դաշնակահար հանդես է եկել դարի մեծագույն դիրիժորներից մեկի` Հերբերտ ֆոն Կարայանի ղեկավարությամբ` Բեռլինի ֆիլհարմոնիկի հետ: Մի քանի տարի անց սկսվել է համագործակցությունը Նյու Յորքի ֆիլհարմոնիկի հետ` լեգենդար Լեոնարդ Բեռնսթայնի ղեկավարությամբ: Ֆրանցը խոստովանում է, որ իրենց երկարամյա համագործակցության արդյունքում ինքը դարձել է Բեռնսթայնի գաղափարների կրողը և շարունակողը: Այս համագործակցությունից է մարմին առել նրանց երկուսի համատեղ երազանքը` «Ազգերի նվագախմբի» (Philharmonia of the Nations) տեսքով, որի գլխավոր դիրիժորը մինչ օրս հենց Յուստուս Ֆրանցն է:
Երևանյան համերգի ընթացքում ոչ միայն ակնհայտ էր ստեղծագործական փոխըմբռնումը տաղանդավոր դիրիժորի և հայաստանյան ֆիլհարմոնիկի երաժիշտների միջև, այլև ջերմ փոխշփումը երախտագիտությամբ լեցուն հանդիսատեսի և մեծահոգի անհատականության միջև: Թերևս սրանով էր պայմանավորված իրեն բուռն ծափերով ողջունող հանդիսատեսին եռակի «բիս»-ի արժանացնելու հանգամանքը, որոնցից մեկի ժամանակ դիրիժորը հանդես եկավ Տրիստան Պֆաֆի հետ` դաշնամուրային զուգանվագով:
Գրիգի Դաշնամուրի կոնցերտը, որքան էլ ծանոթ ու յուրացված է երաժշտասեր հանրության կողմից, այնուամենայնիվ առանձնահատուկ գրավչությամբ հնչեց երիտասարդ դաշնակահարի մեկնաբանությամբ: Տրիստան Պֆաֆը ևս առաջին անգամ էր հանդես գալիս մեր երկրում: Չնայած երիտասարդ տարիքին` այս երաժիշտն արդեն հասցրել է նվաճել ստեղծագործական մեծ բարձունքներ, հաջողությամբ մասնակցել պատկառելի միջազգային փառատոների, իբրև մենակատար հանդես գալ աշխարհահռչակ նվագախմբերի հետ:
Համերգի առաջին բաժնում կայացած նրա ելույթն իրոք որ տպավորիչ էր, և ես գլխավորապես Գրիգի` ինձ համար սիրելի կոնցերտը լսելու ցանկությամբ էի այդ օրը գնացել «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահ: Բայց պիտի խոստովանեմ, որ համերգի ավարտից հետո իմ ներսում խլրտացող երաժշտական հույզերն ավելի շատ պայմանավորված էին համերգի երկրորդ բաժնում հնչած Բրամսի թիվ 1 սիմֆոնիայով, որի կատարման ընթացքում Յուստուս Ֆրանցը և մեր ֆիլհարմոնիկը իսկապես բացառիկ էին իրենց ներշնչանքի և ջանքի դրսևորումներում:
Հավելենք, որ առաջիկա ուրբաթ հայաստանցի հանդիսատեսը հնարավորություն կունենա «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահում ունկնդրելու ևս մեկ նշանավոր դաշնակահարի` Դորա Սերվիարյան-Կյունին (ԱՄՆ): Նա հանդես կգա Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հետ` Արամ Խաչատրյանի Դաշնամուրի կոնցերտի կատարմամբ: Համերգը կղեկավարի ՀՊՖՆ-ի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր Էդուարդ Թոփչյանը:
Համերգից մեկ օր անց «Մոսկվա» կինոթատրոնի Կապույտ դահլիճում կկայանա Դորա Սերվիարյան-Կյունի` Արամ Խաչատրյանին նվիրված «Խաչատուրյան» վավերագրական ֆիլմի հայաստանյան պրեմիերան:

Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ