Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցում զանգակ կիրառվել է 7-րդ դարից: Այսօր էլ այն անբաժան է Հայ եկեղեցու ծիսակատարություններից: Զանգի գյուտն արվել է Իտալիայի Նոլա քաղաքում: Հայաստանում առաջին անգամ զանգի մասին հիշատակել է Սուրբ Հովհան Մանդակունի իմաստասեր հայրապետը:

Հարազատների մահը անսահմանությանը մեր հավատալու փորձնական հաստատումն է։ Սերը դեպի հեռացածը այլ աշխարհի գոյության հաստատումն է։ Մենք մեռնողի հետ հասնում ենք երևակայական և իրական աշխարհների սահմանին։ Մահն ապացուցում է մեզ այն բանի իրական լինելը, որը մենք համարում ենք երևակայական, և այն բանի երևութականությունը, ինչը համարում էինք իրական։

Ռուսաստանում դժբախտ պատահարի զոհ է դառնում մի ողջ ընտանիք` չորս հոգի։ Աճյունները փոխադրվում են հայրենիք: Հարազատների ցանկությամբ ողբերգության զոհերի հոգեհանգիստն անցկացվում է Նորագավթի Սբ. Գևորգ եկեղեցում: ՈՒ սկիզբ են առնում բամբասանքներ. այն է` յուրաքանչյուր հանգուցյալի դիմաց եկեղեցու ավագ քահանան պահանջել է 150000 դրամ, իմա` ընդհանուր թիվը ստացվել է 600000 դրամ։ Ըստ շրջանառվող լուրերի, երկարատև սակարկությունից հետո իբր կանգ են առել 400000-ի վրա։

Մարգարեները ի սկզբանէ համարվել են աշխարհի ամենախորհրդավոր մարդիկ, ովքեր օրեր, տարիներ ու նույնիսկ դարեր առաջ հայտարարել են գալիքը, որ միայն Աստծուն է հայտնի։ Քանի որ մարգարեները համարվում են ճշմարտության մունետիկները, ապա ստության հայրը՝ սատանան, միշտ կամեցել է ստվերել կամ վարագուրել գալիք ճշմարտությունը, որ մարդիկ, խավարի մեջ խարխափելով, չհակառակվեն իրեն։ Եվ, ի հակադրություն Աստծո մարգարեների, սատանան կեղծ մարգարեներ է ուղարկել մարդկանց մոլորեցնելու համար։ Իսկ զանազանել ճշմարիտի ու կեղծի միջև միայն հասու և գիտակ մարդիկ կարող են, այդ պատճառով շատերը, գառան մորթով գայլերի խոսքերին խաբվելով, չարի բաժին են դառնում։ Որպեսզի մեզ էլ այդ չարիքը չպատահի, այժմ Աստծո մի քանի խոսքով ծանոթանանք ճշմարիտ մարգարեության խորհուրդներին։

Գրիգոր Տաթևացին (1346-1410) համարվում է մեր Եկեղեցու ներկայիս վարդապետական կարգի հայրն ու հիմնադիրը: Հայ մեծանուն հայրապետներն ու վարդապետներն առհասարակ ազնվական ծագում են ունեցել, իսկ Գրիգոր Տաթևացին գալիս է ժողովրդի ցածր խավից: Հայրը` Սարգիսը, արհեստավոր էր: Գաղթելով Վանա լճի մոտ գտնվող Արճեշ քաղաքից, հաստատվել էր Վայոց ձորում և ամուսնացել փարպեցի բարեպաշտ մի գեղջուկ կնոջ հետ

Այս հրապարակման վերտառության բառերը մեր Տիրոջը` Հիսուս Քրիստոսին ուղղված մի հարուստ երիտասարդի խոսքերն են, երբ Նա Իր աշակերտների հետ էր, որը մոտենալով ու իր հարցը ուղղելով Նրան` ասում է. «Բարի Վարդապետ, ի՞նչ պիտի անեմ, որ հավիտենական կյանքը ժառանգեմ» (Ղուկ. 18:18): Հիսուսը նրան ասում է. «Ինչո՞ւ ինձ բարի ես կոչում, ոչ ոք բարի չէ, այլ միայն Աստված: Պատվիրանները գիտես` մի՛ շնացիր, մի՛ սպանիր, մի՛ գողացիր, սուտ մի՛ վկայիր, մեծարի՛ր քո հորը և մորը»: Եվ նա ասում է. «Այդ բոլորը պահել եմ իմ մանկությունից»: Երբ Հիսուս այս լսեց, ասաց նրան. «Դեռ մի բան պակաս է քեզ. ինչ որ ունես, վաճառի՛ր և տուր աղքատներին, և երկնքում գանձե՛ր կունենաս, և արի իմ հետևից» (Ղուկ. 18:22-23): Ավետարանիչը եզրակացնում է. «Երբ նա այս լսեց, տրտմեց, որովհետև չափազանց հարուստ էր» (Ղուկ. 18:23)։

Լինում է հոգու այնպիսի «կծկված» վիճակ, երբ դժվար է ժպտալ. ոչ մի մեղմություն, քնքշություն որևէ մեկի նկատմամբ, մի խոսքով, «քարացած անզգայություն»։ Միայն աղոթքը, հատկապես եկեղեցական, կցրի այդ վիճակը։ Դա սովորական մի բան է հպարտների, վհատների, ինքնասերների, կրքամոլների, սաստիկ ժլատների համար, սակայն ինչ-որ չափով հատուկ է բոլորին ընդհանրապես. մեղքի և շնորհից զուրկ այդ վիճակը մարդու սովորական վիճակն է։ Հոգու համար դա արդեն դժոխքն է երկրի վրա, նրա մահն է մարմնի դեռ կենդանի լինելու դեպքում, և մեղքի բնական հետևանքն է, որը պարզապես սպանում է հոգին։

Պողոս Առաքյալն իր աշակերտ Տիմոթեոսին ուղղած երկրորդ նամակի 3-րդ գլխի 1-17 համարներում գրում է. «Վերջին օրերին չար ժամանակներ պիտի գան, երբ մարդիկ պիտի լինեն անձնասեր, փողասեր, հպարտ, ամբարտավան, հայհոյող, ծնողներին անհնազանդ, անշնորհակալ, անմաքուր… մեծամիտ, ավելի շատ հեշտասեր, քան աստվածասէր…» (Բ. Տիմ. 3:1-4):

Սրբերի սեփական խոր մեղավորության զգացումը լույսի աղբյուրին` Քրիստոսին, ունեցած նրանց մոտիկությունից է։ Գոյություն ունի կրոնականություն` զուգակցված գեղագիտական սենտիմենտալ, կրքոտ հույզերին, որոնք հեշտությամբ գոյակցում են եսասիրության, սնափառության, ցանկասիրության հետ։ Նման մարդիկ հոգևոր հորից ակնկալում են գովասանք ու լավ կարծիք իրենց մասին։ Նրանց զղջումը շատ ծանր է, քանզի նրանք ապաշխարում են, որ գանգատվեն ուրիշներից, ողբան, նրանք համակված են իրենք իրենցով, հեշտությամբ մեղադրում են ուրիշներին։ Նրանց կրոնական հուզավառության վատորակությունն ամենից լավ ապացուցվում է հեշտ անցումով դեպի գրգռականություն և զայրույթ։ Այս տեսակի մարդիկ ավելի հեռու են ճշմարիտ ապաշխարության հնարավորությունից, քան ամենաանուղղելի մեղավորները։

Բարեկենդանը քրիստոնեական ժամանակների ամենաուրախ ու սպասվող տոներից է, երբ հավատավոր մարդը նախապատրաստվում է զատկական Մեծ պահքին, բայց մինչ սկսելը այդ օրը իրեն թույլ է տալիս ճոխ ու կենդանական կերակուրներով սնվել։ Բարեկենդանով էլ սկսվում է Մեծ պահքը, որն այս տարի բավական շուտ է սկսվում՝ փետրվարի 10-ին, և ավարտվում Զատկի սուրբ Հարության տոնին՝ մարտի 31-ին։