«Ես կնախընտրեի ապրել Բորխեսի գրադարանում»

Ընթերցողի սեղանին են Խորխե Լուիս Բորխեսի «Բաբելոնյան գրադարան» և Ադոլֆո Բիոյ Կասարեսի «Մորելի գյուտը» գրքերը: Արգենտինացի հանրահայտ գրողները մտերիմ ընկերներ են եղել, նաև համահեղինակել են դետեկտիվ մի շարք գործեր: «Մորելի գյուտը» վեպը համաշխարհային ֆանտաստիկ գրականության գլուխգործոցներից է, Ռոբինզոնի նման ամայի մի կղզում ապաստանած փախստականի մասին է, որը մի օր հանկարծ հայտնաբերում է, որ կղզում ինքը միայնակ չէ: Իսպաներենից թարգմանությունը Կառա Չոբանյանինն է:

«Բաբելոնյան գրադարան» պատմվածքների և էսսեների ժողովածուում տեղ գտած գործերի մի մասը 1992-ին հրատարակել է «Ապոլոն» հրատարակչությունը` Հովհաննես Բոդուկյանի թարգմանությամբ: ԿԱՌԱ ՉՈԲԱՆՅԱՆԻ թարգմանությամբ «Բաբելոնյան գրադարանում» տեղ գտած ժողովածուները համալրվել են: Ձեռք է բերվել դրանց ամբողջական հրատարակման իրավունքը: Արգենտինացի հանրահայտ գրողների գրքերը լույս է ընծայել «Անտարես» հրատարակչությունը: Շնորհանդեսը տեղի ունեցավ «Էնոտեկա» գինու սրահում` հարց ու պատասխանի ձևաչափով:

Հայաստանում Արգենտինայի արտակարգ և լիազոր դեսպան ԳՈՆՍԱԼՈ ՈՒՌԻՈԼԱԲԵԻՏԻԱՆՆ այս գրքերի թարգմանությանը մեծ կարևորություն է տալիս, նրա բնորոշմամբ` մի երկրի գրականությունը մեկ այլ երկրում հոգևոր հետք է թողնում: Երբ մի օր այստեղից մեկնի, Հայաստանից մասնիկ կտանի իր հետ, կլինի մի փոքր հայ, դրա համար ուզում է, որ Հայաստանում էլ բոլորն ունենան մի մասնիկ արգենտինական մշակույթից: «Անտարես» հրատարակչության տնօրեն ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԸ հետաքրքրվեց, թե ինչո՞ւ է կառավարությունը աջակցում, գումարներ ծախսում իրենց գրողներին դրսում ներկայացնելու համար: Դեսպանն ի պատասխան ասաց, որ Արգենտինայի կառավարությունը չի ծախսում, ներդրում է անում. «Մշակույթի մեջ ներդրումներ անելը սահմաններ չի ճանաչում: Ներդրումն ու դրա արդյունքը չես կարող չափման միավորներով որոշել, կարող ես միայն զգալ: Բայց երբ որևէ երկրում ինչ-որ մեկը խոսում է Չե Գևարայի, Բորխեսի, Հռոմի պապի, Մարադոնայի, Պիացոլայի և այլ հայտնի անունների մասին, հասկանում ես, որ անհրաժեշտ է խոսել, մարդկությանը հայտնել նրանց մասին»:

«Ո՞ր գրքում կցանկանայիք ապրել-բնակվել» հարցին ի պատասխան «Անտարեսի» գլխավոր խմբագիր, գրականագետ ԱՐՔՄԵՆԻԿ ՆԻԿՈՂՈՍՅԱՆՆ ասաց, որ շատ դաժան կլիներ Կասարեսի գրքում բնակվելը. «Այս երկու գրքերը տարածություններ են, որ ուզում ես ընդարձակել ճանաչողությունդ, գիտելիքներդ, բայց բնակվել չէի ցանկանա»:

Թարգմանիչն անկեղծորեն ասաց, որ բնակվում էր Կասարեսի գրքում, նույնացել էր հերոսի հետ: Թարգմանությունը տեխնիկական առումով նրա համար հեշտ է եղել, հոգեբանական առումով` շատ դժվար: Արմեն Մարտիրոսյանը նկատեց, որ գրքում ներկայացված վայրը, տեխնոլոգիաները նշանակետ են այսօրվա աշխարհի համար: Վիրտուալ իրականությունը տանում է դեպի Կասարեսի ներկայացրած աշխարհը: Եթե մենք Google ակնոցներ ենք օգտագործելպարբերաբար, նշանակում է գնում ենք դեպի այն միջավայրը, որ 60-70 տարի առաջ ներկայացրել է արգենտինացի գրողը: Արգենտինայի դեսպանի պատասխանն այլ էր. «Ես կնախընտրեի ապրել Բորխեսի գրադարանում»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ