«Ի՞նչ է նշանակում թուրք ազգ. ընդամենը տեղի ազգությունների գենետիկայի, մշակույթի վրա կայացած ինչ-որ շերտավորում»

«Իրատեսի» հյուրը ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, Հայաստանի պետական ջազ-նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար, սաքսոֆոնահար ԱՐՄԵՆ ՀՅՈՒՍՆՈՒՆՑՆ է:

-Պարոն Հյուսնունց, 2010 թվականից ղեկավարում եք Հայաստանի պետական ջազ-նվագախումբը: Մինչ այդ երկար տարիներ աշխատել եք տարբեր նվագախմբերի հետ՝ որպես սաքսոֆոնահար: Ստեղծագործական ո՞ր վիճակն եք նախընտրում՝ երաժիշտ-կատարողի՞, թե՞ գեղարվեստական ղեկավարի, որը պատասխանատվության մեծ չափաբաժին և անձնական որակների ավելի լայն տիրույթ է ենթադրում:
-Իմ կապը նվագախմբի հետ շատ վաղուց է սկսվել: Բախտ եմ ունեցել աշխատելու դեռ օրբելյանական նվագախմբում՝ 1988 թվականից: Հետո եղավ ընդմիջում մեր գործունեության մեջ՝ կապված երկրի փոփոխությունների հետ: 1997-ին վերաբացվեց նվագախումբը՝ նոր, երիտասարդ կազմով: Նախաձեռնության ակունքներում երեք հոգի էինք՝ պրոդյուսեր Արթուր Ասատրյանը, գեղարվեստական ղեկավար Արմեն Մարտիրոսյանը, և ես՝ որպես երաժշտական ղեկավար, կոնցերտմայստեր, մենակատար: Այսինքն՝ 1997-ից աշխատում եմ այդ նվագախմբի հետ, և այն, ինչ ունենք այսօր, նաև այդ աշխատանքի արդյունքն է: Հասկանալի է, որ այս քսան տարիների ընթացքում կատարվել է սերնդափոխություն, այսօր լրիվ երիտասարդ կազմ ունենք, սակայն այն աշխատանքը, որ սկսել ենք տասնամյակներ առաջ, իր բովանդակության մեջ շարունակվում է: Եվ քանի որ ես, նվագախմբից բացի, ներգրավված էի տարբեր ծրագրերում, շատ էի լինում ուղևորությունների մեջ, 2005 թվականից դուրս եկա նվագախմբից և վերադարձա 2010-ին՝ արդեն որպես գեղարվեստական ղեկավար:

-Վերջերս համատեղ համերգ ունեցաք հանրահռչակ ջազմեն Ջեմի Դեյվիսի հետ: Ինչպե՞ս անցավ համերգը ճարտարապետների միության դահլիճում, որը դարձել է պետական ջազ-նվագախմբի ստեղծագործելու տարածքը, փաստորեն:
-Ես համարձակվել եմ վարձակալել ճարտարապետների միության դահլիճը՝ որպես փորձատեղ: Մեր ընկերոջ անձնական աջակցությամբ դահլիճը բերել ենք հնարավորինս պատշաճ տեսքի, բայց դեռ լիարժեք չէ վիճակը: Վարձակալության վճարը հայթայթում ենք արտաբյուջետային սուղ միջոցներից: 20 տարվա մշակութային քաղաքականությունից, մեդիայի «ավերիչ» դերակատարությունից հետո գրեթե հնարավորություն չի մնում մեծ արտաբյուջե ունենալու: Ճարտարապետների միության դահլիճը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում, բացառիկ է իր սպեցիֆիկայով, ակուստիկայով, կարող է տեղավորել մոտ 300 հոգի: Ափսոս է այդ հնարավորությունները չօգտագործել: Եվ մենք որոշեցինք համերգային նախագծերի սկիզբը դնել այդ դահլիճում: Հուսամ, որ այն հետագա շարունակություն կունենա, և մենք կփորձենք նեկայացնել ոչ միայն ջազային երաժշտություն: Մենք ուզում ենք, որ այն դառնա հերթական համերգային դահլիճը քաղաքի կենտրոնում, որտեղ կարելի է լսել տարբեր ժանրերի լավ երաժշտություն: ՈՒրախ եմ, որ որպես սկիզբ՝ կարողացանք հյուրընկալել լեգենդար ջազային երգիչ Ջեմի Դեյվիսին: Առաջին համերգի տոմսերը շատ արագ սպառվեցին: Հուսամ՝ համերգների պարբերականությունը կշարունակվի: Բայց և փաստ է, որ լավագույն երաժիշտներին չի կարելի միայն շահագրգռել լավ երաժշտություն նվագելու հանգամանքով: Ցավոք, ոմանք գնում են երկրից, որովհետև դրսում ավելի բարձր վարձատրություն են ակնկալում: Այս իմաստով մեր նվագախումբը բավականին ծանր, մտահոգիչ իրավիճակում է:
-Մշակութային ապակենտրոնացումը արդեն մի քանի տարի դարձել է սկզբունք ջազ-նվագախմբի համար: Դուք պարբերաբար ելույթներ եք ունենում հայաստանյան տարբեր մարզերում: Ի՞նչ շարունակություն կունենա այս գործընթացը:
-Այո՛, ես մարզային ելույթների հարցում նախանձախնդիր եմ: Հիմա նորից ներկայացրել ենք ծրագիր նախարարությանը՝ մարզային համերգների հետ կապված: Այս անգամ ընդգրկել ենք սահմանամերձ Տավուշի մարզը և մտադիր ենք ելույթ ունենալ անպայման նաև զինվորականների համար: Ես սա էլ եմ շատ կարևորում, որովհետև զինվորը երկու տարի էքստրեմալ վակուումի մեջ է, և եթե կարողանում ես լցնել այդ վակուումը որակյալ մշակույթով, դա լինում է շատ ազդեցիկ, տպավորիչ ու անմոռանալի հետք է թողնում: Բանակից առաջ կամ հետո շատ դժվար է երիտասարդությանը կլանել, բերել համերգային դաշտ, ներգրավել մշակութային միջավայրի մեջ, որովհետև առօրյայում ժամանցի ընտրությունները մեծ են և ոչ համակարգված: Եթե ստանանք նախարարության համաձայնությունն ու նյութական աջակցությունը, մարզերում կկատարենք աշխատանք նաև կրթական ծրագրի ուղղությամբ: Արդեն մի քանի հանդիպում ունեցել եմ և հասկացել, թե ինչ պարարտ հող կա մարզերում և երբեմն ինչքան անմշակ ու անխնամ է այն, ցավոք:
-Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցի մանկական ջազ-նվագախումբն եք նաև ղեկավարում: Ապագայի ի՞նչ հույսեր են ներշնչում այդ երեխաները:
-Երիտասարդ սերունդը շատ լավն է: Եվ ես ինձ պատասխանատու եմ զգում նպաստելու, որ այդ երիտասարդները կարողանան ռեալիզացնել իրենց կարողություններն ու արժանիքները, նաև հնարավորինս չունենան մեր կրած դժվարությունները: Ինձ համար դրանով է պայմանավորված երկրի որակը, նման հարցերին ճիշտ մոտեցումներով է որոշվում, թե որքան է լավը քո երկրում գործող համակարգը: Երևանում արդեն կայացել են մանկական երկու ջազ-նվագախմբեր՝ Չայկովսկու և Սպենդիարյանի անվան երաժշտական դպրոցներում, որոնք արդեն տվել են շրջանավարտներ, որոնցից ոմանք աշխատում են նաև պետական ջազ-նվագախմբում: Իսկ մարզերում շատ անելիք ունենք:

-Ես Ձեզ շատ հաճախ տեսնում եմ հայաստանյան տարբեր եկեղեցիներում: Աստված Արարիչ է, արարիչ է նաև ստեղծագործողը՝ իր ոլորտում: Մեծ Արարչի և ստեղծագործող-արարչի փոխշփումներն ինչպիսի՞ն են:
-Ստեղծագործելու կարողությունը տրվում է ի վերուստ: Եվ հենց այդ ունակությունն է, որ որոշում է մարդու աստվածային նմանությունը: Իհարկե, ստեղծագործություններն էլ են տարբեր: Ստեղծագործությունը երբեմն կարող է անգամ լինել տաղանդավոր, բայց՝ ոչ լուսավոր, ոչ սիրառատ: Ինչքան որ արարչագործությունն է գեղեցիկ, այդքան էլ արվեստագետը պիտի իր մեջ ունենա գեղեցիկի զգացողությունը և այն վերարտադրելու ունակությունը: Իսկ դրա համար նաև առօրյա կյանքդ պիտի փորձես հնարավորինս ձերբազատել տգեղ դրսևորումներից: Դա խնդիր է ամբողջ կյանքի համար՝ ամենօրյա զգոն, արթուն, սթափ, իհարկե ոչ առանց սայթաքումների ընթացող կյանքի:
-Դուք ելույթ եք ունեցել Կարսում՝ Բերդի վրա: Ինչպե՞ս էին ընդունում տեղի բնակիչները հայերի ելույթը:
-Ընդունելությունը շա՜տ շատ ջերմ էր: Բացօթյա տարածքում էինք նվագում, հազարավոր հանդիսատեսների առջև: Իմ զգացողությունը երկակի էր. ելույթի ընթացքում չէի հասկանում՝ լա՞վ է, որ այդտեղ նվագում եմ, լավ չէ՞: Բայց կարծեմ թե լավ էր: Մանավանդ ելույթից հետո ավելի համոզվեցի, որ լավ էր, որովհետև չէր դադարում ունկնդիրների հոսքը, որոնք ցանկանում էին շփվել մեզ հետ: ՈՒ ես հասկացա, որ նրանց մեջ գրեթե չկա որևէ մեկը, որի մեջ հայկական արյուն չլինի: Ընդհանրապես, եթե ամբողջ Թուրքիան մի քիչ լավ թափ տաս, կտեսնես, որ մարդիկ կա՛մ հայ են, կա՛մ հույն, կա՛մ բուլղար, կա՛մ ասորի: Ի՞նչ է նշանակում թուրք ազգ. ընդամենը տեղի ազգությունների գենետիկայի, մշակույթի վրա կայացած ինչ-որ շերտավորում: Մանավանդ Կարսում հայկական ներկայությունը շատ խիստ էր զգացվում:
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այսօր հաճախակի հնչող հայտարարություններին, թե մենք պիտի ազատագրենք մեր պապենական հողերը, մինչև Քուռ-Արաքս պիտի հետ բերենք մեր կորսված տարածքները: Սա ռոմանտիկա՞ եք համարում, արկածախնդրությո՞ւն, թե՞ իրատեսություն:
-Դա, իհարկե, բաղձալի բան է: Կարելի է դրա մասին երազել, անշուշտ: Բայց մինչև այդ հայտարարությունը մենք շատ մեծ անելիք ունենք: Նման արդյունքները հենց այնպես չեն տրվում: Մեր ժողովուրդը նորոգվելու, շտկվելու, ներքին միասնության, առողջացման կարիք ունի, և դա հրատապ է: Երբ մենք մեր ներքին արժեհամակարգը վերագնահատենք՝ հիմնվելով մեր ավանդական քրիստոնեական արժեքների վրա, դրանից հետո նոր միայն կարելի է բարձրաձայնել բաղձալի նպատակների մասին:
-Մեր երկրում կատարված քաղաքական փոփոխությունը ընդառա՞ջ քայլ էր դեպի Ձեր ասած նորոգությունը, թե՞ հետքայլ:
-Համենայն դեպս, հնարավորություն էր: Եվ հուսով եմ, որ այդ հնարավորությունը պիտի ռեալիզացվի: Անշուշտ, ուրախ եմ, որ ունեցանք փոփոխության հնարավորություն, բայց և մտահոգություն ունեմ՝ դեպի լա՞վն ենք գնալու, թե՞ դեպի վատը: Իհարկե, բոլորին գոհացնելը անհնար է, և այդ առումով հիասթափությունն անխուսափելի է, բայց գոնե դրան չնպաստեն հապճեպ, ոչ իմաստուն քայլերով:
-Ինչպե՞ս եք տեսնում ջազ-նվագախմբի առաջիկա ընթացքը:
-Պիտի փորձենք պահել համերգների պարբերականությունը մեր դահլիճում, ունենալ, անշուշտ, ելույթներ նաև ավելի մեծ դահլիճներում: Դժվար է, բայց պիտի փորձենք ունենալ հրավիրյալ արտիստների պարբերականություն: Նվագացանկն անընդհատ պիտի թարմացվի: Եթե համաշխարհային ջազային ստեղծագործություններ նվագում ենք բավական շատ, օրիգինալ նվագացանկը դեռ համեմատաբար փոքրածավալ է: Պիտի մեծացնենք այն, և ես հետամուտ եմ այս նպատակին: Չեմ կարող միայն ինքս գործիքավորել նվագացանկը, չեմ էլ ցանկանում: Սա պետական նվագախումբ է, Հյուսնունցի անձնական նախագիծը չէ, և այն պիտի հնչի շատ բազմերանգ, բազմաոճ: Այսինքն՝ պետք է պատվիրել գործիքավորումներ, ներգրավել նոր անձանց, իսկ դա էլի բերում-հանգեցնում է նաև նյութականին: Հուսով եմ՝ կլինեն մարզային ելույթներ, ինչպես ասացի, և արտասահմանյան ելույթներ: Թեև ծանր է կազմակերպել 25-26 հոգու հյուրախաղերը, բայց արդեն երրորդ տարին է, որ փորձում ենք մասնակցել արտասահմանյան փառատոների և արժանանում շատ լավ արձագանքի: Սրանից ավելի լավ քայլ երկրի վարկանիշը բարձրացնելու իմաստով չեմ էլ պատկերացնում:

Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ