Ի՞նչ կա Էրդողանի մտքին

29.06.2016 | 11:56

Մոսկվայի տվյալներով՝ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը ներողություն է խնդրել անցյալ տարվա նոյեմբերին խփված ռուսական կործանիչի համար: Պուտինի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հաղորդել է, որ ՌԴ նախագահին ուղղված նամակում Էրդողանը գրել է, որ ափսոսում է կատարվածի համար, Ռուսաստանին համարում է բարեկամ ու գործընկեր և ուզում է հարաբերությունները բարելավել: Մի՞թե Ռուսաստանի հետ տևական առճակատումից հետո Էրդողանը նորից գործընկերություն է որոնում՝ Bild-ում գրում են Յուլիան Ռյոպկեն և Դիրկ Հեմպելը:

Նախկին ՆԱՏՕ-ական գեներալ և Բունդեսվերի գլխավոր տնօրեն Հարալդ Կույատը կարծում է, որ «Թուրքիան իր համար նոր բարեկամներ է որոնում, որովհետև Եվրոպայի հետ հարաբերությունները հիմա շատ են բարդացել»: «Սակայն ամեն ինչ այդքան պարզ չէ, քանի որ Պուտինի ու Էրդողանի շահերը հակասում են միմյանց. երկուսն էլ ուզում են ընդգծել իրենց հավակնությունները Սիրիայում և տարածաշրջանի մյուս թեժ կետերում»: Քաղաքական ռիսկերի գնահատման Verisk Maplecroft բրիտանական կոնսալտինգային ընկերության փորձագետ Էնտոնի Սկիները կարծում է, որ «Թուրքիան տարածաշրջանում ինքնամեկուսացած է և վեճի մեջ նախկին շատ դաշնակիցների հետ» ու «հիմա նրան պետք են ավելի շատ բարեկամներ»: Հիմա արդեն Թուրքիան կարող է հույս ունենալ Ռուսաստանից զբոսաշրջային հոսքի, որ դադարել էր ՌԴ իշխանությունների արգելքից հետո: Կարող է վերանալ թուրքական սննդամթերքի տնտեսական էմբարգոն:

Պուտինն էլ ուրախանալու առիթ ունի՝ հիմա ռուսական ինքնաթիռները չեն խփվի հինգ վայրկյանով Թուրքիայի օդային տարածքում հայտնվելիս, որը, կարող է ամրապնդել Ռուսաստանի ներխուժման ցանկությունը՝ շատ ավելի երկար ժամանակով՝ ՆԱՏՕ-ի արտաքին սահմանները թեստավորելու համար: Առավել ևս, որ իսրայելական աղբյուրներից հայտնի է դարձել, որ Ռուսաստանի ու Սիրիայի հարևան պետությունների միջև համաձայնություն կա, որ իրենց օդային տարածքը խախտելու դեպքում չի կարելի ռուսական ինքնաթիռները խփել:
Յուլիան Ռյոպկե, Դիրկ Հեմպել, Bild

Հ.Գ. Գերմանացիների համար հարցը դեռ զուտ ռուս-թուրքական շրջագծում է՝ նրանք սպասում են հետագա զարգացումներին, որ մտածեն տարածաշրջանում ու աշխարհում ռուս-թուրքական տանդեմի վերականգնման հետևանքների մասին:
Իսկ ամերիկացիները հիշեցնում են, որ Էրդողանը զուգահեռ ձեռնարկել է հարաբերությունները բարելավել Իսրայելի հետ: Շիվոն О'Գրեյդին Foreign Policy-ում գրում է, որ ինչ-որ մեկից ներողություն խնդրել իր վարքագծի համար Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը տանել չի կարողանում ավելի, քան տեղեկանալ, որ իրեն ինչ-որ մեկը նորից վիրավորել է: Այս շաբաթ նա որոշեց ինքն իր վրա բռնանալ և մի հարվածով բարելավել փչացրած հարաբերությունները Ռուսաստանի ու Իսրայելի հետ: Նոյեմբերին Անկարայի ու Մոսկվայի սառը հարաբերությունները սառցե դարձան, երբ թուրքական ռազմական ավիացիան խփեց ռուսական ինքնաթիռը: Անկարան պնդում է, որ ինքնաթիռը խախտել է Թուրքիայի օդային տարածքը, Մոսկվան հերքում է: Ռուս օդաչուներից մեկը զոհվեց, ծովային հետևակի մեկ զինվոր էլ սպանվեց անձնակազմը փրկելիս: Երկրորդ օդաչուն փրկվեց: Մի քանի տասնամյակում առաջին դեպքն էր, երբ ՆԱՏՕ-ի անդամը ռուսական ինքնաթիռ խփեց, ռուսների վրա ՆԱՏՕ-ի հարձակման առաջին դեպքը, երբ Մոսկվան սեպտեմբերի վերջին միջամտեց սիրիական քաղաքացիական պատերազմին՝ ամրացնելու համար խուլ պաշտպանության անցած Բաշար Ասադի դիրքերը: Այն ժամանակ Պուտինը թուրքերի քայլն անվանեց դավաճանական հարված թիկունքից: Կրեմլի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովի խոսքով՝ Էրդողանը ՌԴ նախագահին նամակ է ուղարկել և «կարեկցանք ու խոր ցավակցություն» է հայտնել զոհված օդաչուի ընտանիքին: «Նամակում ասվում է, որ Ռուսաստանը Թուրքիայի բարեկամն է և ռազմավարական գործընկերը, որի հետ թուրքական իշխանությունները չեն ուզում փչացնել հարաբերությունները»,- ասաց Պեսկովը: Թուրքիայի պետական Anadolu գործակալությունը երկուշաբթի հաղորդեց, որ նախագահը «ցանկանում էր զոհված օդաչուի ընտանիքին տեղեկացնել, որ կիսում է նրանց ցավը և իր ցավակցությունն է հայտնում»: «Թող նրանք ներեն մեզ»,- գրել է Էրդողանը նամակում:

Միաժամանակ, Իսրայելի ու Թուրքիայի իշխանությունները հայտարարեցին, որ կիրակի օրը պայմանավորվել են վերականգնել դիվանագիտական հարաբերությունները, որ կտրուկ վատացել էին 2010-ին, երբ իսրայելցի զինվորականները հարձակվեցին Գազա գնացող թուրքական նավի վրա՝ սպանելով թուրքական ծագումով մեկ ամերիկացու և թուրք ութ ակտիվիստի: Պայմանավորվածության շրջանակներում զոհված թուրք քաղաքացիների ընտանիքներին փոխհատուցում կվճարվի 20 միլիոն դոլարի չափով: Կրեմլի ու Իսրայելի հետ հարաբերությունները բարելավելու քայլերը Էրդողանը ձեռնարկում է Մերձավոր Արևելքի անվտանգությանը ԻՊ-ի աճող սպառնալիքի և Օսմանյան կայսրությունում 1915-ին հայերի ցեղասպանությունը ճանաչելու Գերմանիայի խորհրդարանի որոշման համապատկերում, որը Էրդողանը կտրականապես հերքում է: Իսկ երկուշաբթի գերմանացի իրավաբանների և իրավապաշտպանների մի խումբ հայտարարեց, որ քաղաքացիական հայց է դատարան ներկայացրել Էրդողանի դեմ՝ Թուրքիայում քրդերի նկատմամբ ռազմական հանցագործությունների համար:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Դիտվել է՝ 1662