«Առաջին տիկինը և հանրային արժանապատվության ճգնաժամը. Աննա Հակոբյանի վարքաբանական և հոգեվերլուծական հռետորաբանության վերլուծությունը

Անոտացիա

Հոդվածը ներկայացնում է Հայաստանի առաջին տիկին Աննա Հակոբյանի հանրային հաղորդակցության վարքաբանական և հոգեվերլուծական նկարագիրը՝ քաղաքական ճգնաժամի սրման պայմաններում։ Հիմնվելով նրա խոսքի կառուցվածքի և արձագանքման օրինաչափությունների ուսումնասիրության վրա՝ բացահայտվում են պաշտպանական հոգեբանական մեխանիզմները, ինքնընկալման առանձնահատկությունները և «առաջին տիկին» կարգավիճակի խորհրդանշական գործառույթի քայքայման պատճառները։ Ուսումնասիրվում է հատկապես բանականության պակասը՝ որպես հանրային դերակատարման դեգրադացման և հանրային անվստահություն խորացնելու գործոն։

1. Ներածություն

Քաղաքական մշակույթներում, որտեղ հանրային դեմքերը կրում են ոչ միայն վարչական, այլև խորհրդանշական ֆունկցիա, առաջին տիկնոջ վարքը դառնում է որոշիչ։ Նա դառնում է ոչ թե պարզապես առաջնորդի կողակից, այլ բարոյական զտիչ, ճաշակի, կեցվածքի և հանրային հեգնանքի սահմանադրի դերակատար, իշխանության և հանրության միջև միջնորդ։ Սակայն որոշ դեպքերում անձնական և քաղաքական ինքնությունների միաձուլումը, զգացմունքային անկայունությունը և բանական բովանդակության բացակայությունը հանգեցնում են այդ դերի ներսից քայքայմանը։ Աննա Հակոբյանի հանրային վարքը 2024–2025 թվականներին նման արժեզրկման հստակ օրինակ է։

2. Մեթոդաբանություն

Վերլուծության նյութը հիմնված է Աննա Հակոբյանի սոցիալական ցանցերում՝ մասնավորապես Facebook-ում, վերջին վեց ամիսների ընթացքում հրապարակված գրառումների վրա։ Ուշադրության կենտրոնում են նրա մեկնաբանությունները, ուղեկցող մեդիակոնտենտը, ինքնաիրացման փորձերը և արձագանքները հանրային քննադատություններին։ Օգտագործվել են վարքաբանական վերլուծության մեթոդներ, Ֆրեյդյան հոգեվերլուծության գործիքակազմ, ինչպես նաև հանրային դերի տեսության և քաղաքական սեմիոտիկայի տարրեր։

3. Վարքաբանական մոդել․ ցածր ինքնավերահսկում, բարձր ռեակտիվություն

Աննա Հակոբյանի վարքը դրսևորվում է իբրև արտահայտված օպերանտ ռեակտիվություն՝ արտաքին ազդակներին արձագանքելու միտում՝ առանց բանական զտման կամ մշակման։ Դա ներառում է․

- քննադատներին ուղղված անհատական հարձակումներ` առանց տրամաբանական կառուցվածքի,

- ընդդիմախոսների արժեզրկում հանրայնորեն,

- շեշտադրված սարկազմ և փողոցային լեքսիկա։

Վարքաբանական տեսանկյունից սա դիտարկվում է որպես հոգեբանական պաշտպանություն ֆրուստրացիայից` արհամարհելով սոցիալական դերը որպես ինքնազսպման հանգամանք: Այսինքն վարքը դրսևորվում է ոչ թե «առաջին տիկնոջ» դերի շրջանակում, այլ անհատական՝ խոցելի «ես»-ի կողմից, որը ի վիճակի չէ դիմակայել հանրային ճնշմանը։

4. Հոգեվերլուծություն՝ պրոյեկցիայից մինչև նարցիսիստական պաշտպանություն

Դասական հոգեվերլուծության գործիքակազմը կիրառելով` առանձնանում են մի քանի գերիշխող պաշտպանական մեխանիզմներ․

- Պրոյեկցիա՝ սեփական բացասական գծերի կամ մղումների վերագրում ընդդիմախոսներին (օրինակ մեղադրանք անճաշակության, ստախոսության, կեղծավորության մեջ),

- Ռացիոնալացում՝ սեփական դեստրուկտիվ վարքի «բարձր նպատակով» արդարացում (օրինակ՝ -ճշմարտության, արդարության, հանրային շահի» պաշտպանություն պաշտպանություն»),

- Նույնականացում ագրեսորի հետ՝ երբ անձը յուրացնում է այն ոճը, լեզուն և տոնը, որն ի սկզբանե մերժում էր, որպեսզի «ինքը չլինի զոհը»,

- Նարցիսիստական պաշտպանություն՝ գերարտահայտված ինքնագոհություն, քննադատության փակվածություն, հանրային ինքնագովասանք՝ սեփական հռետորաբանական հպարտությանը` խոսքային դեգրադացիայի ֆոնին։

Հոգեվերլուծական կառուցվածքի մակարդակում (Իդ – Էգո – Վերիես) ակնհայտ է Իդ-ի գերակայությունը՝ իմպուլսիվ և ագրեսիվ հատվածով։ Ես-ը չի զտում այդ մղումները, իսկ Վերիեսը (Սուպեր-Էգոն)՝ բարոյական վերահսկիչը, կա՛մ պասիվ է, կա՛մ ճնշված։ Հենց սա է հանրային ֆունկցիայի ֆրեյդյան փլուզումը, երբ ներքին կոնֆլիկտները պատռում են սոցիալական դիմակը

5. Թերի ինտելեկտը իբրև դերային վարքագծի քայքայման գործոն

Աննա Հակոբյանի վարքագծի հիմնարար խնդիրներից է այն, որ բացակայում է կոգնիտիվ և ինտելեկտուալ բովանդակությունը, որն անհրաժեշտ է հանրային առաքելության կատարման համար: Բացակայում է:

- վիճելու ունակություն՝ առանց հարձակվելու,

--ընդհանրացնելու և ինքնավերլուծելու ունակությունը,

- խոսքի և խորհրդանիշների հետ նուրբ աշխատանքի հմտությունը։

Դրանց փոխարեն հանդես է գալիս․

- ցուցադրական ռեակտիվությունը,

- հուզական հատուցումը,

- անձնական խոցելիությունը։

Վարքաբանական տեսանկյունից սա կոչվում է ինտելեկտուալ ինֆանտիլացում, իսկ քաղաքական սեմիոտիկայի մեջ՝ հանրային խորհրդանշանի իմաստային էրոզիա։ Այսպիսով, մտավոր ռեսուրսների պակասը.

- նվազեցնում է ագրեսիայի շեմը,

- ոչնչացնում է միջանձնային հեռավորությունը,

- ստեղծում է հասարակական հաղորդակցության կոպիտ, ցածրորակ ոճ։

Սա այլևս անհատական խնդիր չէ։ Դա համակարգային սպառնալիք է. կանացի արժանապատվության խորհրդանիշ լինելուն կոչված կերպարը դառնում է կործանման և լարվածության միջնորդ։

6. Եզրակացություն

Աննա Հակոբյանի վարքը հստակ օրինակ է, թե ինչպես բանականության պակասը, զուգորդված ամբիցիաների և իշխանության խորհրդանշական դիրքի հետ, կարող է հանգեցնել հանրային դերի փլուզման։

Խոսքը քաղաքական սխալների մասին չէ, այլ կնոջ հասարակական ներկայության արժեքային արժեզրկման։ Այնտեղ, որտեղ պետք է լինի կրթվածություն, հիստերիա է առաջանում։ Որտեղ պետք է լինի կարեկցանք, այնտեղ կա վրդովմունք։ Որտեղ պետք է լինի առաջին տիկին, այնտեղ հայտնվում է մի մարդ, ով չի կարողանում պահպանել իր կերպարը։

Այս վերլուծությունը թույլ է տալիս գալ եզրակացության`

այս դեպքն ընդգծում է մի կարևոր կետ. հրապարակայնության դարաշրջանում բովանդակությունից զուրկ անհատականությունը անխուսափելիորեն ոչնչացնում է ձևը։ Եվ երբ նման անհատը հայտնվում է այնպիսի կարգավիճակում, որը ազդում է կանանց առաջնորդության կերպարի վրա, տուժում է ոչ միայն իշխանությունը, այլև հասարակության կողմից կանանց արժանապատվության գաղափարի՝ որպես ազգի բարոյական հենարանի, ընկալումը։

Հանրային ժամանակներում, երբ անհատը չունի բովանդակություն, նա անխուսափելիորեն քանդում է ձևը։

Եվ երբ այդ անհատը զբաղեցնում է մի դիրք, որը պետք է ներկայացնի կնոջ արժանապատվության և բարոյական բարձրության կերպարը, տուժում է ոչ միայն իշխանությունը, այլև հասարակության հավատը՝ կնոջ հանրային կերպարի և իր գործառույթի նկատմամբ»:

Էլիզաբեթ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

«Հանրային դիվանագիտություն» ՀԿ նախագահ

Գևորգ ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ ՖԲ էջից

Մեկնաբանություններ