«Հայ ազգը և հայոց պետությունը թևակոխել են բարդագույն մի շրջան»

Զրուցակիցս է «Հանուն հայրենիքի, հանուն Հայքի» համահայկական շարժման համակարգող, քաղաքակրթական վերլուծաբան ԷԴԳԱՐ ՄԱԿԱՐՅԱՆԸ:

«ԹՇՆԱՄԻՆ ԻՐ ՆԱԽԱՀԱՐՁԱԿ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՄԲ ԱՐԹՆԱՑՐԵՑ ՄԵԶ»

-Հարգելի Էդգար, օրեր առաջ, ապրիլի 25-ին, «Երևան» մշակույթի կենտրոնում, Մեծ եղեռնի 101-րդ տարելիցի հաջորդ օրը, հենց 101 պատվիրակի մասնակցությամբ կայացավ ձեր հայտարարաժողովը, որն անսովոր էր թե՛ ասելիքով, թե՛ ծրագրերով:
-«Վերազարթոնք հաղթարշավ» հայտարարաժողովն ունի գաղափարական մի քանի հիմնադրույթներ, որոնք հստակ ներկայացվեցին շահագրգիռ հանրության դատին: Խնդիրն այն է, որ մինչև ապրիլի 2-ը, դրանից հետո մինչև ապրիլի 24-ը, այնուհետև ապրիլի 25-ից հետո Հայաստանն ու հայությունը որակական միանգամայն նոր իրավիճակում են հայտնվել: Մինչև 2016-ի ապրիլի 2-ը մեր շարժման խնդիրն էր աշխարհի հայության վերազարթոնքի ամրագրումը, քանի որ անկախ պետականության քառորդդարյա պատմությունը ստեղծել էր մեր էությանը ոչ հարիր ծանր սոցիալ-տնտեսական վիճակ, բարոյահոգեբանական ընկճվածություն, վերջնարդյունքում էլ՝ զանգվածային արտագաղթ: Այնպես որ «Վերազարթոնքը» ժամանակի հրամայականն էր, և մենք մտադիր էինք այն հայտարարել ապրիլի 25-ին, սակայն ապրիլի 2-5-ի շրջադարձային իրադարձությունները էապես սրբագրեցին ոչ միայն ողջ հայության, այլև մեր շարժման մտադրություններն ու օրակարգը: Հետևաբար «Վերազարթոնքը» պետք է վերաճի հաղթարշավի: Ըստ էության ապրիլի 2-ին կատարվեց հենց այն, ինչը մենք չէինք կարողանում կայացնել տարիների ընթացքում, այն է՝ հայությունը մեկեն արթնացավ, ազգի համար սկսվեց վերազարթոնքի շրջափուլը: Այսինքն` թշնամին իր նախահարձակ գործողությամբ արթնացրեց մեզ: Եվ սա ամենևին պատահական չէ: Հայությունը իր պատմությամբ է փաստել, որ արտաքին վտանգի դեպքում դառնում է միաբան և միակամ: Ամերիկայից մինչև Ավստրալիա, Աֆրիկայից մինչև Եվրոպա ու Ասիա հայությունը պատրաստ էր ամեն բանով, հարկ եղած դեպքում սահմանին կանգնելով պաշտպանել հայրենիքը:
-Այնուամենայնիվ, ազգային այս ամբողջականացումը իր նախադրյալներն ունի, որոնց շուրջ մինչ օրս և ամենատարբեր հանրային շերտերում ընթանում են բուռն քննարկումներ:
-Հայկական իրականությունում չինական պարսպի նման կառուցվել էր մեր ազգային բարոյահոգեբանական բարդույթը: Ապրիլի 2-ին այդ պարիսպը ուղղակի փլուզվեց: Մի բան, ինչը երկար ժամանակ չէր հաջողվում մեզ:

«ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ Է ՍԱՀՄԱՆԱՅԻՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՊԱՀՊԱՆԵԼ ՆԱԵՎ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԿՅԱՆՔՈՒՄ»

-Իսկ եթե մոտ օրերս թշնամին ճերմակ դրոշներ պարզի, մենք, ի՞նչ է, դարձյալ չինական պարի՞սպ ենք կառուցելու մեր ներաշխարհում:
-Որպեսզի դա տեղի չունենա անհրաժեշտ է սահմանային հերոսականությունը պահպանել նաև հանրային կյանքում:
-Ցավոք, հայ իրականությունում զարհուրելի ավանդույթ է ձևավորվել, երբ պատերազմի հերոսները, խաղաղ պայմաններում կտրուկ վերափոխվելով, դառնում են հակահերոսներ:
-Շատ ճիշտ եք նկատել, այո, ցավոք, ռազմադաշտային հերոսը երբեմն վերածվում է քաղաքային սրիկայի: Կրկնել սա անթույլատրելի է: Հետևաբար, արտաքին վտանգի ժամին վերարթնացած ազգին այսօր օդ ու ջրի պես անհրաժեշտ է մի նոր՝ հաղթարշավային ճանապարհ:
-Դուք` չգիտեմ ինչպես, սակայն ես խոնարհվում եմ նորհայկական բոլոր քաղաքական գործիչների առջև, քանզի նրանց վերջնականապես հաջողվեց ողջ հայությանը ապացուցել՝ քաղաքական գործընթացները կործանարար են և՛ երրորդ հանրապետության, և՛ առհասարակ ողջ հայության համար: Ձևակերպեմ հարցս, որն ունի մի փոքր արկածախնդրային բնույթ. Դուք դեպի ո՞ւր եք առաջնորդում մեզ:
-Այո, վերջին քառորդ դարը հիմնավորեց` անհնար է հասնել պետականաշեն արդյունքների քաղաքական պայքարի ճանապարհով: Առհասարակ քաղաքականության պահանջներն ու օրինաչափությունները, քաղաքական գործընթացների ռազմավարական և մարտավարական հնարքները հարիր չեն հայ տեսակի հոգեկերտվածքին: Այս ամենը թելադրված է դրսից հայտնի և անհայտ ուժերի կողմից, որոնք իրենց բազմախոստում ծրագրերով խիստ կառավարելի են դարձրել հայկական քաղաքական դաշտը, որն էլ իր հերթին կառավարում է երկիրն ու ժողովրդին: Իսկ վերոնշյալ ծրագրերը առանց որևէ վերապահության ազգավնաս են, մի բան, որը, համոզված եմ, ապացուցման կարիք չունի:
-Այսպիսո՞վ...
-Այսպիսով մենք այլ ճանապարհով ենք փորձում ընթանալ: Եվ այդ ճանապարհը ոչ թե քաղաքական է, այլ քաղաքակրթական: Հայտարարաժողովում ընթերցված մեր հռչակագրի հանգուցային սահմանումներից մեկը հենց սա է. Հայության ապագա ուղին հայկական քաղաքակրթական համակարգի վերականգնումն է: Այստեղ չմոռանանք մի շատ էական հանգամանք. այսօր ողջ աշխարհին և ողջ հայությանը հայտարարված է ոչ թե քաղաքական, այլ քաղաքակրթական պատերազմ: Հետևաբար մեր շարժումը գործում է քաղաքակրթական ասպարեզում:
-Դուք ըստ էության նոր որակական խնդիրներ եք առաջադրում հայ հանրությանը՝ Հայք Արարչապետություն: Անկասկած, ժամանակը ցույց կտա, թե որքանով է կենսունակ այս շարժումը: Սակայն ովքե՞ր են Արարչապետության քաղաքացիները:
-Բոլոր նրանք, ովքեր խորապես հոգնել են քաղաքական այս ճահճացումից և քաջ գիտակցում են, որ ներկա ազգային գերխնդիրը ձևական իշխանափոխությունը չէ, այլ հայ ցեղատեսակի ինքնության խորքերից ծնվող քաղաքակրթական համակարգի ձևակերտումը: Այսինքն, ազգային պետական գիտակցությունը էականորեն նոր գաղափարական պահանջատիրության մեջ է: Այս պահանջատիրությունը մենք փորձում ենք կյանքի կոչել հենց Հայք Արարչապետությամբ, քանի որ վերջին հազարամյակում բավականին հեռացել ենք մեր ինքնության զորականությունից և ընկել ենք խոր տեղատվության հորձանուտը:

«ԱՊՐԻԼԻ 25-ԻՑ ՀԵՏՈ ՄԵՆՔ ՄՏԵԼ ԵՆՔ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՂԵՐԹԻ ՄԵՋ»

-Ո՞վ է Հայք Արարչապետության բնակիչը:
-Ամեն ոք, ով իր ինքնագիտակցությամբ արարող հայ է: Ցավոք, այսօր շատերը ուղղակի վարակված են քաղաքական տեխնոլոգիաների չարագույժ բացիլներով և տեղեկատվական աղբով: Հետևաբար, բոլոր նրանք, ովքեր վերոնշյալ ազդեցության դաշտում են գործում, ուղղակի գործում են հայ ազգային ծրագրի դեմ: Այստեղ բնավ կարևոր չեն հայ մարդու դիրքն ու զբաղեցրած պաշտոնը, քանզի շարքային քաղաքացուց սկսած և վերջացրած բարձր իշխանություններով, կա՛մ կապրենք ու կգործենք ինքներս մեր դեմ, կա՛մ բոլորս պարտադրված ենք ապրելու նոր ծրագրահենք կյանքով:
-Իրենով պետությանը փոխարինած մենաշնորհատերը կարո՞ղ է դառնալ Արարչապետության արժանի քաղաքացի:
-Այո, եթե նա կրում է հայկական գենետիկ կոդը և ունի հայ լինելու ինքնագիտակցությունը: ՈՒղղակի նրան ներկա ապազգային և հակաքաղաքակրթական համակարգն է լիազորել դառնալու պետություն պետության կազմում:
-Այս օրերին մեծ ցավ է մեզ պատում, երբ պարբերաբար տեղեկանում ենք, որ երկրի սահմաններին հերոսաբար զոհվում է հայ զինվորը: Այդ ցավը անարդարության զգացումով է պատվում, քանի որ նրանք չքավոր ընտանիքների զավակներ են: Կներեք, բայց եթե վերնախավի երեխաները կանգնեն դիրքերում, նրանք նահանջելո՞ւ են:
-Իհարկե, ոչ: Քանի որ նրանք էլ հայ հաղթող գենի և ինքնության կրողն են: Եվ ոչ միայն արտոնյալ խավի զավակները, այլև նրանց հայրերը անհրաժեշտության դեպքում կմասնակցեն ներկա հերոսամարտին: Կրկնում եմ, այսօր վերազարթոնք է ողջ հայության հոգում:
-Ավարայրի բախտորոշ խորհրդում մենք հաճախ ենք մոռացության մատնում կարևոր մի հանգամանք. ճակատամարտից շուրջ մեկ տարի առաջ շինականն ու իշխանը, իշխանուհին և գեղջկուհին ապրում էին մեկ կյանքով, միասին սնվում էին, հող էին մշակում, հաց էին թխում:
-Դուք շատ կարևոր մի բան հատկանշեցիք, այն է` Ավարայրից առաջ շինականն ու իշխանը ապրում էին մեկ ամբողջական կյանքով: Սա գերխնդիր է նաև այսօր: Հայք արարչապետական ծրագիրը ողջ աշխարհի հայությանը համարում է մեկ ամբողջական օրգանիզմ, որն ապրում է ազգ-պետություն գերհրամայականի կենսադաշտում: Առհասարակ, հայկական բոլոր հաղթարշավային ժամանակներում, երբ ազգն ապրում և արարում էր սեփական հայրենիքի սահմաններում, նա առաջնորդվում էր մեկ միասնական կյանքով ապրելու սրբազան օրենսդրությամբ: Ապրիլի 25-ի հայտարարաժողովում մենք շեշտեցինք, որ չկա հայության միասնական կյանք առանց ամբողջականացման: Եվ երբ մենք հայտարարում ենք, որ արդեն մտել ենք քաղաքակրթական պայքարի մեջ, նկատի ունենք քաղաքակրթական-արժեհամակարգային պայքարը: Այսպիսով մենք հռչակում ենք, որ այսօր Հայաստանում կա մեկ կյանքով ապրելու ազգակեցության պահանջ:
-Քողազերծեք ազգակեցություն հասկացությունը:
-Ինչպես ասացի, աշխարհաշեն հայության մեկ ամբողջական կյանքն ու համակեցությունն են հիմնված ազգային արժեհամակարգի և ներքին բարոյականի վրա:
-Իշխանություններն արդյո՞ք խորապես գիտակցում են ներկա պատմական վիճակի ողջ բարդությունն ու նոր քայլեր կատարելու անհրաժեշտությունը:
-Այստեղ եկեք կանգ առնենք մի կարևոր հանգամանքի վրա. այս տարվա փետրվարի 12-ին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը իր հայտնի ելույթում խոսեց ազգային ամբողջականության մասին: Այսինքն, ապրիլյան հերոսամարտից շուրջ երկու ամիս առաջ նա քաջ գիտակցում էր, որ հայ ազգը և հայոց պետությունն արդեն թևակոխել են բարդագույն մի շրջան, որտեղ ընթանալու է քաղաքակրթական անզիջում պայքար:

Հարցազրույցը` Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Էլֆրիդա Մելիքյանի Էրգիրն ու Երկիրը
• Կենաց ծառի այգեպանը
• Ողբերգազավեշտ
• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն

Մեկնաբանություններ