Թիֆլիսը հնում շուրջն ուներ մի քանի գյուղ, որոնք այսօր քաղաքի մաս են կազմում։ Դրանցից մեկը Խարբուխն էր՝ ներկայիս Խարպուխին։ Այն գտնվում էր քարափի լանջին, զառիվայր էր, դարիվեր, քարքարոտ էր և ավազոտ։ Հետաքրքիր է բառի ստուգաբանությունը։ Ըստ ավանդության, երբ մեկը հարբուխով էր հիվանդանում, հետը վերցնում էր կավե նոր փարչ, երկու սպիտակ մոմ, բլիթներ և ձեռագործ տղայի կամ աղջկա տիկնիկ, որ թիֆլիսահայոց բարբառով կոչվում էր տիկին․․․ Այդ ամենը տանում էր քարափի գլուխը, մոմերը վառում ու թողնում-հեռանում։ Բայց մինչ քարափի գլուխ հասնելը, մարդը քրտնում էր և հազն ու հարբուխն անցնում։

Դժվար է ջարդել հաստ ցախավելը, երբ միասին են բոլոր ճյուղերը, եթե մասնատե՛ս, հանգի՜ստ կջարդես: Թուրքերը դա շատ լավ գիտեն ու բազմիցս հաջողությամբ կիրառելու պատմական մեծ փորձ ունեն: Հատիկ առ հատիկ առանձնացրու, մասնատի՛ր, կռվացրու և ջարդի՛ր: Բաժանիր, որ տիրես սկզբունքով:

Երևանում տասնյակ հեռուստաալիքներ են, փոխում ես ալիքները, գրեթե ամենուր մշակութային աղբ է։ Դա այն դեպքն է, երբ քանակը որակ չի տալիս։ Դրանք փուչ, անիմաստ հեռուստասերիալներ, գռեհիկ հումոր, տափակ հեռուստազրույցներ և եթերում ճաշ եփել են ցուցադրում։

Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել Սրբազանը դրվատել է Ռոբերտ Քոչարյանին, իսկ Սերժ Սարգսյանի որակել քաղաքական դաշտի կոլապսի հիմնական դերակատար:

Հետո ճյուղերը սկսում են խուտուտ գալ։ Ծառը դիմանում ա, ծառի խուտուտն ուշ ա տեղ հասնում ու ավելի շուտ հաճելի ա, քան անհանգստացնող։ Հետո ճյուղերի վրա բողբոջներ են դուրս գալիս՝ լերկ ճյուղերն ամբողջությամբ մանր բողբոջներով են զարդարվում։ Դա ամեն գարնան կրկնվում ա, բայց ամեն անգամ կարծես առաջին անգամը լինի. դրան հնարավոր չի սովորել։

Քանի գնում, էլ ավելի ենք հայերս ինքնաոչնչացմամբ զբաղվում։ «Մենք լավը չենք, չար ենք, չկամ ենք, նախանձ ենք ... աշխարհում հայից վատը չկա»: Այս ձևակերպումները տարածվում են ու կոտրում հայի ոգին։ ՈՒ՞մ է սա ձեռք տալիս։ Մեզ որ հաստատ չէ։

2022-ի ապրիլի 8-ին «Տոչկա-ՈՒ» հրթիռով հարված է հասցվել ուկրաինական Կրոմատորսկ քաղաքի երկաթուղային կայարանին։ Սպանվել է 61, վիրավորվել՝ ավելի քան 100 մարդ։ Ուկրաինայի իշխանությունը փորձեց մեղադրել ռուսներին, սակայն իտալացի լրագրողի շնորհիվ, ով կարողացել էր արձանագրել հրթիռի համարը, պարզվել է, որ հրթիռը պատկանում է Ուկրաինայի զինված ուժերին։

Միջավայր՝ սա մարդու ԴՆԹ-ին հավասար գործոն է. ինչպես գենը, այնպես էլ միջավայրը որոշում են մարդու կերտվածքը, մտահորիզոնը, թերություններն ու առավելությունները, կարողություններն ու հմտությունները:

Վերջին շրջանում մի քանի դիտարկումներով անդրադարձել եմ Նիկոլի կողմից նիհիլիզմի դասական դրսևորումներին, որոնք կիրառվում են պետական համակարգում և ստանում են քաղաքական տարբեր ձևակերպումներ։ Հիմա կփորձեմ մի քանի զուգահեռ անցկացնել՝ ավելի պարզ ու հասկանալի ներկայացնելու համար, թե որքան սինխրոն են նիհիլիզմն ու նիկոլիզմը։ Նպատակս է հնարավորինս մատչելի, բայց քաղաքագիտական պատկերացում տալ նշածս ուղղությունների վերաբերյալ։

Վերջերս կամքիս լարումով դիտեցի Չինգիզ Այթմատովի վեպի հիման վրա նկարահանված «Մանկուրտ» ֆիլմը: Հոգեմաշ ապրումներ ունեցա, բայց նայեցի մինչև վերջ: