ԱՄՆ-ի հատուկ դեսպանորդ Սթիվ ՈՒիտկոֆը թույլատրելի է համարել Աբրահամի համաձայնագրերի ընդլայնումը, նշելով, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են միանալ դրանց ապագայում։ «Մենք կարծում ենք, որ շատ, շատ մոտ ենք այդ երկրներում հակամարտությունների վերջնական լուծմանը։ Ես կարծում եմ, որ երկուսն էլ կարող են ցանկանալ միանալ Աբրահամի համաձայնագրերին»,- ասել է Ուիտկոֆը։ ԱՄՆ-ի հատուկ ներկայացուցչի խոսքով՝ սա շատ կարևոր նախաձեռնություն է երկրի նախագահ Դոնալդ Թրամփի համար, և նա հավատում է դրան։               
 

«Կեն­սագ­րու­թ­յուն չու­նե­ցող մար­դիկ գա­լիս են կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգ ու ստա­նում պարգևավ­ճար­ներ»

«Կեն­սագ­րու­թ­յուն չու­նե­ցող մար­դիկ գա­լիս են կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգ ու ստա­նում պարգևավ­ճար­ներ»
13.03.2020 | 01:53
Մի­ջազ­գա­յին շու­կա­նե­րը, երկ­րների տն­տե­սու­թյուն­նե­րը զգա­լի վնաս­ներ են կրում նավ­թի գնան­կու­մից, կա­ռա­վա­րու­թյուն­նե­րը փոր­ձում են հնա­րա­վոր ռիս­կե­րը չե­զո­քաց­նել, ա­մեն ինչ ա­նել, որ ի­րենց տն­տե­սու­թյուն­նե­րը քիչ վնաս­ներ ու­նե­նան։ Ինչ խոսք, Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սու­թյու­նը լույ­սի ա­րա­գու­թյամբ, հե­ղա­փո­խա­կան քայ­լե­րով զար­գա­նում է, նավ­թի գներն էլ մեզ ի՞նչ. ոչ նավթ ու­նենք, ոչ դարդ։ Դժ­վար է այլ կերպ նկա­րագ­րել մեր երկ­րի վար­չա­պե­տի վե­րա­բե­մունքն այս մար­տահ­րա­վեր­նե­րին։ Նրա ար­ձա­կուրդ գնա­լու փաս­տով ա­մեն ինչ աս­ված է։ Եվ այ­դուա­մե­նայ­նիվ ի՞նչ կա­րող է սպա­սել մեր տն­տե­սու­թյունն այս պայ­ման­նե­րում։ Տն­տե­սա­կան, և ոչ միայն, խն­դիր­նե­րի մա­սին զրու­ցել ենք ԵՊՀ պրո­ֆե­սոր, տն­տե­սա­գետ ԹԱ­ԹՈՒԼ ՄԱ­ՆԱ­ՍԵ­ՐՅԱ­ՆԻ հետ։ Մինչ այդ փոր­ձե­ցինք տն­տե­սա­գե­տից պար­զել, թե ին­չու է նավ­թի գինն ան­կում ապ­րում։
-Առն­վազն կա­ռա­վա­րու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հա­մար սա պետք է անս­պա­սե­լի չլի­ներ, ո­րով­հետև ով­քեր գո­նե փոր­ձա­գի­տա­կան կա­րո­ղու­թյուն ու­նեն, պետք է կան­խա­տե­սեին այս վի­ճա­կը,- նշեց Մա­նա­սե­րյա­նը։- Մենք դեռ 5 տա­րի ա­ռաջ կան­խա­տե­սել ենք և այդ մա­սին հրա­պա­րա­կել նաև լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րով։ Տար­բեր պատ­ճառ­նե­րով պայ­մա­նա­վոր­ված նավ­թի և գա­զի գներն ընկ­նում են։ Ի­հար­կե, հնա­րա­վոր է փոքր է­պի­զոդ­նե­րով ո­րո­շա­կի բարձ­րա­նան, բայց հե­տո է­լի նվա­զե­լու են։ Միան­շա­նակ է՝ նավ­թի գի­նը հին մա­կար­դա­կին էլ եր­բեք չի վե­րա­դառ­նա։ Խն­դիրն այն է, որ մի քա­նի գոր­ծոն­ներ են միան­գա­մից աս­պա­րեզ ե­կել։ Նախ ած­խաջ­րա­ծին­նե­րի, հատ­կա­պես նավ­թի և գա­զի հան­դեպ նվա­զել է հա­մաշ­խար­հա­յին պա­հան­ջար­կը։ Նավթն ու­նի բազ­մա­թիվ մր­ցա­կից­ներ, որն ար­դեն նոր երևույթ չէ, ա­ռա­ջի­կա տա­րի­նե­րին նավ­թի գի­նը, որ­պես քա­ղա­քա­կան և ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծոն, է­լի է նվա­զե­լու։ Նավ­թը լի­նե­լու է է­ներ­գա­կիր­նե­րից մե­կը, ոչ թե գլ­խա­վո­րը, ինչ­պես տաս­նա­մյակ­ներ ե­ղել է։ Այս ի­մաս­տով սա ի բա­րե­բախ­տու­թյուն մեզ է և ի դժ­բախ­տու­թյուն մեր հարևան­նե­րի, ինչ­պես նաև մեր ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծըն­կե­րոջ, ո­րի դիր­քե­րի թու­լա­ցու­մը մեր շա­հե­րից չի բխում։ Տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի դա­րում գի­տու­թյունն ա­ռաջ է գնում, և նոր է­ներ­գա­կիր­ներ են հայ­տն­վում, նավ­թը վա­ղուց մր­ցա­կից­ներ ու­նի։ Այս ա­մե­նին ա­վե­լա­նում է ևս մեկ կարևոր խն­դիր. ար­դեն 10 տա­րի է՝ ԱՄՆ-ն ար­դյու­նա­հա­նում է իր թեր­թա­քա­րա­յին նավ­թը և ա­վան­դա­կան աղ­բյուր­նե­րից նավթ չգ­նե­լու փաս­տը ևս կարևո­րա­գույն խն­դիր է։ Տաս­նա­մյակ­ներ շա­րու­նակ ԱՄՆ-ը ձեռք չի տվել իր ներ­քին պա­շար­նե­րին և օգ­տա­գոր­ծել է այլ եր­կր­նե­րի ըն­դեր­քի հարս­տու­թյու­նը։ Ե­թե հի­մա դի­տար­կենք, թե ինչ գնե­րով է ԱՄՆ-ն իր ներ­սում ար­դյու­նա­հա­նում նավ­թը, ա­պա դժ­վար չէ կան­խա­տե­սել, որ նավ­թի գնե­րը կա­րող են տե­սա­նե­լի ա­պա­գա­յում հաս­նել 15-20 դո­լա­րի։ Հե­տա­գա­յում հնա­րա­վոր է գնի փոքր բարձ­րա­ցում լի­նի, բայց անկ­ման մի­տումն ան­կա­սե­լի է։ Սա նաև այլ գոր­ծոն­նե­րով է պայ­մա­նա­վոր­ված։
-Ա­սա­ցիք, որ այս­պի­սի գնան­կու­մը կան­խա­տե­սե­լի էր, Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սու­թյան պա­տաս­խա­նա­տու­ներն ու­նե՞ն նման ի­րա­վի­ճակ­նե­րում մշակ­ված գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ, ռազ­մա­վա­րու­թյուն և դրանք տե­սա­նե­լի՞ են։
-Ինձ հայտ­նի չեն այդ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը, մշակ­ված ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը։ Կար­ծում եմ, նման բան չկա։ Մենք ժա­մա­նա­կին ոչ միայն կան­խա­տե­սել էինք այս գնան­կու­մը, այլև սցե­նար­ներ էինք մշա­կել, բայց վս­տահ եմ, որ դա հատ­կա­պես կա­ռա­վա­րու­թյան հա­մար հե­տաքր­քիր չէ։
-Դուք ներ­կա­յաց­րել եք կա­ռա­վա­րու­թյա­նը և բա­ցա­սա­կան ար­ձա­գա՞նք եք ստա­ցել։
-Իսկ ին­չու՞ պի­տի կա­ռա­վա­րու­թյուն գնանք և դա ներ­կա­յաց­նենք։ Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը մեր տե­ղը շատ լավ գի­տի, նման սցե­նար­նե­րը պետք է պա­հան­ջարկ­ված լի­նեն, ինչ­պես ցան­կա­ցած ապ­րանք և ծա­ռա­յու­թյուն, որն իր գինն ու­նի։ Այլ բան է, որ մենք այդ ա­մե­նը կա­րող ենք նաև անվ­ճար տրա­մադ­րել, բայց դա ու­նե­նա­լու ցան­կու­թյուն է նաև պետք։ Կա­ռա­վա­րու­թյան նման ցան­կու­թյու­նը բա­ցա­կա­յում է։ Իսկ մենք չենք գնա կա­ռա­վա­րու­թյան մոտ ու խնդ­րենք, թե ձեզ կհե­տաք­րք­րի՞ այս կան­խա­տե­սու­մը։ Հի­մա էլ մենք ու­նենք սցե­նար­ներ, և ե­թե կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ցան­կու­թյուն ու­նի օգտ­վե­լու դրան­ցից, կա­րող է հե­տաքր­քր­վել։ Սա էլ փոր­ձա­քար կա­րող է լի­նել։ Կա­րող եմ միան­շա­նակ ա­սել, որ նման հե­տաք­րք­րու­թյուն չի կա­րող լի­նել։ Այդ­պի­սի պատ­րանք­ներ չկան։
-Ո՞րն է Ձեր բա­ցատ­րու­թյու­նը, ին­չու՞ չեն ցան­կա­նում օգտ­վել այդ սցե­նար­նե­րից։
-Դա պետք է հարց­նել կա­ռա­վա­րու­թյու­նից։ Մենք մեր գործն ենք ա­նում, փոր­ձում ենք մեր երկ­րին օգ­տա­կար լի­նել, բայց այդ հարցն ինձ մի տվեք, ո­րով­հետև, բա­րե­բախ­տա­բար, ես կա­ռա­վա­րու­թյան ան­դամ չեմ։
-Մենք ու­նենք բազ­մա­թիվ տն­տե­սա­գետ­ներ, ո­րոնք տար­բեր հար­ցե­րի շուրջ ա­ռա­ջար­կու­թյուն­ներ են ներ­կա­յաց­նում, ինչ-ինչ հար­ցե­րում փոր­ձում ուղ­ղոր­դում­ներ ա­նել, բայց հայ­րե­նի կա­ռա­վա­րու­թյունն այդ ա­մե­նին ան­հա­ղորդ է, ին­չու՞։ Հի­շենք՝ Փա­շի­նյանն իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից ան­մի­ջա­պես հե­տո ոչ թե ներ­սի տն­տե­սա­գետ­նե­րի նե­րու­ժը փոր­ձեց օգ­տա­գոր­ծել, այլ դր­սից տն­տե­սա­գե­տի հրա­վի­րել, որն այդ­պես էլ չե­կավ։
-Ի­րենց խն­դիրն է, թող դր­սից հրա­վի­րեն տն­տե­սա­գետ­ներ։ Բայց պետք է նաև տն­տե­սա­կան մշակ­ված գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից օգտ­վե­լու ցան­կու­թյուն։ Անհ­րա­ժեշտ է խոր­քա­յին մո­տե­ցում, ան­հան­գս­տու­թյուն երկ­րի տն­տե­սու­թյան հան­դեպ։ Կա­ռա­վա­րու­թյու­նում ա­մեն հար­ցից տե­ղյակ մար­դիկ կան, ու այս մի­ջա­վայ­րում հա­վա­նա­բար փոր­ձա­գետ­նե­րի կա­րիք չկա։ Մենք ա­մեն օր աշ­խա­տում ենք տն­տե­սա­կան տար­բեր սցե­նար­նե­րի վրա, ո­րոնք բազ­մա­գոր­ծոն են և ըստ ի­րա­վի­ճա­կի, կա­րող են տար­բեր ըն­թացք ու­նե­նալ։
-Մի կող­մից փոր­ձա­գետ­նե­րի, տն­տե­սա­գետ­նե­րի հետ աշ­խա­տե­լու ցան­կու­թյուն չկա, մշակ­ված սցե­նար­նե­րից ան­գամ չեն ու­զում օգտ­վել, մյուս կող­մից էլ այս կա­ռա­վա­րու­թյան մշա­կած տն­տե­սա­կան լուրջ ծրագ­րե­րը չենք տես­նում։ Ի վեր­ջո, ո՞րն է մեր տն­տե­սու­թյան խն­դի­րը՝ կադ­րե՞­րը, թե՞ ծրագ­րե­րի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը։
-Մենք լսում ենք վար­չա­պե­տից, օ­րի­նակ, այն­պի­սի ար­տա­հայ­տու­թյուն, թե ի­րեն այն­պի­սի բա­ներ են ներ­կա­յաց­նում, որ ու­զում է ի­րեն պա­տու­հա­նից դուրս նե­տի։ Չպետք է թող­նել, որ կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րը հաս­նի այդ վի­ճա­կին։ Վար­չա­պե­տի հանձ­նա­րա­րա­կան­նե­րը ողջ տար­վա ըն­թաց­քում չեն կա­տար­վում, ու դրա­նից նա զայ­րա­նում, վր­դով­վում է։ Այս ա­մենն ինք­նին փաս­տում է կա­ռա­վա­րու­թյան ոչ ար­դյու­նա­վետ աշ­խա­տան­քի մա­սին։ Փա­շի­նյանն ան­ձամբ ինձ խնդ­րել է մշա­կել կոնկ­րետ խնդ­րի վե­րա­բե­րյալ մո­տե­ցում­ներ, բայց դրա հանձ­նու­մը վար­չա­պե­տին դար­ձավ անհ­նա­րին մի բան։ Իր օգ­նա­կան­նե­րը, տե­ղա­կա­լը, տն­տե­սա­կան բլո­կի խոր­հր­դա­կան­ներն ա­մեն ինչ ա­նում են, որ դրանք նրան չհաս­նեն։ Ի­րեն հար­գող փոր­ձա­գե­տը նման մեկ-եր­կու փոր­ձից հե­տո կդա­դա­րի ջանք գոր­ծադ­րել, որ այդ փաս­տա­թուղ­թը տեղ հաս­նի։ Գու­ցե կան այլ փոր­ձա­գետ­ներ, ո­րոնք ա­մեն օր կա­ռա­վա­րու­թյա­նը կփոր­ձեն սի­րա­շա­հել, կամ վայ տն­տե­սա­գետ­նե­րի մի ստ­վար զանգ­ված, որ ան­գամ ա­մո­թա­լի բա­ներ էր տպագ­րում, որ դուր գա վար­չա­պե­տին կամ նա­խա­րար­նե­րին։ Բայց այն­տեղ էլ հաս­կա­ցել են, որ դա ըն­դա­մե­նը շոու է։ Մենք այն­քան փոքր հա­սա­րա­կու­թյուն ենք ու ա­ռա­վել փոքր փոր­ձա­գի­տա­կան հան­րույթ, որ բո­լո­րը գի­տեն, թե ով ով է։ Ով է աշ­խա­տող մե­ղու­նե­րի շար­քում, ով՝ բո­ռե­րի։ Ցան­կու­թյան դեպ­քում հան­գիստ կա­րե­լի է մո­բի­լի­զաց­նել այդ նե­րու­ժը։ Դր­սից էլ կա­րող են փոր­ձա­գետ­նե­րի հրա­վի­րել, բայց նախ պի­տի վս­տահ լի­նեն, որ ներ­սի նե­րու­ժը սպառ­ված է կամ բա­վա­րար օգ­տա­գործ­ված։ Վատ կադ­րեր ու­նե­նա­լու հան­գա­ման­քը վար­չա­պե­տի խն­դիրն է, քա­նի որ նա է իր շուր­ջը հա­վա­քել այդ­պի­սի նա­խա­րար­նե­րի, խոր­հր­դա­կա­նի, փոխ­վար­չա­պե­տի, ո­րոնք ա­վե­լի շատ խո­սում են, ի­րենց շա­հե­րը սպա­սար­կում ու ի­րենց խն­դիր­նե­րը լու­ծում, քան մտա­հոգ­ված են Հա­յաս­տա­նի վի­ճա­կով։ Ես էլ մեծ ցան­կու­թյուն չու­նեմ նման­նե­րի հետ շփ­վե­լու։
-Ե­թե լսենք իշ­խող ու­ժի տն­տե­սա­գետ­նե­րին, մաս­նա­վո­րա­պես «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյան ան­դամ­նե­րին, Հա­յաս­տա­նում տն­տե­սա­կան կյան­քը բուռն զար­գա­նում է։ Ձեր դի­տար­կու­մը։
-Ես այդ խմ­բակ­ցու­թյան ըն­դա­մե­նը մեկ տն­տե­սա­գե­տի գի­տեմ, որն ու­նի տն­տե­սու­թյան վե­րա­բե­րյալ բա­վա­րար գի­տե­լիք­ներ։ Բաբ­կեն Թու­նյա­նը, որն իմ ու­սա­նողն է ե­ղել և կա­րող է վեր­լու­ծու­թյուն ա­նել ու հաս­կա­նալ ի­րա­վի­ճա­կը։ Բայց նրան օգ­նու­թյուն է պետք, ես այդ խմ­բակ­ցու­թյու­նում ու­րիշ վառ ար­տա­հայտ­ված տն­տե­սա­գետ չեմ ճա­նա­չում։ Այդ մար­դիկ պետք է որ­պես տն­տե­սա­գետ ի­րենց դրսևո­րած լի­նեն, որ կա­րո­ղա­նաս նրանց ա­ռանձ­նաց­նել։ Կան նաև նախ­կին­ներ, ո­րոնք այ­սօր կուրծք են ծե­ծում, թե մեզ հնա­րա­վո­րու­թյուն տվեք, այս­պես կա­նենք։ Ժա­մա­նա­կին ան­գամ եր­կիր են ղե­կա­վա­րել ու տա­պա­լել են ա­մեն ինչ։ Ողջ իշ­խա­նու­թյու­նում կան մեկ-եր­կու ոչ թե հան­ճա­րեղ, այլ ա­դեկ­վատ տն­տե­սա­գետ­ներ, ո­րոնց հետ կա­րող եք զրու­ցել։ Մենք չու­նենք թիմ։ Իսկ նրանք, ով­քեր զբա­ղեց­նում են տն­տե­սա­կան բլո­կի պաշ­տոն­նե­րը, մոտ չեն թող­նում կա­յա­ցած­նե­րին, որ­պես­զի ի­րենք չկոր­ծան­վեն։ Հի­մա նրանք մի կերպ կա­րո­ղա­ցել են հաս­նել ման­դա­տի, մի փոքր ա­թո­ռի­կի։ Ի­րենք դո­ղէ­րոց­քի մեջ են, ինչ­պե՞ս հաշ­վի նս­տեն նոր­մալ կա­յա­ցած մաս­նա­գետ­նե­րի հետ։ Ե­թե իշ­խա­նու­թյունն ու­նի հա­մար­ձա­կու­թյուն, ոչ ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դակ­նե­րում, գո­նե մի­ջին օ­ղա­կում պետք է մր­ցույ­թով թիմ հա­վա­քի։ «Մր­ցույթ» բա­ռը վա­խեց­նում է նրանց։ Որ օ­րը այդ ինս­տի­տու­տը կի­րառ­վի Հա­յաս­տա­նում, այդ օր­վա­նից կսկ­սեմ վս­տա­հել կա­ռա­վա­րու­թյա­նը։ Հի­մա սփյուռ­քի գծով հանձ­նա­կա­տա­րը վար­չա­պե­տի հետ ա­սում են, թե սփյուռ­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին կա­ռա­վա­րու­թյու­նում աշ­խա­տան­քի մր­ցույթ ենք հայ­տա­րա­րում։ Ի՞նչ է, ներ­սում մր­ցույթ հայ­տա­րա­րելն ար­գել­վա՞ծ է։ Ար­ժա­նի­նե­րին կա­ռա­վա­րու­թյուն բե­րելն ար­գել­վա՞ծ է, այդ­պի­սի մար­դիկ չկա՞ն, մա­հա­ցե՞լ են։ Ա­մոթ է, այդ­պես չի կա­րե­լի։
-Ա­սել է՝ այս կա­ռա­վա­րու­թյու­նու՞մ էլ ԽԾԲ հայտ­նի մե­թոդն է աշ­խա­տում։
-ԽԾԲ չէ, սա խայ­տա­ռա­կու­թյուն է, գոր­ծում է կո­ռուպ­ցիա­յի ինս­տի­տու­տը։ Որ ա­սում են, թե կո­ռուպ­ցիա չկա, ես չեմ հա­վա­տում։ Կո­ռուպ­ցիան ոչ միայն փող տալն է, այլև ծա­նո­թին, մեր­ձա­վո­րին բե­րե­լը իշ­խա­նու­թյան, ո­րոնք եր­կիրն ու ժո­ղովր­դին փոր­ձա­դաշտ են դարձ­նում։ Սա ևս կո­ռուպ­ցիա­յի դրսևո­րում է՝ օգ­տա­գոր­ծում են ի­րենց դիր­քը նշա­նա­կում­ներ ա­նե­լու հա­մար։ Կեն­սագ­րու­թյուն չու­նե­ցող մար­դիկ գա­լիս են կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգ ու ստա­նում պարգևավ­ճար­ներ։ ՈՒ­զում եմ այդ նշա­նա­կող­նե­րին հարց­նել՝ ի­րենք փո­ղո­ցից պա­տա­հա­կան մար­դու ձեռ­քը կբռ­նեի՞ն ու ի­րենց տան վե­րա­նո­րո­գու­մը նրանց կվս­տա­հեի՞ն։ Չեք ա­նի, չէ՞։ Կհարց­նեիք, թե փորձ ու­նի-չու­նի, ձեռ­քը վր­ձին վերց­րե՞լ է, թե՞ ոչ։ Իսկ հի­մա պե­տա­կան ա­պա­րատ են լց­վում մար­դիկ, ո­րոնք բա­ցար­ձակ փորձ, կեն­սագ­րու­թյուն չու­նեն։ Մի գաղտ­նիք էլ ա­սեմ. ո­րոշ մարդ­կանց, ո­րոնք բա­վա­րար փորձ չու­նեն քաղ­ծա­ռա­յո­ղի մր­ցույ­թով անց­նե­լու հա­մար, բե­րում են խոր­հր­դա­կան կամ հա­յե­ցո­ղա­կան այլ պաշ­տո­նի ու նրանց ա­վե­լի շատ են պարգևավ­ճար­ներ տա­լիս։ Սա ի՞նչ է, կո­ռուպ­ցիա չէ՞, երբ որևէ հար­կա­տուի կար­ծիք չհարց­նե­լով, բազ­մա­մի­լիոն պարգևավ­ճա­րում­ներ են տր­վում։ Ես կողմ եմ աշ­խա­տո­ղին մո­տի­վաց­նե­լուն, պարգևավ­ճար­ներ տա­լուն, բայց ար­ժա­նի­նե­րին։ Խն­դիր պի­տի ձևա­կերպ­վի, ու ե­թե այդ մար­դիկ դա կա­րող են լու­ծել, պետք է քա­ջա­լե­րել։ Սա­կայն նախ և ա­ռաջ պետք է բո­լորն ի­րենց աշ­խա­տա­վար­ձը վաս­տա­կեն, այ­սինքն՝ աշ­խա­տան­քի դի­մաց վարձ ստա­նան։ Իսկ բազ­մա­թիվ են այն­պի­սի­նե­րը, ո­րոնք աշ­խա­տան­քի չեն գնում և աշ­խա­տա­վարձ են ստա­նում, օգտ­վում են պե­տա­կան բա­րիք­նե­րից գու­մա­րած պարգևավ­ճա­րից։ Սա տա­նում է դե­պի այ­լա­սե­րում, հան­րա­յին կա­ռա­վար­ման տե­սան­կյու­նից սա հան­գեց­նում է կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գի կազ­մա­լուծ­մա­նը։ Սրա­նից հե­տո ոչ մե­կին չեք կա­րող մո­տի­վաց­նել, որ գի­տե­լիք ու­նե­նա, աշ­խա­տանք և ըստ դրա վար­ձատ­րում։ Հի­մա Դուք խո­սում եք պրո­ֆե­սո­րի հետ, ինչ­պե՞ս այդ պրո­ֆե­սո­րը մտ­նի լսա­րան և իր ու­սա­նո­ղին մո­տի­վաց­նի, որ տն­տե­սա­գի­տա­կան գի­տե­լիք­ներ ստա­նա և իր կյան­քում ա­ռա­ջըն­թաց ու­նե­նա։ Ինձ անձ­նա­պես կա­րող են վս­տա­հել, բայց ինս­տի­տու­ցիո­նալ ա­ռու­մով խն­դիր կա, դժ­վար կլի­նի հա­մո­զել, որ գի­տե­լիքն ուժ է և ա­ռաջ պի­տի շարժ­վել դրա­նով։ Ի­րենք կա­րող են բազ­մա­թիվ օ­րի­նակ­ներ բե­րել, որ շաուր­մա սար­քո­ղից սկ­սած բալ­գար­կա նո­րո­գո­ղով վեր­ջաց­րած «բարձր դիրք» ու­նեն կա­ռա­վա­րու­թյու­նում։ Սա խա­թա­րում է կա­ռա­վար­ման ողջ տրա­մա­բա­նու­թյու­նը։
-Մեր երկ­րում շատ բան չի փոխ­վում և խն­դիր­նե­րը տե­ղում են մնում այն պատ­ճա­ռով, որ ոչ ճիշտ մար­դի՞կ են հայ­տն­վում իշ­խա­նու­թյու­նում։ Ի վեր­ջո, ին­չու՞ մեր տն­տե­սու­թյու­նը չի զար­գա­նում։
-Բուն պատ­ճա­ռը պետք է փնտ­րել ազն­վու­թյան ու պար­կեշ­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան մեջ։ Պետք է ժո­ղովր­դի հետ ազ­նիվ լի­նել։ Ե­թե ինչ-որ բան հան­րահռ­չակ­վում է, պետք է այդ խոս­քե­րին տեր կանգ­նել։ Չի կա­րե­լի այ­սօր մի բան ա­սել, վաղն այլ ու ա­սել, թե ին­չու մեզ չեք հա­վա­տում, չեք վս­տա­հում։ Եվ հան­րու­թյու­նը, և ա­ռա­վե­լա­պես իշ­խա­նու­թյու­նը բա­ռի ար­ժե­քը մո­ռա­ցել են, ու­շադ­րու­թյուն չեն դարձ­նում ի­րենց ար­տա­հայ­տած մտ­քե­րին։ Բա­ռերն ու­նեն ոչ միայն ի­մաստ, այլև է­ներ­գե­տի­կա։ Բա­ռե­րով են նաև չա­փում մար­դու ար­ժե­քը, ինչ բա­ռեր ընտ­րեց ու որ­քա­նով այդ բա­ռե­րին մնաց հա­վա­տա­րիմ։
-Այս եր­կու տար­վա ըն­թաց­քում այն­քան խոս­տում­ներ լսե­ցինք, այն­քան տա­րա­տե­սակ հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ ե­ղան, որ այս խառ­նաշ­փո­թում շատ չե՞ն չորն ու թացն ի­րար խառն­ված։
-Ոչ միայն խոս­տում­ներ, այլև օ­դի մեջ կրա­կոց­ներ։ ՈՒ­զում եմ հաս­կա­նալ, լավ, ըն­դու­նենք, որ ՀՀԿ-ն Հա­յաս­տա­նի թշ­նա­մին է (չնա­յած ես այդ­պես չեմ կար­ծում, բո­լորն էլ հայ են, ա­ռա­վե­լա­գույ­նը քա­ղա­քա­կան հա­կա­ռա­կորդ­ներ), բայց գործ ա­նե­լու հա­մար քա­նի՞ հո­գի պի­տի խան­գա­րեն։ Երբ մարդ­կանց հետ խո­սում ես, ա­սում են` վար­չա­պետն ա­սում է, որ մեզ խան­գա­րում են։ Ես ոչ այս, ոչ էլ նա­խորդ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի թի­մից եմ, շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցի եմ և ու­զում եմ հաս­կա­նալ, թե ով­քեր են խան­գա­րում, որ իշ­խա­նու­թյունն աշ­խա­տի։ Ի՞նչ ու­զե­ցին ա­նել, և ով­քե՞ր դրան խան­գա­րե­ցին։ Վերց­րեք մի շար­քա­յին դեպք, են­թադ­րենք, այ­սինչ մար­դը ծա­ռա­տունկ էր ու­զում ա­նել, ե­կան ու ձեռ­քից վերց­րին բա­հը, տն­կին ու ջու­րը։ Պետք է հս­տակ լի­նել։ Հա­սա­րա­կու­թյու­նը բա­ժա­նում են հատ­ված­նե­րի, խո­սում են գոր­ծա­կալ­նե­րի մա­սին։ Ի դեպ, ինձ հա­մար ան­հաս­կա­նա­լի է, թե ին­չու նման ո­րա­կում­ներն այլ եր­կր­ներ այ­ցե­րի ժա­մա­նակ են հն­չում։ Սա պա­տա­հա­կա­նու­թյու՞ն է, թե՞ օ­րի­նա­չա­փու­թյուն։ Ի­րա­նում գոր­ծա­կալ­նե­րի մա­սին հայ­տա­րա­րու­թյուն ար­վեց, իսկ Վրաս­տա­նում՝ դա­վա­ճան­նե­րի, մինչ այդ նաև դա­վա­դիր­նե­րի, հա­կա­հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րի մա­սին էր հայ­տա­րար­վել։ Կար­ծես ողջ գու­նապ­նա­կը սպառ­վեց։ Հի­մա հարց՝ ով­քե՞ր են նրանք։ Այս փոքր երկ­րում նման բան հն­չեց­նե­լը նշա­նա­կում է վախ տա­րա­ծել։ Մի­գու­ցե ե՞ս էլ եմ շր­ջա­պատ­ված նման մարդ­կան­ցով, ու­զում եմ ճա­նա­չել նրանց։ Մեզ այս հո­գե­բա­նա­կան վի­ճա­կը, բա­ցա­սա­կան է­ներ­գիան օ­գու՞տ են տա­լիս։ Այս ա­մե­նից հե­տո ողջ թիմն իր ե­ղած ու չե­ղած ին­տե­լեկ­տով փոր­ձում է ար­դա­րա­ցում­ներ գտ­նել։ Ին­չու՞։ Հնա­րա­վոր չէ՞ր դրա­կան լից­քեր հա­ղոր­դել, ա­սել, որ բո­լորս եղ­բայր­ներ ենք, մի բուռ ժո­ղո­վուրդ ենք, ու­նենք միևնույն նպա­տակ­նե­րը, ե­թե նա­խորդ­ներն ու­զում են խան­գա­րել, սահ­մա­նա­փակ թվով մար­դիկ են, ո­րոնք էլ է­լի հա­յեր են ու նրանց նե­րուժն էլ կա­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել։ Ա­ռանց այն էլ դր­սից այն­քան ան­բա­րյա­ցա­կամ հա­յացք­ներ ու­նենք, որ մեզ 2-3 դար լիո­վին բա­վա­րար է։ Թե նախ­կին, թե ներ­կա օ­րի­նա­զանց­նե­րին պատ­ժե­լը շատ կարևոր է, բայց մեր է­ներ­գիան չպետք է վատ­նենք այդ ա­մե­նի վրա։ Իշ­խա­նու­թյան գա­լուց հե­տո բռ­նե­լը, պա­տե­րին ծե­փե­լը դեռ չի նշա­նա­կում եր­կիր շե­նաց­նել։ Պետք են ա­րա­րող­ներ, շե­նաց­նող­ներ, ո­րոնց պի­տի քա­ջա­լե­րել։
Զրույ­ցը՝
Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ
Դիտվել է՝ 14191

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ