Չորս ճակատագրական տարեթիվ: Չորս բախտորոշ տարեթիվ, որոնցից 1918 թիվն ու 1921 թիվը հիշում ենք , 1919 թիվն ու 1920 թիվը ամեն գնով աշխատում չհիշել , կամ խեղաթյուրել: 1918 թ. Բաթում:

Ոչ-ոքի չի հետաքրքրում հայոց լեզվի ողբերգական, կիսամեռ վիճակը։ Տակուվրա շարունակում են օտարալեզու բառերով պղծել մայրենին՝ հայի ինքնության հենքը։ Կգա ժամանակը կխոսեմ լեզվի հարցում Սահմանադրական խախտման, Լեզվի մասին օրենքի անսպեռ ոտնահարումների մասին։ Իսկ հիմա որոշեցի անել հետևյալը։ Ժամանակների ընթացքում իմ կարդացվածքների մեջ հանդիպել եմ բացառիկ գեղեցիկ, իմաստալից, մեր լեզվի բառակազմության կանոններին լիովին համապատասխանող բառերի, որոնք տարիների ընթացքում գրի եմ առել ու պահել, և որոնք չկային բառարաններում։ Այժմ այդ ամենը հրապարակ եմ հանում, որպես սպեղանի։ Ընդ որում, յուրաքանչյուր բառ աղբյուր ունի, ես ոչինչ չեմ հորինել։

Մոխրագույնի վրա ելնում է սեւը՝ անվերջանալի, խիտ օրակարգով,- ամենն է էնտեղ՝ Ա-ից մինչեւ Ֆ․․․

Ինձ համար մութ է. Ես չեմ հասկանում, Ո՞նց կարելի է շատ շուտ մոռանալ, նաև ուրանալ ձեռքը օգնության երբևէ մեկնած...

Ռուբեն Սևակը 20-րդ դարասկզբի արևմտահայ նշանավոր բանաստեղծներից է: Նա ապրում ու ստեղծագործում էր մի ժամանակաշրջանում, երբ հայ ժողովուրդը գտնվում էր ոչ միայն քաղաքական-սոցիալական ճնշման տակ, այլև կանգնած էր ֆիզիկական բնաջնջման` հայաջնջման սարսափի առաջ:

Տան տանիքը ես ծածկել եմ տաք բառերով, առաստաղից ես կախել եմ մի գոյական, պատուհանին ածականի խումբ եմ շարել, շեմին՝ բայեր, իսկ այգու մեջ՝ մի թվական:

Թեև հաճախ են քեզ առևանգել, քեզնով զարդարել պալատ ու վրան... վշտից կուրացած` և չեմ անարգել բոլորգիր բառի հրաշքն աննման:

Ալեքսանդր Մանթաշյանցի մասին այս հուշի հեղինակը ֆրանսագիր բանաստեղծ Աստուր Նավարյանն է, որ պատմում է իր հետ կատարվածը։

1908 թ․ հրապարակված այս երգիծանքի հեղինակը գյուղատնտես, խմբագիր-հրատարակիչ Աշոտ Աթանասյանն է (1870, Երևան - 1941, Երևան):

Ֆեյքերի խնդիրը ամենևին էլ նոր չէ: Այդ երևույթին անդրադարձել է դեռևս Հովհաննես Թումանյանը՝ 1911 թվականին: