Այո՛, ցավոք, աշխարհի գրված-չգրված անխախտ օրենքներից մեկն այն է, որ հաշվի են նստում ուժի և քանակի հետ:
Բնության մեջ էլ այդ օրենքը կենսունակ է` քանակից որակի է փոխվում:
Ճիշտ է, որակները նույնպես տարբեր են իրենց բովանդակությամբ. կա մտավոր կարողությունների, մշակութային տաղանդի, ռազմական արվեստի որակ, և զուտ թվաքանակային առավելության բերած որակ. դիցուք` 100 հազարանոց զորքը հենց միայն իր քանակով կարող է տրորել ու անցնել լավագույնս զինված 10-20 հազարանոց զորքի վրայով, թեկուզ մարտի դաշտում թողնելով իր զինվորների կեսը:
Կամ, ասենք, միջազգային հարաբերություններում, եթե փոքր պետությունն ունի 2-3 ձայնի իրավունք, իսկ մեկ ու կես միլիարդ բնակչություն ունեցող պետությունը` 50-60 ձայն,բնականաբար այդ ձայները կարող են ճակատագրական լինել փոքր պետության կենսական կարևորության որևէ խնդրի լուծման դեմ:
Բայց, այնուամենայնիվ, մենք` հայերս, բնության արտառոց երևույթների շարքին ենք պատկանում. մեր քչի մեջ էլ վերը նշածս որակը անհամատեղելի է բնության` քանակից որակի փոխվելու օրենքի հետ:
Սա սնապարծություն չէ:
Մենք ապացուցել ենք տաղանդներ և հանճարներ ծնելու տևականությամբ, և դա շարունակական է ցայսօր՝ ի տարբերություն, օրինակ, հույների, որոնց ստեղծած քաղաքակրթությունը թեև դրվել է եվրոպական ազգերի մշակույթի հիմքում, բայց հույները վերջին 2500 տարիներին հանգստանում են իրենց նախնիների փառքի դափնիների վրա:
Անգամ կա կասկած, որ այդ մշակույթը հույները չեն ստեղծել, այլ պատերազմների ժամանակ գերեվարված գրողները, ճարտարապետները, նկարիչներն ու քանդակագործները, շինարարները:
Այնպես, ինչպես բոլոր դարերու, այսօր էլ «ուղեղների արտահոսք» են կազմակերպում աղքատ երկրներից տնտեսապես հարուստ պետությունները։ Ապացուցված է, որ համաշխարհային փիլիսոպայական մտքի սյուներից մեկը՝ Արիստոտելը, եղել է ստրուկ:
Հայտնի է, որ Հին Հունաստանում ստրուկները կրթություն ստանալու իրավունք չեն ունեցել, այդ դեպքում որտե՞ղ է նա ստացել իր կրթությունը:
Մեր ժողովրդի մեջ որակական կարողությունների ընդհատում չի եղել անգամ ամենաանբարենպաստ պայմաններում։
Դրանով հանդերձ, մենք ևս պետք է առաջնորդվենք բնության ոսկե օրենքներից մեկով` քանակը որակ է տալիս:
Ապահովենք մեր ազգի քանակը:
Մեր որակը մեր ներսում է, մեր գենի մեջ է:
ՈՒրեմն՝ բազմանանք:
Մարի ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ-ԽԱՆՋՅԱՆ