Ո՞վ կկապի ՈՒկրաինան Իրանին` Հայաստա՞նը, թե՞ ՎՈՒԱՄ-ը

Մի իրավիճակում, երբ հակառակ ակնկալիքների` ուկրաինական գյուղատնտեսական և այլ արտադրանքին ազատ մուտք չտրվեց եվրոպական շուկա արտոնյալ պայմաններով, Կիևը ակտիվորեն նոր ճանապարհներ է որոնում դեպի նոր շուկաներ: Պարզվեց` այլընտրանքային ճանապարհներն ու շուկաները այդքան էլ հեռու չեն: ՈՒկրաինան ցանկանում է Իրան արտահանել հացահատիկ ու արևածաղկի ձեթ, փոխարենը ստանալ նավթ, գազ, բիտում: Թեհրանի ու Կիևի միջև 2016-ին կնքված համաձայնագրով ՈՒկրաինան պետք է միանա Պարսից ծոց-Սև ծով երթուղուն: ՙՈՒկրզալիզնիցա՚ պետական ընկերությունը Իրանից առաջարկ է ստացել 1000- կիլոմետրանոց երկաթուղի կառուցել Իրանում: Վերջնական համաձայնագիրը դեռ չի կնքվել: Հայաստանում արդեն կառուցվում է այդ երթուղու մի մասը` 550- կիլոմետրանոց ճանապարհը Իրանը կկապի վրացական Փոթի ու Բաթում նավահանգիստների հետ հայկական տարածքով: Հայաստանին, իհարկե, ձեռնտու է միջազգային նոր համաձայնագրերին մասնակցել: Բայց եթե պատմականորեն ու աշխարհագրորեն Իրանի հետ համագործակցությունը արդեն կայուն ավանդույթներ ունի, նոր խաղացողին պետք է լավ ուսումնասիրել: Բավական է ծանոթանալ իրանցի դիվանագետների տեսակետների հետ, որ մի քանի անգամ զգուշացրել են ուկրաինական տնտեսական օրենսդրության անկատարության մասին, որ էականորեն դանդաղեցնում է ներդրումների աճը ՈՒկրաինայում, հաճախ էլ վախեցնում է բիզնեսին: Օրինակ` երկկողմ հարաբերությունների զարգացման առավել ակտիվ փուլում հանկարծ ուկրաինական ՙԷներգոբանկն՚ արգելափակում է դեսպանատան 140 000 եվրո գումարը` Իրանի դեսպանատան աշխատակիցների աշխատավարձը: ՈՒկրաինայի ղեկավարությունը ոչ մի քայլ չձեռնարկեց իրավիճակը շտկելու համար, բայց համառորեն շարունակում էր բանակցել նոր նախագծերի շուրջ: Նվազագույնը տարօրինակ էր ուկրաինական ընկերությունների պահվածքը, որ 2 տարի չէին պատասխանում 1 տոննա եգիպտացորեն գնելու Իրանի առաջարկին: Պատասխան չստանալով` իրանական ընկերությունները վարձակալեցին 1200 հեկտար հողատարածք Օդեսայի շրջանում` հացահատիկի համար:

Վերջերս ՈՒկրաինայի ղեկավարությունը Հայաստանի հյուրն էր, քննարկում էր նաև Հայաստանի տարանցիկ հնարավորությունները հօգուտ ՈՒկրաինայի օգտագործելու հարցը: Հայկական տարանցման հարցը պետք է դիտարկել հենց Իրանի հետ համագործակցության ինտենսիվացման ենթատեքստում:
ՈՒկրաինան դաշնակցային հարաբերություններ ունի Ադրբեջանի հետ, որ նույնպես կարող է ուկրաինական արտադրանքն Իրան հասցնել: Արդեն ավարտվում է Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու կառուցումը: ՈՒկրաինան շոշափում է բոլոր հնարավորությունները: Թերևս հայկական տարանցումը Կիևի համար այդքան էլ գրավիչ չէ: Այլապես ինչո՞վ բացատրել փաստը, որ այս տարի Թեհրանում 5 երկրներ` Իրանը, Ադրբեջանը: Վրաստանը, ՈՒկրաինան ու Լեհաստանը, տրանսպորտային համագործակցության համաձայնագիր են ստորագրելու: Կիևը մեծ հույսեր է կապում այդ համաձայնագրի հետ` իբրև ուկրաինաիրանական տրանսպորտային հաղորդակցության արդյունավետությունը ու շահութաբերությունը մեծացնելու միջոց:

Ցավոք, Հայաստանի ու Ադրբեջանի (ղարաբաղյան դիմակայության կողմերի) տնտեսական ոլորտում համագործակցության անկարողությունն ու ցանկություն չունենալը` չնայած չլուծված կոնֆլիկտին, դառնում են հայկական կողմի մեկուսացման պատճառ տարածաշրջանային մեծ նախագծերից: Թվարկված երկրներից երեքը նաև ՎՈՒԱՄ-ի անդամ են, այդ պատճառով ուկրաինաիրանական աշխուժացումից օգտվելու Հայաստանի շանսերը քիչ են: Բայց պետք չէ մոռանալ, որ ՈՒկրաինայի օրենսդրության անկատարությունը, երաշխիքների բացակայությունը, իշխանությունների անվճռականությունը կամ ցանկություն չունենալը ժամանակին խառնվել լուրջ հարցերի լուծմանը, կարող են ձախողել անգամ ամենալուրջ նախագծերը, երբ խոչընդոտներ են առաջանում:
Էրիկա ԼԵՌՆԵՐ, REGNUM

Հ.Գ. Ենթատեքստում պետք է հասկանալ, որ Ռուսաստանը դեմ լինելով ՈՒկրաինա-Իրան համագործակցությանը, հնարավորն անելու է, որ նախագիծը կամ ընդհանրապես ձախողվի, կամ Հայաստանն այդ նախագծում չլինի` մանավանդ որ Հայաստանը, պարզվում է` տնտեսական ոլորտում համագործակցության անկարող է ու ցանկություն չունի, իսկ Ադրբեջանը ունի ու կարող է: Հետաքրքիր մեկնաբանություն է: Առավել ևս, որ վերջերս Ադրբեջանը չմասնակցեց ՎՈՒԱՄ-ի խորհրդարանների նախագահների հանդիպմանը` իբր իր բողոքը արտահայտելով Վրաստանի, ՈՒկրաինայի ու Մոլդովայի արևմտամետ դիրքորոշմանը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ