«Այդքան հեշտ չէ ամսագիր ստեղծելն ու հետո հրաժարվելը»

«Նարցիս» գրական-գեղարվեստական, մշակութային հանդեսի համար դժվար ժամանակներ են: Վերջին տարիներին ֆինանսական խնդիրների առաջ կանգնած գրական պարբերականն այս տարի զրկվել է նաև պետական աջակցությունից: «Նարցիսը» գրական կյանք է մտել 2006-ի փետրվարին՝ որպես երկամսյա հանդես: Սկզբնական շրջանում տպագրվում էր առանց ընդհատումների՝ տարեկան վեց համար (հիմնադիրներն էին Սոնա Վանն ու երջանկահիշատակ Վահան Վարդանյանը):

Հանդեսի գլխավոր խմբագիր ՇԱՆԹ ՄԿՐՏՉՅԱՆԸ նշում է, որ այս տարիներին «Նարցիսի» ներկայությունը նկատելի է եղել գրական դաշտում, իր բովանդակությամբ և՛ ինքնուրույն դիմագծով այն տարբերվել է մեր բոլոր հանդեսներից: Տպագրվել են և երիտասարդներ, և՛ միջին սերնդի գրողներ, և՛ ավագներ: Ընտրվել են ըստ գեղարվեստական բարձր չափանիշի, դրա համար էլ, ըստ մեր զրուցակցի, շատերի համար դժվար էր «Նարցիսի» էջերում հայտնվելը: Տպագրվել է նաև թարգմանական գրականություն: «Նարցիսն» ունեցել է իր լավ օրերը, երբ ֆինանսավորում էին Սոնա Վանն ու Նուբար Ջանոյանը: Այժմ ֆինանսական բարդությունների առաջ է կանգնած:

Խմբագրությանը աշխատասենյակ է տրամադրել գրողների միությունը, վերջին տարիներին օգտվել են նաև պետական աջակցությունից: Թեև տրամադրվող օգնությունը սահմանափակ է (մոտ 800 հազար դրամ), հանդեսի գլխավոր խմբագիրն ասում է, որ եթե Սոնա Վանի օգնությունը չլիներ, այդ գումարով ամսագիրը չէր կարող տպագրվել: Այսօր արդեն զրկվել են պետական հոգածությունից, եթե հովանավորն էլ չաջակցի, «Նարցիսը» փակման վտանգի առաջ կկանգնի: Բայց Շանթ Մկրտչյանը վճռական է տրամադրված, ասում է՝ ամեն ինչ անելու է, որ հանդեսը շարունակի իր կյանքը՝ թեկուզ տարին մեկ-երկու համարով: Ընդգծում է՝ այդքան հեշտ չէ ամսագիր ստեղծելն ու հետո հրաժարվելը: Առցանց տարբերակին համաձայն չէ, նկատում է, որ էլեկտրոնայինը երբեք չի փոխարինում թղթե տարբերակին: Ռուսական ամսագրերն է օրինակ բերում. փոքր հատված կայքում են տեղադրում, մնացածը, ասում են, կարդացեք թղթե տարբերակով:

Մեր «Ինչու՞ մշակույթի նախարարության հանձնախումբը որոշեց գրական պարբերականը զրկել աջակցությունից» հարցը Շանթ Մկրտչյանը խորհուրդ տվեց ուղղել հենց հանձնախմբին: Աջակցությունից զրկելու պատճառաբանություններից մեկն այն է, որ պետք է չորս համարները առանձին տպագրեին, տպագրել են առաջին-երկրորդը, երրորդ-չորրորդ միացյալ համարներ: «Բայց եթե մի քանի տարի տպագրել ենք այդպես, գոնե առաջին համարի ժամանակ կարող էին զգուշացնել, որ առանձին տպագրենք: Միայն մեր հանդեսը չի միացյալ համարներով տպագրվել»,- նկատեց մեր զրուցակիցը, հավելելով, որ հանձնաժողովի անդամները, երբ ստորագրում են որոշման տակ կամ կողմ ու դեմ են լինում, պետք է տեսնեն, որ դաշտում գրեթե ամսագիր չկա:

Հետաքրքրվեցի՝ ֆինանսական խնդիրներն ազդեցություն ունենու՞մ են ամսագրի աշխատանքի, որակի վրա: «Իհարկե, քիչ գումարով դու այլ բան ես անում, շատով՝ ուրիշ: Ես չեմ կարող պատվիրել 15-էջանոց թարգմանություն և չվճարել»,- եղավ պատասխանը: Հոնորարի մասին այսօր արդեն խոսք լինել չի կարող, դժվարանում են անգամ տպագրության ծախսերը փակել: Նվիրումով փորձում են ամեն ինչ անել, որ գոնե պահպանվի ամսագիրը:

«Նարցիսը» խրախուuել, ոգևորել է, էջեր ու մրցանակներ է տրամադրել նաև մարզերի գրողներին: Այս մասին ասում է շիրակցի բանաստեղծ ՍԵՐԳԵՅ ՎԱՐՈՍՅԱՆԸ: Տարբեր ժանրերում ստեղծագործող գրողներին մրցանակներ տրամադրելու ավանդույթը, կարելի է ասել, այս ամսագիրն է ներդրել: «Նարցիսը» փակեք, հայ գրականությունն էլ փակեք, կամաց-կամաց ասում են՝ մի՛ գրեք: Հայ գրողը մենակ է մնացել իրականության դեմ: Հասարակ բան. հանրապետության նախագահի թեկնածուն հանդիպում է համայնքների ղեկավարների, գիտնականների հետ, բայց գրողների հետ հանդիպման չի գալիս»,- ասաց Վարոսյանը, անդրադառնալով փակվող գրական հանդեսի խնդրին, ասաց, որ ընթացիկ գրականությունն արտացոլվում է գրական մամուլում: «Նարցիսը» միջավայր էր, գրական վերնատուն: Ըստ նրա, ցանկացած բան, եթե չես ֆինանսավորում, կորչում-գնում է, հանձնախմբի անդամների հավանել-չհավանելն էլ շատ սուբյեկտիվ է:

Թե ինչու է «Նարցիսը» զրկվել պետական հոգածությունից, փորձեցինք պարզել մշակույթի նախարարության գրահրատարակչության և մամուլի ոլորտի համակարգող, փորձագետ ՏԱԹԵՎԻԿ ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆԻՑ: Պատասխանը ներկայացնում ենք առանց խմբագրման` մեկնաբանությունները թողնելով ընթերցողին.
«2017 թվականի օգոստոսի 5-ին, երբ ՀՀ մշակույթի նախարարությունը հայտարարություն էր տարածել, որ ընդունում է հայտեր «Ոչ պետական մամուլի հրատարակում» ծրագրով 2018 թ. պետական աջակցություն տրամադրելու նպատակով, «Գրական էտալոն» ՍՊԸ-ն «Նարցիս» ամսագրի ֆինանսավորման համար ներկայացրել է խիստ թերի փաթեթ: Նշված ծրագրով աջակցություն ստացող լրատվամիջոցների ցանկը ձևավորում է ՀՀ մշակույթի նախարարին կից մասնագիտական խորհուրդը, որին վերապահված է հայտերը քննելու և փակ քվեարկությամբ որոշումներ կայացնելու ամբողջ իրավունքը: Հանձնաժողովը հայտարարության տեքստում նախանշել էր այն պարտադիր պայմաններն ու դրույթները, որոնց պետք է համապատասխանի հայտ ներկայացնող իրավաբանական անձը՝ շեշտելով, որ ծանուցման պահանջներին չհամապատասխանող հայտերը չեն քննարկվելու: Ըստ այդ պահանջներից առաջինի՝ պարբերական հանդեսը պետք է հրատարակված լինի տարեկան 4 առանձին համարներով։ «Նարցիս» ամսագիրը ոչ միայն չի հրատարակվել նշված պարբերականությամբ, այլև հայտի ներկայացման ժամանակ (2017 թ. օգոստոս) լույսընծայած չի եղել 2017 թվականին հրատարակելիք և ոչ մի համար՝ այսպիսով խախտելով անգամ այդ տարվա համար արդեն կնքված պայմանագրի դրույթները: Սա արդեն խոչընդոտ է հայտին դրական քվեարկելու համար: Էլ չեմ ասում այն մասին, որ եթե հայտ ներկայացնող թերթը կամ հանդեսը (ամսագիրը) հրատարակվում է անհրաժեշտ պարբերականությամբ, ապա հանձնաժողովը քննում է տվյալ լրատվամիջոցի (թերթ, հանդես) բովանդակության որակը, զարգացման ծրագիրը, տարածման քաղաքականության դրույթները, սոցցանցերում ներկայության և բջջային հեռախոսների համար հավելվածներ ունենալու մասին տեղեկությունները: Այսպիսով՝ նախարարին կից մասնագիտական խորհրդի որոշումը նախարարությունը համարում է հիմնավոր»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ