Եթե բանավեճ ու քննարկում չկա, քաղաքական համակարգը դատապարտված է մահվան

Կառավարության ծրագրի խորհրդարանական քննարկումները ցույց տվեցին, որ, իշխանություն-ընդդիմություն պայքարից զատ, գոյություն ունի նաև տեսակի պայքար: Վարչապետ Սարգսյանի ելույթը, դրա արձագանքները և կառավարության ծրագրի քննարկումները ստեղծեցին այն իրավիճակը, երբ հնարավորություն է ստեղծվում տարանջատելու քաղաքական գործիչներին պատեհապաշտներից ու «պղտոր ջրում ձուկ որսացողներից»: Անկախ կուսակցական պատկանելությունից, խորհրդարանականների ելույթներն ապացուցեցին, որ միասնական ծրագրերի, զարգացման հայեցակարգերի և բնակչության տարրական կարիքները հոգալու, խնդիրները լուծելու հարցերի շուրջ հնարավոր է միասնական մոտեցում ցուցաբերել: Ընդունված է ասել, որ հայկական իրականության պայմաններում իշխանությունը չի կարողանում արդյունավետ և գրագետ ծրագրեր ներկայացնել, ուստի և «ճնշված» ընդդիմությունը մշտապես քննադատում և վարկաբեկում է իշխանության գործունեությունը:

Խորհրդարանական վերջին քննարկումները ցույց տվեցին, որ Տիգրան Սարգսյանի կառավարության ծրագիրը գրագիտության և արդյունավետության տեսանկյունից խոցելի չէ, անգամ ընդդիմադիր կուսակցությունների ներկայացուցիչները չեն վիճարկում վարչապետի և տնտեսական ոլորտը ղեկավարող նախարարների մասնագիտական ու աշխատանքային որակները: Միևնույն ժամանակ, գնալով ավելի ցցուն է դառնում «տեսակի պայքար» հասկացությունը: Տպավորությունն այնպիսին է, կարծես քաղաքական դաշտում խառնաշփոթ է տիրում, և ոչ ընդդիմությունը, ոչ էլ իշխանությունը չեն կարողանում բյուրեղացնելու իրենց քաղաքական թիմերը՝ հաճախ հանդես գալով հակասական և միմյանց հետ կապ չունեցող քաղաքական և աշխարհայացքային մոտեցումներով: Կառավարության ծրագրի խորհրդարանական քննարկումներն ապացուցում են, որ իշխանության և ընդդիմության առողջ հատվածների մտահոգության հիմնական խնդիրը մենաշնորհներն ու օլիգարխիային սաստելու պետական մոտեցումների մշակումն է: Իհարկե, ընդդիմության և իշխանության կազմում կան մարգինալներ, որոնք կարող են միայն հիստերիկ ձևակերպումներով ելույթներ ունենալ, դիմացինին մեղադրել բոլոր մահացու մեղքերի մեջ, բայց նրանք չեն ձևավորում ազգային-պետական քննարկումների ուղենիշը:
Եթե վարչապետ Սարգսյանին կարող է հետաքրքրել ՀԱԿ խմբակցության պատգամավորներ Նիկոլ Փաշինյանի կարծիքը, ապա նույնը չի կարելի ասել նույն խմբակցության պատգամավորներ Լյուդմիլա Սարգսյանի և Լյովիկ Զուրաբյանի մասով: Երկուսն էլ հրճվանք առաջացնող քննադատողներ են և երբևէ աչքի չեն ընկել սկզբունքայնությամբ և գաղափարներ գեներացնելու ունակությամբ: Նույնը վերաբերում է նաև «Ժառանգությանը»: Ռուբեն Հակոբյանին կարելի է լսել և որոշ գաղափարներ կյանքի կոչել, ինչը չի կարելի ասել Զարուհի Փոստանջյանի մասին, ով փողոցային պայքարն ու բառապաշարը տեղափոխում է ԱԺ և այդպես էլ չդառնալով քաղաքական գործիչ՝ մնաց փողոցային ակտիվիստի դերում: ՀՅԴ-ն ևս խնդիր ունի: Այսպես. հասկանալի և տրամաբանական են Վահան Հովհաննիսյանի քննադատությունն ու ելույթները, հասկանալի է, թե այս գործիչն ինչ է ասում և ինչ է ուզում, սակայն նույնը չի կարելի ասել Արմեն Ռուստամյանի և Աղվան Վարդանյանի մասին: Երկուսն էլ խոսում են խոսելու համար՝ երբեք դուրս չգալով բողոքականի կերպարից և հասարակության շրջանում տպավորություն ստեղծում առ այն, որ ԱԺ ամբիոնը երկրում իշխանության որոշ հատվածը սևացնելու, ամեն ինչ արժեզրկելու համար նախատեսված հարթակ է:
Առանձնապես չեն փայլատակում նաև իշխանական կուսակցությունները: ՕԵԿ-ի մասին չեմ ուզում խոսել, իսկ ՀՀԿ-ն չափազանց բազմաբևեռ է և մտավոր ունակություններով մեկը մյուսից 180 աստիճանով տարբերվող մարդկանց համակցություն, ուստի և ճիշտ չէ անվանական անդրադառնալ ՀՀԿ-ին: Նույնը կարելի է ասել նաև քաղաքագիտական տեսանկյունից անհասկանալի բևեռում գտնվող ԲՀԿ-ի մասին: Մեկ իշխանություն, մեկ ընդդիմություն, մեկ էլ այլընտրանք ներկայացող ծառուկյանականները երբեք էլ աչքի չեն ընկել ծրագրային և գաղափարական ելույթներով՝ ամբոխավարությունը նախընտրելով իրական քաղաքական գործընթացներից: Ինչևէ, վարչապետ Սարգսյանի բանավեճն ընդդիմադիր «ծանրքաշայինների»՝ Նիկոլ Փաշինյանի, Հրանտ Բագրատյանի, Վահան Հովհաննիսյանի և այլոց հետ կարող է ունենալ միայն ու միայն դրական ազդեցություն: Դեռևս անտիկ ժամանակաշրջանից սկսած քննարկումը, առողջ ու կառուցողական քննադատությունն ու բանավեճը եղել են ու շարունակում են մնալ քաղաքական գործընթացների շարժիչ ուժը: Եթե բանավեճ ու քննարկում չկա, ապա այդ համակարգը դատապարտված է կործանման, և սա երկկողմնանի խնդիր է, որի համար հավասարապես պատասխանատու են իշխանությունն ու ընդդիմությունը:
Ինչևէ, քաղաքական դաշտում տեսակի պայքարը շարունակվում է: Ամենայն հավանականությամբ, այս պայքարն իր տրամաբանական եզրահանգնմանը կհասնի 2017-2018 թթ. ընտրական սեզոնում, որին շատ հնարավոր է, որ քաղաքական ուժերը մոտենան բյուրեղացած և փոփոխությունների ակնկալիք ունեցող հասարակության լայն զանգվածների կարծիքները հաշվի առած ծրագրերով: Նոր Հայաստան կառուցելու այլ ուղենիշ չկա:

Ալբերտ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ