Խորհրդային տարիների հայ գեղանկարչության մեջ իր ինքնօրինակ ձեռագիրն է հաստատել ՀՄԱՅԱԿ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԸ, ում արվեստում կերպավորվել են ծննդավայր Վանը, որին նա հարկադրված հրաժեշտ է տվել հինգ տարեկան հասակում, գաղթի ու սպանդի հիշողությունները` դաջված ահաբեկված մանկան հայացքում, իրենց ազգային նկարագիրն ու պայքարի պաթոսը կրող հայ զինվորը, աշխատավորը, շինականն ու մտավորականը, նոր կյանքի սեփական բանաձևը առաջադրող երիտասարդ սերունդն ու երիտասարդ հայրենիքը, հարազատ բնաշխարհն ու դրան ներդաշնակորեն միաձույլ ազգային ճարտարապետությունը` հիմնականում վեհանիստ եկեղեցիների տեսքով:

Ռազմական ուժը և որպես հետևանք նաև քաղաքական կշիռը կորցնելուց հետո Հայաստանն արդեն երրորդ դարում կռվախնձոր է դառնում օր օրի հզորացող Հռոմի և նույնքան հզորացող Պարսկաստանի միջև։ Երկու հզոր պետություններից յուրաքանչյուրը քաղաքական, բարոյական և ռազմական ճնշման տակ ձգտում էր Հայաստանը դարձնել իր դաշնակիցը մյուսի դեմ և այդպես մինչև 428 թ., երբ վերացավ մեր թագավորությունը` մեր հզոր հարևանների «թեթև» ձեռքով։

Բարերարությունը քրիստոնեական արժեքային համակարգի հիմնաքարերից է, որն ուղղակիորեն բխում է քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքներից: Եվ մենք ունենք բարերարության շուրջ 1700-ամյա պատմություն, քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելը իր հետ բերեց նաև բարերարության սերմանում:

Թող մեծամտություն կամ ինքնագովեստ չընկալվի, բայց բոլոր ժամանակների ամենախոշոր հայ բարերարի մասին ամենից շատ ես եմ գրել և ամենից հանգամանալից ես եմ ուսումնասիրել նրա կյանքն ու գործը: Քանիցս գրել եմ, որ բարերարությունը նրա ապրելու կերպն էր, թելադրված էր քրիստոսապաշտությամբ ու բացառիկ մարդկային խղճով: Գրել եմ, որ ազգին ու նրա կառույցներին բարիք բերեց իր ողջ գիտակցական կյանքում՝ 45 տարի շարունակ: Բայց երբեք մանրակրկիտ չեմ անդրադարձել սկզբին և դա հիմա եմ անում, որովհետև անհնար է «Բարի էջն» սկսել առանց այդ մեծագույն հայի:

Ընթերցողի հետ կիսվել ինձ ստիպեց նախկին երևանցի, այժմ բաքվեցի, Երևանում ծնված, մեծացած, հայի հացով սնված, թրքավարի դաստիարակված, ժամանակին Հայկական ԽՍՀ լուսավորության փոխնախարարի պաշտոնին հասած Սուրեն Ալիի Շարիֆովը: Այս ուրացող հացկատակը, որ, ինչպես նշեցինք, բավականին լուրջ կրթություն, արդյունքում` պաշտոն է ստացել Հայաստանում, հայտնի դեպքերի պատճառով իր ուզած գնով վաճառել է Երևանի կենտրոնի իր շքեղ բնակարանը, Բաքու մեկնել: Տեսնելով, որ կեղծելն ու հնարելը Ադրբեջանում եկամտաբեր բիզնես է, լծվել է հայր և որդի Ալիևների հակահայկական սայլին ու վարպետորեն կեղծում է պատմությունը` հընթացս ձևավորելով իր «դպրոցն» ու կադրերին:

Հրեաստանը Հռոմեական կայսրության միակ պրովինցիան էր (մարզը), որին արտոնված էր իր դրամը հատել։ Ճիշտ է, որոշակի սահմանափակումներով. հրեաները կարող էին հատել միայն սիկղ` կրոնական հատուկ փող։ Բանն այն է, որ հռոմեական մետաղադրամների վրա դրոշմված էին հեթանոսական պատկերներ, որոնք, համաձայն հրեական հավատի, տաճար մտցնել չէր կարելի։ Բայց միաժամանակ էլ նվիրատվություն անել պետք էր, ուստի և ղևտացիք (հրեական տաճարի սպասավորներ) Հռոմից իրավունք խնդրեցին հատելու իրենց դրամը։

Արտաքին գործերի երկու նախարարներ` Շառլ Մորիս դը Թալեյրան-Պերիգորը և Անդրեյ Անդրեևիչ Գրոմիկոն սահմանել են աշխատանքային ռեկորդներ` առաջինը` 21 տարի, երկրորդը` 28: Եթե աշխարհի բոլոր արտգործնախարարներին ընդգրկելու լինենք պայմանական դիվանագիտական կորպուսի մեջ, ապա Անդրեյ Անդրեևիչին կարելի է նշանակել այդ կորպուսի դուայեն, այսինքն` այդ ոչ պաշտոնական կառույցի ավագ` նկատի ունենալով նրա պաշտոնավարման երկարակեցությունը:

Համաշխարհային ջրհեղեղի մասին աստվածաշնչյան ավանդապատումը դարեր շարունակ մարդիկ որպես ճշմարտություն են ընդունել, և հիմա էլ շատ քչերն են կասկածում դրան, մանավանդ, ականատես լինելով նոր ժամանակներում աշխարհի տարբեր մասերում հաճախակի տեղի ունեցող ավերիչ հեղեղումների։

Թաքսիմի հրապարակում շինարարության ընթացքում հայկական տապանաքարեր էին հայտնաբերվել, որոնց լուսանկարները տարածվել են համացանցում։ Տապանաքարերի հայատառ գրությունները ներկայացրել է «Ակօս» շաբաթաթերթը։