Բատկան՝ կանխատեսելի ու անկանխատեսելի

ՌԴ-Բելառուս հարաբերություններում ճգնաժամ է՝ Մոսկվայի ամենամերձավոր դաշնակիցը հայտարարում է, որ անկախություն է ուզում: Իրականում ի՞նչ է ուզում Ալեքսանդր Լուկաշենկոն: Փետրվարի 3-ին 7 ժամ 20 րոպե տևած ասուլիսում նա ամեն ինչ ասաց, բայց ոչինչ չհստակեցրեց: Ռուս փորձագետները համարում են, որ Լուկաշենկոն մնացել է մենակ՝ իբրև մարդ ու պետության ղեկավար: Էլիտան արդեն նրանը չէ: ՈՒժայիններն էլ չեն օգնի:

Բարձրագույն իշխանության հիպերինֆլյացիան ակնառու է: Բնավ պատահական չէր, որ Բելառուսի նախագահը հավարտ ասուլիսի հայտարարեց. «Ես հեռացող մարդ եմ: Ինձ երկար չի մնացել»: Ասուլիսում նա կրկնեց, ինչ մինչ այդ քանիցս ասել էր՝ Բելառուսին ճնշում են, խաբում են, «ինքնիշխանությունը նավթից թանկ է» և այլն, և այլն: Եղան և նոր «հետաքրքիր գաղափարներ»՝ ձերբակալել ռուս պաշտոնյաներին, մասնավորապես Ռոսսելխոզնադզորի ղեկավար Սերգեյ Դանկվերտին: Դանկվերտը լսեց ու հայտարարեց, որ չի հասկանում, թե ինչպես հիմա կարող են զարգանալ բելառուսա-ռուսական հարաբերությունները, եթե յուրաքանչյուր ռուս պաշտոնյայի Բելառուսում կարող են ձերբակալել: Ի պատասխան Ռոսսելխոզնադզորը որոշում ընդունեց փետրվարի 6-ից կրճատել մսի մատակարարումները Մինսկի շրջանի բոլոր մսավերամշակող ձեռնարկություններից: Ռուսաստանի մարտավարությունը հասկանալի է՝ ամեն վիրավորանքի, կոպտության, անտակտության դիմաց պատժել ռուբլով: Նույն իրավիճակն է նավթի գծով: Լուկաշենկոն ինքն ասաց, որ Ռուսաստանը քննարկում է նավթի մատակարարումների կրճատումը մինչև 12 միլիոն տոննա:

Մոսկվան կարծում է, որ Մինսկը չի կատարում դաշնակցային պարտավորությունները ոչ տնտեսական (պատժամիջոցային ապրանքների մաքսանենգություն), ոչ քաղաքական հարթության մեջ (Հարավային Օսիայի ու Աբխազիայի, Ղրիմի վերամիավորման չճանաչումը), փորձում է արգելակել եվրասիական կարևորագույն փաստաթղթերի ստորագրումը, Ռուսաստանի թիկունքում խաղեր է տալիս Բաքվի, Վարշավայի, Վաշինգտոնի հետ ու պահանջում է միակողմանի տնտեսական զիջումներ Մոսկվայից: Ի՞նչ է նշանակում ռուսական նավթի մատակարարումների կրճատումը մինչև 12 միլիոն տոննա: 2016-ին Մոզիրի նավթավերամշակման գործարանում նավթի վերամշակումը 2015-ի համեմատությամբ, երբ հանրապետություն էր մատակարարվում 24 միլիոն տոննա, կրճատվել է 20 %-ով և կազմել 10 միլիոն տոննա: Եթե մատակարարումները կրճատվեն մինչև 12 միլիոն տոննա, Մոզիրում կվերամշակվի ընդամենը 6 միլիոն տոննա: Նավթամթերքները բելառուսական արտահանման հիմքն են՝ 40-45 % և հիմնականում գնում են Արևմուտք, որտեղից հանրապետություն է մտնում տարադրամ: Նավթ չի լինի, արտահանումը կնվազի, տարադրամ չլինի, կնվազեն աշխատավարձերը և ամբողջ սոցիալական ոլորտը գրողի ծոցը կգնա: Լուկաշենկոյի հայտարարություններին Կրեմլը նույն օրն արձագանքեց. «2011-2015-ին առանց մաքսատուրքի ամեն տարի մատակարարվել է տարեկան 18-23 միլիոն տոննա նավթ բելառուս գործընկերներին: Այդ ընթացքում ՌԴ բյուջեն չի ստացել 22,3 միլիարդ դոլար:

Այդ ամենը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ ուղղակի ու կողմնակի աջակցություն դաշնային պետությանը: Բելառուսին տրվել է 6 միլիարդից ավելի դոլար տարբեր տրանշներով, և դա լրացուցիչ բեռ է դարձել ՌԴ բյուջեի վրա: Բացի այդ, 2,5 միլիարդ դոլար տարբեր տրանշներով Մինսկը ստացել է վարկի տեսքով Եվրասիական կայունացման ու զարգացման հիմնադրամի գծով: Ռուսաստանը ցուցաբերել և շարունակում է ցուցաբերել մասշտաբային տնտեսական, քաղաքական և այլ օգնություն Բելառուսին՝ ելնելով երկու երկրների հարաբերությունների հատուկ դաշնակցային բնույթից: Տնտեսական ու առևտրային վիճելի հարցերը, որ ծագում են տնտեսական գործունեության ընթացքում, պետք է լուծվեն հանգիստ ոճով, գործնական բանակցությունների ճանապարհով: Մոսկվան կարծում է, որ երկկողմանի օրակարգում կուտակված տարաձայնությունները կկարգավորվեն այդպիսի բանակցություններում»:

Լուկաշենկոն փորձում էր Մոսկվային սպառնալ, որ Անվտանգության դաշնային ծառայության սահմանին կարգուկանոնի հաստատման գործողությունները, որ Բելառուսը չդառնա Եվրոպայի միջանցաբակ, կարող են հանգեցնել «լուրջ կոնֆլիկտի»: Անմեղսունակի ժպիտով նա շարունակում է շանտաժել ու ստել՝ փաստերը հարմարեցնելով իրեն: Ռուսաստանը երեք անգամ հաստատել է, որ կատեգորիկ անընդունելի է ՌԴ քաղաքացի, բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինին Ադրբեջանին հանձնելը: Սակայն Լուկաշենկոն պատրաստ է Բաքվի շահերը վեր դասել իր ՀԱՊԿ-ի դաշնակիցներ ՌԴ-ի ու Հայաստանի շահերից և հանձնել Լապշինին Ադրբեջանին: ՈՒ դա հաստատեց փետրվարի 3-ին: Իբր ոչ թե Բաքուն, այլ Ինտերպոլն է նրան պահանջում: Ռուսաստանն ու Իսրայելն էլ չեն ուզում իրենց քաղաքացուն, ուրեմն թող գնան Բաքվի հետ հարցերը պարզեն:

Մամլո ասուլիսի նախօրեին՝ փետրվարի 2-ին, տարատեսակ փորձագետներ մեղադրում էին REGNUM-ին, որ գործակալության աղբյուրի տեղեկատվությունը, թե Բելառուսը պատրաստ է դուրս գալ ԵԱՏՄ-ից ու ՀԱՊԿ-ից, արժանահավատ չէ: Բելառուսի նախագահի մամլո ասուլիսը և նույն օրը Մոսկվայի արձագանքը ցույց տվեցին, որ այդ սցենարը մոտ է իրականությանը: Բայց դա կլինի ոչ թե Մինսկի, այլ Մոսկվայի սցենարով, թեպետ իր պաշտոնյաներին Բատկան ԵԱՏՄ-ից հետ է կանչել:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ. Գ. REGNUM-ի այս հրապարակմանը հավելեմ՝ արտաքուստ՝ ռուս-բելառուսական հարաբերությունները գնում են «եղբայրական ՈՒկրաինայի» ճանապարհով: Բելառուսի նախագահը հրեշտակ չէ, հրեշտակներ Մոսկվայում էլ չկան: Մոսկվան չարախնդում է, որ Արևմուտքը չի պահելու Բելառուսին, ու վերադառնալու է իր դուռը: Վերադարձի գինն էլ ասում է՝ դաշնակցային պարտավորություններ՝ տնտեսական, քաղաքական հարթության մեջ, չարգելակել եվրասիական կարևորագույն փաստաթղթերի ստորագրումը, Ռուսաստանի թիկունքում խաղեր չտալ Բաքվի, Վարշավայի, Վաշինգտոնի հետ ու չպահանջել միակողմանի տնտեսական զիջումներ Մոսկվայից: Արևմուտքն էլ պահանջում է անկախություն, հետո է պատրաստ փող տալ: Ստացվել է պատային վիճակ, որից Բատկան կարող է և դուրս չգալ՝ ինքնիշխանությունը գին ունի: Բելառուսը կարող է կամ անկախանալ, կամ՝ միանալ Ռուսաստանին ու հրաժեշտ տալ անկախությանը, որին արժանի չեղավ: Կկայանա՞ փետրվարի 9-ին հանդիպումը: Կուլիսներում որոշվում է ոչ միայն ՀԱՊԿ-ի, ԵԱՏՄ-ի, ՌԴ-Բելառուս Դաշնային պետության ճակատագիրը, խաղասեղանին երկրորդ ՈՒկրաինայի հեռանկարն է: Կրեմլը չունի երաշխիքներ, որ Մինսկը հանձնվելու է առանց դիմադրության, ուժայինները չեն պայքարի, ժողովուրդը չի պայքարի, Լուկաշենկոն չի պայքարի: Երկրորդ Կիևը շատ ռեալ է՝ նույնիսկ Դոնալդ Թրամփի նախագահության պարագայում, առանց Վիկտորյա Նուլանդի քաղցրաբլիթների: Հետխորհրդային տարածքի բոլոր երկրներն էլ ԽՍՀՄ-ի փուզումից հետո անցնում են անկախության թեստ՝ երբեմն քաղաքացիական պատերազմով ¥ինչպես Վրաստանը¤, երբեմն պատերազմով ¥Հայաստանը, Ադրբեջանը, Մոլդովան, նորից Վրաստանը¤, կամ ժողովրդավարության անվան տակ հաստատվում են բռնապետություններ՝ հավերժ նախագահներով ¥ինչպես միջինասիական նախկին հանրապետություններում ու Ադրբեջանում¤: Բելառուսը հիմա է թեստը հանձնում՝ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից քառորդ դար անց, ու արդյունքները ոչ ոք չի կարող կանխատեսել:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ