Տեսանելի եռակողմ կոնսենսուս՝ համաշխարհային գործընթացներում

Երեսուն տարուց ավելի ձգվող քաղաքագիտական դիսկուրս կա. բանավեճի և գաղափարականացված տարբեր դիրքորոշումների կենտրոնում փլուզված երկբևեռ աշխարհակարգից հետո ձևավորված նոր միջազգային հարաբերությունների համակարգի բնութագրումն է: Սկզբնական շրջանում առավել հաճախ կիրառվում էր «Միակենտրոն աշխարհ» ձևակերպումը հիմք ունենալով ԱՄՆ-ի գերակա-թելադրող դերը և տնտեսաքաղաքական ռեսուրսների բազմակի գերազանցությունը մյուս գլոբալ դերակատարների նկատմամբ: 90-ական թթ. վերջերից 2000-ական թթ. սկզբներից, կապված ՌԴ նոր քաղաքական կուրսի, Չինաստանի, ԵՄ-ի չորրորդ ընդարձակման, Ճապոնիայի և Հնդկաստանի հզորացման հետ, աշխարհակարգի բնութագրման համար սկսեց կիրառվել «Միաբևեռ աշխարհ՝ բազմաբևեռայնությամբ» հասկացությունը: Սիրիական և Ուկրաինական ճգնաժամերը նոր փոփոխություներ և ճշգրտումներ մտցրին: ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ ՌԴ կոշտ առճակատումը, Չինաստանի, Թուրքիայի, Իրանի, Սաուդյան Արաբիայի և Հնդկաստանի հավասարակշռող միջազգային քաղաքական դիրքորոշումները վերջնականորեն փաստում են միաբևեռայնության ավարտը: «Բազմաբևեռայնությունը» ևս ամբողջականորեն չի կարող բնութագրել ներկա համակարգը: Իմ կարծիքով, Թրամփի ընտրվելը, ՌԴ-ԱՄՆ փոխհարաբերությունների նոր որակը և վերջին մի քանի տարում Չինաստանի տնտեսական- տեխնոլոգիական թռիչքը հուշում են, որ սկսել է իրականություն դառնալ «եռակենտրոնությունը»: Եվ այս մտորումներով այսօր ստանում եմ առաջին ապացուցող տեղեկատվությունը՝ դիվանագիտական հեղափոխության մասին: ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդում ուկրաինական հարցով ԱՄՆ առաջարկած բանաձևին կողմ են քվեարկել ԱՄՆ, ՌԴ և Չինաստանի ներկայացուցիչները: Ամերիկյան բանաձևը չի պարունակում հակառուսական կամ այլ երկրի հանդեպ որևէ ագրեսիվ ձևակերպում: Կանխատեսում եմ եռակողմ կոնսենսուս նաև հետագա համաշխարհային գործընթացներում: Այս ընթացքում ով ում ինչ կզիջի, ի՞նչ կկիսեն կամ կթողնեն հետագային, չեմ կարող ասել, չնայած, շատ իրողություններ արդեն պարզ են:

Լա՞վ է, թե՞ վատ եռակենտրոնությունը: Ապագան ցույց կտա, եթե, իհարկե, այս գործընթացը շարունակվի: Ես անձամբ լավատես եմ, որովհետև այն հաստատ կբերի կայունություն. ռուսական և չինական ավտորիտար վարչակարգերն ու պահպանողական ավանդապահության ոգով գործող Սպիտակ տունը կարող են զսպել լիբերալիստ-գլոբալիստների խնջույքը, պատերազմների, էթնիկ զտումների և աննորմալ բարքերով խառնամբոխների շուրջպարը: Կայուն աշխարհակարգը բխում է Հայաստանի շահերից:

Գարիկ Քեռյան

Մեկնաբանություններ