Երբ 2015-ին սր­բա­դաս­վում էին Ե­ղեռ­նի զո­հե­րը, մտոք խո­նարհ­վում էր եր­կին­քը, մտա­ծում էինք` էլ եր­բեք ու եր­բեք թուր­քի յա­թա­ղա­նը չի շող­շո­ղա Հա­յոց տան վրա, ո­րով­հե­տև եր­կն­քում ար­դեն ու­նենք վկա­նե­րի այդ­պի­սի հոծ բազ­մու­թյուն, ո­րոնք բա­րե­խոս են այս հող ու ջրի, այն­տեղ վեր խո­յա­ցած վան­քե­րի, հողն իր ա­րյամբ ո­ռո­գած էթ­նո­սի հա­մար:

«Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­րու­թյու­նը կոչ է ա­նում հա­կա­ռա­կորդ կող­մին հա­վա­տա­րիմ մնալ հու­մա­նի­տար հրա­դա­դա­րի վե­րա­բե­րյալ ձեռք բեր­ված պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րին, հա­կա­ռակ դեպ­քում հա­մար­ժեք պա­տաս­խանն ի­րեն եր­կար չի սպա­սեց­նե­լու»:

Սե­բաս­տիա­յի հայ բնակ­չու­թյա­նը կո­տո­րե­լով, մնա­ցա­ծին էլ աք­սո­րե­լով, յա­թա­ղա­նը մի փոքր բթա­ցավ։ (Գե­նե­տիկ խաշ­նա­րա­ծը ժա­մա­նա­կին բռ­նա­զավ­թե­լով Հայ­կա­կան լեռ­նաշ­խար­հը մինչև իր թա­րա­խա­պա­լար ոսկ­րա­ծու­ծի վեր­ջին հյու­լեն ու մինչև դարչ­նա­գույն ա­րյան կա­թի­լը վեր­ջին պա­րուր­վում էր դժո­խա­յին նա­խան­ձով, նրա ա­ռաջ ամ­րոց­ներ էին հառ­նում և տա­ճար­ներ էին խո­յա­նում, խո­յա­կա­շեն ու գմ­բե­թա­զարդ քա­ղաք­ներն էին խո­չըն­դո­տում սև և կար­միր, բր­դա­տու և մսա­տու ոչ­խա­րա­հո­տի խա­ղաղ ա­ռա­ջըն­թա­ցը։

Ըն­դու­նե­լով հան­դերձ, որ Ար­ցա­խի ու Հա­յաս­տա­նի դեմ սան­ձա­զեր­ծած պա­տե­րազ­մում թուրք-ադր­բե­ջա­նա­կան տան­դե­մը ներգ­րա­վել է վարձ­կան ա­հա­բե­կիչ­նե­րի խմ­բա­վո­րում­ներ, մի­ջազ­գա­յին կա­ռույց­նե­րը շա­րու­նա­կում են սառ­նասր­տո­րեն հետևել, թե ինչ­պես են հա­յե­րը խե­լա­հեղ հե­րո­սու­թյամբ դի­մագ­րա­վում թվա­քա­նա­կով ու սպա­ռա­զի­նու­թյամբ բա­ցա­հայտ ա­ռա­վե­լու­թյուն ու­նե­ցող սիա­մա­կան զույ­գին:

Ցան­կա­ցած պա­տե­րազմ վաղ թե ուշ ա­վարտ­վում է, և սկս­վում է բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի փու­լը։ Իսկ այս­տեղ բազ­մա­թիվ հար­ցեր են ա­ռա­ջա­նում, ո­րոն­ցից մեկն էլ հետևյալն է. իսկ ին­չու՞ պետք է Հա­յաս­տա­նը պա­տե­րազ­մի Թուր­քիա­յի դեմ, բայց բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի նս­տի Ադր­բե­ջա­նի հետ։

Երբ թշ­նա­մին քթիդ տակ զենք է խա­ղաց­նում, հաս­կաց­նե­լով, որ 3 օր հե­տո էդ զեն­քով մտ­նե­լու է տունդ, իսկ դու 30 տար­վա ռազ­մա­վա­րա­կան հե­քիա­թով տնե­ցի­նե­րիդ հա­մար օ­րո­րո­ցա­յին ես եր­գում, ստա­նում ես այն, ինչ հի­մա ստա­ցանք: Լայ­նա­ծա­վալ հար­ձա­կում, ո­րի ա­նու­նը պա­տե­րազմ է:

Հ.Գ. Չզար­մա­նաք, որ հրա­պա­րա­կումս սկ­սում եմ Հ.Գ.-ով: Զար­գա­ցում­ներն են պար­տադ­րում: Ըն­թեր­ցո­ղին ա­ռա­ջարկ­վող վեր­լու­ծու­թյու­նը պատ­րաստ էր, երբ Ադր­բե­ջա­նը սկ­սեց հար­ձա­կու­մը:

Ա­ռայժմ պարզ չէ, թե վերջ­նա­կա­նա­պես ինչ­պի­սին կլի­նի քա­ղա­քա­կան ա­շու­նը, ո­րով­հետև մինչ աշ­նան ա­վար­տը դեռ եր­կու ա­միս կա, բայց, վս­տա­հո­րեն կա­րե­լի է ա­սել՝ աշ­նան ա­ռա­ջին ա­մի­սը իսկ և իսկ պարգև է հայ գյու­ղա­ցու հա­մար:

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը ՀՀ վաս­տա­կա­վոր ար­տիստ, տե­նոր, Ա­լեք­սանդր Սպեն­դիա­րյա­նի ան­վան օ­պե­րա­յի և բա­լե­տի թատ­րո­նի մե­ներ­գիչ ՊԵՐՃ ՔԱՐԱ­ԶՅԱՆՆ է:

Խմ­բագ­րու­թյունն ար­ձա­կուր­դում էր, երբ հրա­պա­րակ­վե­ցին «Հայ ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­յի նոր չա­փո­րո­շիչ­նե­րը, ո­րոնք հե­ղի­նա­կել էին ԱԺ եր­կու ան­հայտ պատ­գա­մա­վոր­ներ ու մի ա­վե­լի ան­հայտ պատ­մա­բան: