Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը կօգտվի՞ պահից

Իրանի հանդեպ պատժամիջոցների վերացումը քաղաքագետների գնահատմամբ բավականին աշխուժացնելու է Հայաստանի տնտեսությունը: Ի՞նչ տնտեսական և քաղաքական օգուտներ ենք մենք ունենալու այս գործընթացի արդյունքում, հարցրի արտաքին հարաբերությունների ԱԺ մշտական հանձնաժողովի անդամ ՇԻՐԱԿ ԹՈՐՈՍՅԱՆԻՆ:

-Մեր տարածաշրջանում տնտեսապես Հայաստանի հետ ամենաշատը կապված է Իրանը,- ասաց պատգամավորը:- Չնայած Ադրբեջանի հետ ունեն սահման, բայց, մեղմ ասած, նրա հետ բարիդրացիական հարաբերություններ չկան` ելնելով Ադրբեջանի տարածքային հավակնություններից: Վրաստանի հետ արտաքին սահման չունեն, ավելին, այդ երկիրն էլ արևմտյան կողմնորոշման արտաքին քաղաքականություն է վարում: Մնում է միայն Հայաստանը, որի հետ տնտեսական զարգացման հեռահար նպատակներ կան, այդ թվում՝ գազատարը լայն թափով գործարկելը: Քանի որ կա Հայաստան-Վրաստան-Ռուսաստան գազատարը, Հայաստանը կարող է իրանական գազի արտահանման տարանցիկ երկիր լինել, եթե համապատասխան պայմաններ ստեղծվեն: Իրանի և մեծ վեցյակի միջև միջուկային խնդրի բարենպաստ լուծումը Իրան-Հայաստան տնտեսական հարաբերությունները ինչպես էներգետիկայի, այնպես էլ այլ ոլորտներում գործարկելու մեծ հնարավորություն կտա:
-Քաղաքական շատ գործիչներ հաճախ նշում են, թե Հայաստանը Իրանի գործոնը ճիշտ չի օգտագործում: Համամի՞տ եք:
-Իրանը ողջ աշխարհի հետ խնդիրներ ուներ, այդ իսկ պատճառով այս ժամանակահատվածում նրա գործոնը փոքր էր: Ժամանակին փորձեց ղարաբաղյան հակամարտության գործընթացում միջնորդի դեր ստանձնել, բայց ձախողվեց: Իրանը տարածաշրջանում ազդեցություն ձեռք բերելու հավակնություն ունի: Այս տարածաշրջանը նրա տիրապետության տակ է եղել մինչև 1828 թվականը` Թուրքմենչայի պայմանագիրը: Իրանական ընկալումներով սա իրենց շահերի տարածաշրջանն է, ու նա մշտապես կձգտի ազդեցությունը մեծացնել: Բայց քանի որ Վրաստանը կտրուկ արևմտամետ է, Ադրբեջանը Թուրքիայի դուդուկի տակ է խաղում, հետևաբար ազդեցությունը ձեռք բերելու միակ իրական հնարավորությունը կա Հայաստանում: Այս գործոնն էլ մենք պետք է կարողանանք օգտագործել` հետամուտ լինելով տարածաշրջանում իրանական հավակնությունների ամրապնդմանը: Սա թույլ կտա իրանական տնտեսության ներուժն օգտագործել Հայաստանի տնտեսությունը զարգացնելու համար: Այսուհանդերձ, չեմ կարծում, որ Իրանի գործոնը մենք չենք ճիշտ օգտագործել, քանի որ միջազգային հանրությունը թույլ չի տվել Իրանին անգամ իր հնարավորություններն իր երկրում իրացնել: Վստահ եմ, որ այսօր մեր արտաքին քաղաքականությունն այս հնարավորությունը բաց չի թողնի:
-Միայն տնտեսական զարգացման հեռանկա՞ր կարելի է ակնկալել, թե՞ նաև քաղաքական: Այս առումով ի՞նչ կտա պատժամիջոցների վերացումը Հայաստանին:
-Նախ մեզ հետաքրքրում են տնտեսական զարգացումները, որոնք էլ իրենց հետ կբերեն նաև քաղաքական տեղաշարժեր: Բայց այս ամենը այսօրվա կամ վաղվա խնդիր չէ, ժամանակ է պետք:
-Նշեցիք, որ Իրանը փորձելու է Հայաստանում իր ազդեցությունը մեծացնել: Մեզանում Ռուսաստանի և Արևմուտքի շահերի մեծ բախում ևս կա: Ի՞նչ եք կարծում, Իրանին դա չի՞ խանգարելու։ Իսկ գուցե նրա՞նց է Իրանը խանգարելու:
-Բնականաբար, Արևմուտքը չի ցանկանա, որ Իրանն արագորեն իր ազդեցության ոլորտներն ընդարձակի, բայց նաև չի էլ կարողանա կանխել: Ռուսական գործոնը կարող է նաև նպաստավոր լինել, որովհետև գոյություն ունի միջուկային էներգետիկայի, համաշխարհային զարգացումների տեսանկյունից Ռուսաստան-Իրան հստակ համագործակցության շրջանակ: Կարծում եմ, վեցյակի և Իրանի միջև ձեռք բերված այս համաձայնագրում Ռուսաստանն իր հստակ տեղն ունի, քանի որ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի անդամ է, և ՄԱԿ-ը որևէ պատժիչ գործողություն չի կարող իրականացնել Իրանի հանդեպ, քանի որ Ռուսաստանն անպայման վետո կդնի: Ճիշտ է, Ռուսաստանի համար ցանկալի չի լինի, որ այստեղ իր ազդեցությունը փոխվի մեկ ուրիշով, բայց կարծում եմ, հնարավոր է գտնել համագործակցության եզրեր` չվնասելով մյուսի շահերին, Իրանի հետ բարենպաստ տնտեսական փոխհարաբերություններ զարգացնել:
-Արդյոք վեցյակի և Իրանի միջև ստորագրված համաձայնագիրը «փխրուն» չէ՞: Հնարավո՞ր է, որ իրերի դասավորվածությունը վերստին նախկինի պես լինի:
-Դա պայմանավորված է Իրանի վարքագծով, այսինքն՝ նա որքան հավատարիմ կլինի համաձայնագրի դրույթներին, ինչպես նաև պայմանավորված է համաձայնագրի հակառակորդ երկրների հետագա լոբբինգով: Դրանցից է Իսրայելը` իր հսկայական լոբբինգով, բայց կարծես դա հաղթահարվել է: Իրանին էլ ձեռնտու է պատժամիջոցներից զերծ լինել, հավատարիմ մնալ համաձայնագրի դրույթներին ու բացառապես խաղաղ նպատակներով օգտագործել միջուկային էներգիան:

Ճեպազրույցը` Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ