1901 թ․ Բանաստեղծը տպագրեց «Պոետն ու Մուսան» պոեմը։ Դա դառնությամբ ու հուսահատությամբ առլեցուն, «անհաս փառքի ճամփայի» տատասկների կամ, ինչպես գրել է նամակներից մեկում՝ «մռայլ ու տափակ, մանր ու չնչին» իր օրերի մասին ստեղծագործություն է։ Այդտեղ Հովհ․ Թումանյանն ունի այսպիսի տողեր․
Վերջին օրերին իշխանական պաշտոնյաները շարունակում են գովերգել Թուրքիայի հետ սահմանների բացման հեռանկարը՝ այն ներկայացնելով որպես տնտեսական մեծ հնարավորությունների աղբյուր։ Սակայն խորքային վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ պատկերը այնքան էլ պարզ ու փայլուն չէ...