«Թրամփն ամեն ինչ անելու է, որ Իսրայելն առավել հզոր գերտերություն լինի»

ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփն իր հայտարարությամբ կրկին աշխարհն իրար է խառնել: ԱՄՆ-ը Երուսաղեմը ճանաչում է որպես Իսրայելի մայրաքաղաք: Աշխարհի արձագանքը չուշացավ, արաբական, ԵՄ երկրներն իրենց անհամաձայնությունն են արդեն հայտնել: Պաշտոնական Երևանը ևս արձագանքել է: «Երուսաղեմի կարգավիճակի հարցը միջազգային օրակարգի կարևորագույն խնդիրներից է և կարող է լուծում ստանալ բանակցությունների միջոցով՝ իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության կողմերի համար ընդունելի կարգավորման համատեքստում։ Դա կարող է ճանապարհ հարթել տևական անվտանգության և խաղաղության հաստատման համար։ Երուսաղեմում առկա է բազմադարյա հայկական ներկայություն, հարուստ հայկական պատմա-մշակութային ժառանգություն։ Հայ առաքելական եկեղեցին հանդիսանում է Սուրբ վայրերի իրավատեր եկեղեցիներից մեկը: Բնականաբար, մենք ուշադրությամբ ենք հետևում Երուսաղեմին առնչվող բոլոր զարգացումներին»,- ասված է արտգործնախարարության հայտարարությունում: Քաղաքագետ ՍՈՒՐԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ «Իրատեսն» այս առնչությամբ մի քանի հարց ուղղեց:

-Ի՞նչ կարող է աշխարհում փոխել ԱՄՆ-ի նախագահի այս որոշումը:
-Թրամփը մի քանի սկզբունքներով է առաջնորդվել, երբ Երուսաղեմը Իսրայելի մայրաքաղաք է ճանաչել: Նախ դա իր նախընտրական խոստումն էր: Ընտրություններից ընդամենը մի քանի օր առաջ Թրամփը Իսրայելի վարչապետի հետ էր հանդիպել և խոստացել ճանաչել Երուսաղեմը որպես Իսրայելի մայրաքաղաք ու իրենց դեսպանատունը Թել Ավիվից տեղափոխել Երուսաղեմ: Նա իր խոստումը կատարեց: Դեռևս 1995-ին ԱՄՆ-ի Կոնգրեսը միաձայն ընդունել էր մի օրենք, որը կոչվում է «Երուսաղեմի ակտ», դրա նպատակն էր դիմել Միացյալ Նահանգների նախագահին, որ իրենց դեսպանատունը տեղափոխեն Երուսաղեմ և այն Իսրայելի մայրաքաղաք ճանաչեն: Այս օրենքը ոչ մի վարչակազմ և ոչ մի նախագահ ինտերպրետացիայի չէր ենթարկել, այսինքն, օրենքն ընդունվել էր, բայց նախագահներին իրավունք էր տրվել ամեն վեց ամիսը մեկ շրջանցել այդ պարտավորությունը, եթե այն կսպառնար ԱՄՆ-ի և տարածաշրջանային անվտանգությանը: Թրամփն առաջինն էր, որ Կոնգրեսի ընդունած օրենքին տվեց իրավական ուժ: Սա նշանակում է, որ ԱՄՆ-ը կարող է իր դեսպանատունը Երուսաղեմ տեղափոխել: Այս փաստը կարևոր է մի քանի պատճառներով. նախ՝ Երուսաղեմի կարգավիճակը կռվախնձոր է Պաղեստինի և Իսրայելի միջև: Սա չափազանց կարևոր մեսիջ է ողջ աշխարհին ու ցույց է տալիս, որ Թրամփն անվերապահորեն աջակցում է իր թիվ մեկ գործընկերոջը, դաշնակցին` Իսրայելին: ԱՄՆ-ի նախագահն ամեն ինչ անելու է, որ Իսրայելն առավել հզոր, կայուն, զարգացած տարածաշրջանային գերտերություն լինի, որովհետև նրանք ունեն ընդհանուր շահեր:
-Արդեն արաբական աշխարհը մեծ դժգոհությամբ է ընդունել այս փաստը, սա ինչպե՞ս կանդրադառնա ամերիկյան քաղաքականության վրա:
-Ոչ միայն արաբական աշխարհում դժգոհություններ կան, խոսել են նաև Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Թուրքիայի առաջնորդները, որոնք նույն բանն են ասում, թե սա կխանգարի արաբա-իսրայելական կոնֆլիկտի խաղաղ կարգավորման գործընթացին: Սա իրավիճակը բարդացնում է: Ե՛վ Միացյալ Նահանգները, և՛ Իսրայելը, բնականաբար, հաշվարկել են, թե ինչ հետևանքներ կարող են լինել իրենց համար, այդ թվում՝ անվտանգության տեսանկյունից: Այդ հաշվարկները հանգեցրել են այն եզրակացության, որ պետք է ճանաչել Երուսաղեմը որպես Իսրայելի մայրաքաղաք: Սա բացառիկ, համարձակ քայլ է ԱՄՆ-ի կողմից: Սա նախագահի պաշտոնում Թրամփի ամենախիզախ որոշումն է, որովհետև նա հստակ պատկերացնում է, թե ինչ հետևանքներ կարող է այն ունենալ տարածաշրջանի ու հենց Իսրայելի համար:
-Եթե ողջ աշխարհը դեմ է այդ որոշմանը, միայն ԱՄՆ-ի ճանաչումն ի՞նչ կփոխի Երուսաղեմի կյանքում:
-Տեսակետ է հնչում, թե ԱՄՆ-ի ճանաչումից հետո հնարավոր է այլ պետություններ ևս Երուսաղեմը ճանաչեն: Թրամփի հիմնավորումն էլ այն է, թե այսքան ժամանակ խուսափել են ճանաչումից, քանի որ ընթացել են բանակցություններ, և ճանաչումը կխանգարեր այդ գործընթացին: Իրականում բանակցություններն արդյունք չեն տվել, և այդ պատճառով մերժել ճանաչումը տրամաբանական չէ: Թրամփը հենց այս սկզբունքով է առաջնորդվել ու ճանաչել Երուսաղեմը որպես Իսրայելի մայրաքաղաք:
-Որոշ վերլուծաբաններ Երուսաղեմի և Ղարաբաղի ճանաչման հարցում ընդհանրություններ են տեսնում: Դուք նման եզրեր տեսնու՞մ եք:
-Բացարձակ նմանություն չկա, դրանք երկու տարբեր գործընթացներ են, կոնֆլիկտներ, որոնք ունեն տարբեր պատմություն, էություն: Ընդհանուր շատ քիչ եզրեր ունեն: Երուսաղեմի դեպքում տարածքային ամբողջականության կամ ազգերի ինքնորոշման խնդիր չկա, գոյություն ունեն պատմական իրողություններ, որոնք հաշվի առնելով էլ Թրամփը կոնկրետ քայլ է կատարել, իսրայելամետ որոշում է ընդունել: Սա Լեռնային Ղարաբաղի հետ որևէ աղերս չունի, դրանք տարբեր կոնֆլիկտներ են՝ տարբեր պատմություն ու բնույթ ունեցող:

Հեռախոսազրույցը`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ