«Հայաստանի պետական շահն առաջին հերթին թելադրում է անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է ԱԺ փոխնախագահ ՀԵՐՄԻՆԵ ՆԱՂԴԱԼՅԱՆԸ:

-Սեպտեմբերի մաքսային սկիզբն անակնկա՞լ էր, թե՞ ծրագրված քայլ:
-Շատ պարզամիտ է այն պատկերացումը, որ նման հարցի լուծումը կարող էր լինել անակնկալ, կամ պահի թելադրանք: Երկրի, պետության ճակատագրի համար կարևոր նշանակություն ունեցող բոլոր խնդիրները լրջագույն, խորքային ուսումնասիրության են ենթարկվում, բազմաչափ ու բազմավեկտոր համակողմանի վերլուծության, որ արդյունք է նույնքան մանրակրկիտ քննարկումների քաղաքական ուժերի, հասարակական կազմակերպությունների ու փորձագետների հետ: Միայն այդ ամենից հետո է որոշում կայացվում, ինչը բնական և տրամաբանական է: Մաքսային միությանն անդամակցելու մասին որոշումը նույնպես նման որոշումներից է: Բազմաթիվ քննարկումներ են եղել ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ տարբեր միջազգային հարթակներում: Հիշեցնեմ ԱՊՀ-ի հետ ազատ առևտրի պայմանագրի ստորագրումը և վավերացումը, որի գործընթացում Հայաստանը եղել է ամենաակտիվներից, ինչպես նաև խորհրդարանական համագործակցության հայ-ռուսական հանձնաժողովի մայիսյան նիստը Մոսկվայում, հանդիպումները Պետական դումայի հանձնաժողովներում ու տարբեր պաշտոնյաների հետ: Նույնը նաև եվրոպական հարթակներում: Որոշ աղբյուրներ ապարդյուն ջանում են հանրության մեջ տպավորություն ստեղծել, թե գիշերը քնեցինք, առավոտյան արթնացանք որոշած, դա բացարձակապես անհիմն է: Նրանք ոչ թե լավատեղյակ չեն, այլ անազնիվ ձևով փորձում են ուղղորդել հանրային կարծիքը: Մենք բազմիցս ասել ենք, որ մեր քայլերը պայմանավորված են մեկ դրդապատճառով` Հայաստանի ազգային, պետական շահով: Բոլոր քննարկումների արդյունքում մենք փորձել ենք հասկանալ` ո՞րն է այն ձևաչափը, որի ժամանակ Հայաստանի շահերն առավելագույնս պաշտպանված են:
-Ո՞րն է այս դեպքում Հայաստանի շահը:
-Հայաստանի շահը արտահայտված է մի քանի չափումներով: Առաջինը, անկասկած, անվտանգության խնդիրն է, որովհետև հայտնի է, թե ինչ աշխարհագրական ու աշխարհաքաղաքական դիրքում ենք մենք, ամեն ինչ հայտնի է մեր բարեկամների ու հարևանների մասին, բոլորն ամեն ինչ գիտեն, պարզ է, թե ովքեր ու ինչ զինամթերք ունեն: Բնական է, որ ելնելով նաև ղարաբաղյան խնդրից, Հայաստանի պետական շահն առաջին հերթին թելադրում է անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը: Քսան տարուց ի վեր մեր անվտանգության համակարգը կապված է ՀԱՊԿ-ի հետ, մենք եղել ենք այդ կառույցի հիմնադիրներից և ամենաակտիվ անդամներից մեկը, հիշեցնեմ, օրինակ, որ ՀԱՊԿ-ի արագ արձագանքման ուժերը ստեղծվել են մեր առաջարկով ու էական մասնակցությամբ: Մենք ՀԱՊԿ-ում ոչ ձևական իմաստով ենք և ոչ էլ երկրորդական նշանակություն ունենք: Այս համապատկերում շատ անտրամաբանական կլիներ այլ համակարգում որոնել մեր անվտանգությունը: Բնականաբար, առաջնային նշանակության խնդիր է նաև տնտեսական զարգացումը, Հայաստանի համար գլխավոր խնդիր է պետության հզորացումը: Ազգի և պետության առջև դրված բոլոր խնդիրները լուծվում են, երբ դու ունես ուժեղ պետություն, քաղաքական և տնտեսական ամրության ու դիմադրունակության պաշար: Տնտեսական խնդիրները նույնպես ենթարկվել են բազմակողմանի վերլուծության, վերլուծվել են ոչ միայն Հայաստանի հնարավորությունները Մաքսային միությանն ու Եվրամիությանն ասոցացման շրջանակներում, թեպետ երբևէ չենք ասել, որ գնում ենք դեպի ԵՄ: Այն փաստաթուղթը, որ պատրաստվել է նախաստորագրման, ԵՄ մուտքի համաձայնագիր չէ, այլ ընդամենը նախաստորագրումն է ասոցացման համաձայնագրի: Մենք նաև ուսումնասիրել ենք ԵՄ-ին անդամակցած այլ երկրների անցած ուղին, մեր տնտեսական վիճակին փոքրիշատե նման երկրների փորձը: Վստահեցնում եմ Ձեզ, որ բազմաթիվ մասնագիտական վերլուծություններ են արվել, որոնք ընկած են որոշումների հիմքում: Երբ մենք աշխատել ենք ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագրի վրա, բազմիցս ընդգծել ենք, որ այդ աշխատանքը կատարում ենք Հայաստանի ներքին զարգացումը կարևորելով: Որքան արագ կարողանանք բարեփոխել մեր տնտեսությունը, տեխնոլոգիական փոփոխությունների ենթարկել մեր արտադրական ֆոնդերը, հիմնական միջոցները, որքան արագ նորմատիվային դաշտը փոփոխենք և դարձնենք եվրոպական ստանդարտներին ավելի համահունչ, այնքան լավ մեզ համար: Մենք դա անում ենք մեր տնտեսության, մեր տնտեսավարողների հնարավորություններն ընդլայնելու, մեր արտադրանքն ավելի մրցունակ դարձնելու համար աշխարհի շուկաներում: Նախաստորագրումն ավելի շատ մեզ է պետք, մենք Եվրոպայի համար չէինք անում այդ ծավալուն աշխատանքը:
-Համարենք այդ համաձայնագիրը գզրոցներին հանձնվա՞ծ:
-Աշխատանքը շարունակվելու է, այդ փաստաթղթում ամրագրված խնդիրները եղել են ու մնում են Հայաստանի խնդիրները և Հայաստանի տնտեսությունը բարեփոխելու ուղղություններ: Եթե մենք իսկապես ղեկավարվում ենք պետական շահերով, երկրի կենսական շահերով, միևնույն է, պետք է գնանք այս ճանապարհով:
-ԵՄ անդամակցության և ազատ, խոր ու համապարփակ առևտրի գոտու ստեղծման հարցերը Հայաստանի քաղաքական օրակարգում մնո՞ւմ են:
-Խոսքը երկարատև, գլոբալ օրակարգի մասին է, իհարկե: Բնականաբար, մենք ձգտում ենք և ամեն ինչ անելու ենք, որ եվրոպական համագործակցության պորտալարը ոչ միայն չկտրվի, այլև ամրապնդվի և ուժեղանա:
-Այդ դեպքում որոշիչը ապագա Եվրասիական միության և Եվրամիության փոխհարաբերություննե՞րն են, թե՞ Հայաստանի դիրքորոշումը:
-Առաջին հերթին, իհարկե, ելնում ենք Հայաստանի շահերից, որովհետև որևէ միությանն անդամակցելիս երկիրը տեսնում է իր շահերը, և երբեք ու ոչ մեկը չի կարող սահմանել կամ կաշկանդել իր քայլերը, եթե լինեն ավելի շահավետ տարբերակներ:
-Շահավետի չափանիշները տարբեր են:
-Շահավետի չափանիշները տնտեսական դաշտում` մենք ունենք կարճաժամկետ ու միջնաժամկետ շահավետություն և ունենք երկարաժամկետ շահավետություն, հնարավորություններ ու նպատակադրումներ: Այդ իմաստով այսօրվա Հայաստանին ավելի ձեռնտուն Մաքսային միությունն է:
-Այսինքն` մնում ենք նույն մակարդակում, ընդամենը տարածում ենք մեր հնարավորությունները: Այս պահին Ռուսաստանը տեխնոլոգիապես Արևմուտքից հետ է մնում և դեռ լուծում է իր տնտեսության մոդեռնացման խնդիրը, ո՞րն է շահավետ:
-Եթե համեմատենք Արևմուտքի հետ, Ռուսաստանը չունի համարժեք տեխնոլոգիաներ և իր առջև խնդիր է դնում տնտեսության մոդեռնացումը: Այդ նույն մոդեռն Եվրոպայի հետ մրցակցելու և գոյատևելու հնարավորություն մենք չունենք: Բալթյան երկրների` ԵՄ-ին անդամակցելու արդյունքում տնտեսական զարգացումը և ցուցանիշները համեմատեք:
-Ցուցանիշները սկզբում վատ են, բայց բարեփոխվելու ռեալ հնարավորություններ են ստեղծում:
-Այո, արտագաղթով, աշխատավարձի, կենսամակարդակի անկումով, ներմուծման ավելացումով և արտահանման նվազումով: Նույնը լինելու է նաև Հայաստանում, բավական երկար ժամանակ: Պե՞տք է, որ մենք անցնենք այդ ճանապարհը, մանավանդ եթե հաշվի առնենք ելակետային տարբերությունները: Մեր առանց այդ էլ բավականին ցածր կենսամակարդակում ենթարկվել նաև այդ փորձություններին, ռիսկային է: Մենք այսօր ընտրում ենք այլ տարբերակ` փորձել Մաքսային միության շրջանակներում անցնել տեխնոլոգիապես ավելի բարձր վիճակի, առաջ գնալ թեկուզ դանդաղ, բայց հաստատուն քայլերով:

Զրույցը`
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ