«Կարելի է ասել, որ մենք հայտնաբերել ենք Երևանի ամենահին փողոցը»

Լրանում է «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանում ֆրանսիայի արտաքին նախարարության ֆինանսավորմամբ ընթացող հայ-ֆրանսիական արշավախմբի հնագիտական ուսումնասիրության ութ տարին:

Հայ-ֆրանսիական արշավախմբի հայկական կողմի ղեկավար ՄԻՔԱՅԵԼ ԲԱԴԱԼՅԱՆԻ բնորոշմամբ`այս պեղումները տալիս են մի շարք կարևոր հարցերի պատասխաններ, առաջացնում նաև նոր հարցադրումներ:
Հնագետը խոսեց այս տարվա արդյունքների մասին, նշելով, որ պեղումները հիմնականում կենտրոնացված են եղել Խալդ աստծո տաճարում և հարակից տարածքներում.

«Մեզ համար կարևոր է շեշտը դնել հետուրարտական ժամանակաշրջանի վրա: ՈՒրարտական տերությունը կործանվեց մ.թ.ա. 640-ականներին, աքեմենյան տերությունը հիմնադրվել է մ.թ.ա. 6-րդ դարի կեսերին: ՈՒնենք մի զգալի միջանկյալ ժամանակահատված, որի մասին մենք գրեթե ոչինչ չգիտենք:

Հայ-ֆրանսիական արշավախմբի պեղումները բավական լուրջ արդյունքներ են հաղորդում այդ կարևոր անցումային փուլի վերաբերյալ: Օրինակ, մենք խոսում ենք սյունազարդ դահլիճի մասին, խորհրդային ժամանակաշրջանում ընդունված էր համարել, որ դա եղել է Խալդ աստծո տաճարի բաղկացուցիչ մասը: Պեղումները ապացուցում են, որ սյունազարդ դահլիճը կառուցվել է բավական ուշ` հետուրարտական փուլում:

Այս տարվա կարևոր հայտնաբերումներից մեկը խճահատակ փողոցն է, որ գտնվում է Խալդ աստծո տաճարի արևմուտքում: Գեղեցիկ խճաքարերով այդ փողոցը շարունակում ու թեքվում է դեպի աջ: Այս փողոցը չունի ուրարտական որևէ հուշարձան և իր պուրակով կարող է նոր հաղորդումներ տալ էրեբունու պատմության կարևոր մի փուլի մասին: Փողոցի հետ նաև արձանագրվեցին երկրաշարժի հետքեր: Երկրաշարժը վերագրվում է մ.թ.ա. 7-րդ դարի առաջին կեսերին, ինչը կարող է նաև թույլ տալ ասելու, թե ինչու կառուցվեց Թեյշեբա (Կարմիր բլուր):

Ասեմ, որ սա հիպոթեզ է , և հետագա ուսումնասիրությունները ցույց կտան, թե ճի՞շտ ենք մտածում, թե՞ ոչ: Սակայն հարց է առաջանում` ինչո՞ւ Ռուսա 2-րդը մեկ դար հետո, ունենալով Էրեբունու պես ամրոց Արարատյան դաշտում, կառուցեց Թեյշեբայի ամրոցը: Այս ժամանակահատվածը նույն շրջանի հետ է համընկնում, երբ էրեբունուց «Էրեբունի» մակագրությամբ մի շարք իրեր տեղափոխվել են Թեյշեբա: Հարց է առաջանում` ի՞նչ էր պատահել Էրեբունուն:
Եթե մենք համարում ենք, որ Էրեբունին մեր մայրաքաղաք Երևանի օրրանն է, կարելի է ասել, որ մենք հայտնաբերել ենք Երևանի ամենահին փողոցը կամ փողոցներից մեկը»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ