«Սալյուտն» ու ՀԾ-ն, որ նշանակում էր «հայկական ծխախոտ», 30 կոպեկ էին, բայց սովետական համակարգը շատ մարդասիրական համակարգ էր, չէր կարող թույլ տալ, որ մենք էդքան էժան փչացնեինք մեր առողջությունը. դրա համար էլ՝ տակից 40 կոպեկով էին ծախում։ Սովորական ուսանողի թոշակը, որը ոչ գերազանցիկ էր, ոչ էլ պարտք ուներ, 40 ռուբլի էր։ Պարտք ունենալը փողի հետ կապ չուներ, պարտք՝ նշանակում էր չհանձնած առարկա՝ քննություն կամ ստուգարք, իսկ փողի պարտք սովետական ուսանողը չէր կարող ունենալ, եթե, իհարկե, թղթախաղով չէր մաշում իր ուսանողական տարիները։

Էն տարիներին, երբ Ձմեռ պապն իսկական էր, իսկ տոնածառն անտառից էին բերում, երբ ձյունը ձնագնդի խաղալու համար էր գալիս, իսկ ցուրտը հալվում էր մեր շնչից, երբ ամեն տուն իր սահնակն ուներ, իսկ ամեն բակ՝ իր զառիթափը, երբ Նոր տարին մանդարինից մանդարին էր գալիս, իսկ տոնածառի խաղալիքները ջարդվել գիտեին, երբ մութը երբեք դատարկ չէր լինում, իսկ լռությունը երբեք՝ ճնշող...

Ֆեյսբուքյան ընկերներից մեկի էջում տեսնելով Հայկ Կոջորյանի ելույթը պատերազմի և խաղաղության հերոսների մասին, նյութի տակ մի մեկնաբանություն գրեցի, սակայն, զարմանալիորեն, ՖԲ-ն անմիջապես հայտնեց, որ էջի տերը հեռացրեց իմ մեկնաբանությունը:

Դուք գիտեք լավ ա՞, որ հեռուստացույցները բարակել են։ Հիմա էս բարակ հեռուստացույցի գլխին բան չես դնի, իսկ դա նշանակում ա՝ տան մի տաքուկ անկյուն պակասել ա։

Տարվա կյանքը երկար չի՝ ընդամենը մի տարի։ Դեռ ոչ մեկին չի հաջողվել դրանից ավելի երկար ապրել. ճակատագիր ա։ Եթե տարի ես ծնվել, կյանքից շատ սպասելիք չունես, բոլորը քեզնից են սպասում։ Ծնվում ես աղմուկի, գունավոր լույսերի, հրավառության մեջ, դեռ աչքդ չբացած՝ կոկորդդ խոզի բուդ են խցկում, սալաթներ, մրգեր, խմորեղեն, քաղցրավենիք, քիչ ա մնում՝ խեղդվես, տռզում-մնում ես, իսկ մարդիկ նստում ու սկսում են քեզնից սպասել, հետո, անկախ նրանից, թե ինչ են ստանում, ուրախանում են քո գնալու համար, դեռ մյուս տարին չեկած, քեզ արդեն մոռանում են ու սկսում են մյուս տարվանից նույնը սպասել։ Ասենք՝ չէ՛, չեն մոռանում, հաճախ են հիշում, բայց, ավելի շուտ, իրանց են հիշում քո մեջ. դու պիտակի նման մի բան ես՝ հերթական համար, որին մեխում են իրանց հիշողությունները, որ ճիշտ նոստալգիկ հաջորդականությամբ դասավորեն։

Բոլորս էլ գիտեինք, որ Ձմեռ պապը մանկապարտեզի էլեկտրիկ Կարոն ա, բայց, դե, մեծերն էդքան բան էին անում, որ մենք ուրախանայինք, մենք էլ ցույց էինք տալիս, թե հավատում ենք ու ուրախանում էինք։ Սրտանց էինք ուրախանում։ Էլեկտրիկ Կարոն մեր համար իսկական Ձմեռ պապից ավելի իսկական էր. նա Ձմեռ պապ չէր ծնվել, այլ դարձել էր՝ մեր համար։ Ու նվերներն էլ երկնքից չէին ընկել, այլ մեր ծնողների աշխատած փողերով էին առել։

Նոր Տարվան մնացել էին հաշված ժամեր, բայց քաղաքը դեռ եռուզեռի մեջ էր։ Մարդիկ շտապում էին ավարտին հասցնել բոլոր գործերը և, ուրախ-զվարթ ճանապարհելով հին տարին, դիմավորել Նոր Տարին։ Բոլորն էլ ձգտում էին դիմավորել շատ ուրախ և զվարթ, ճոխ և հանդիսավոր, որպեսզի գալիք տարին նույնքան ուրախ և բարեբեր լինի։

Նոր տարվա դեմ շատ խանութներում վաճառողուհիները սանտայի սիրուն, կարմիր շորեր են հագնում ու պոպոզով սիրուն կարմիր գլխարկ դնում։ Շատ սիրուն ա ու բոլորին սազում ա։ Էդ հագուստով յուրաքանչյուր աղջկա գեղեցկություն մի կարգ բարձրանում ա՝ ըստ Ռիխտերի սանդղակի։ Ու հաճախ դրամարկղի մոտ վճարելը սիրո խոստովանության նման մի բան ա դառնում։ Դրա համար էլ, խանութից դուրս գալիս, յուրաքանչյուր հաճախորդի տրամադրություն մի կարգ բարձրացած ա լինում՝ ըստ նույն սանդղակի։

Ամեն ինչ մարդուց է՝ աշխարհի խինդն ու տխրությունը, կյանքի լռությունն ու ճիչը, մեր բաժին եղածն ու սպասվելիքը: Ամեն ինչ մարդուց է: Մարդու հետ գալիս և գնում են երազ ու ժամանակ, սեր ու ատելություն, մարմնական ու աննյութեղեն:

Չէ՛, ինձ համար ազնվականը նա՛ չի, ով, իր ընտանեկան ծառի ճյուղից դամբուլի նման կախված, վերևից աշխարհին ա նայում ու հիանում իր անիմաստ գոյությամբ։ Ազնվականը կոչում չի, այլ կյանքի ընտրություն ա, ժառանգած արյուն չի, այլ աշխարհի ցավից կտրատված երակներ։