1916 թ. տպագրված Լեռ Կամսարի (Արամ Թովմաղյան, 1888, Վան-1965, Երևան) այս ստեղծագործությունը վերահրապարակելիս չէի կարողանում ձերբազատվել այն մտքից, թե շփվում եմ ժանրի արևմտաեվրոպական կամ ռուս դասականի: Քանզի երիտասարդ հեղինակին հաջողվել է ստեղծել անմեռ կերպար:

Կյանքից անժամանակ հեռացած, տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ-վերլուծաբան, հրապարակախոս, մեր ժողովրդի մի ստվար հատվածի սիրուն արժանացած մտավորական Սարգիս Հացպանյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության ընթացքում նրա վերաբերյալ բազմաթիվ գնահատանքի խոսքեր լսեցի: Բոլորն էլ` արժանի նրան, որոնցից հատկապես մեկը ցանկանում եմ առանձնացնել` մարդ-ինստիտուտ:

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի ջանքերի շնորհիվ Հայաստան տեղափոխվեց և թանգարանին նվիրաբերվեց Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած ամերիկաբնակ հայ գերդաստանի ընտանեկան արխիվը:

Այսօր առավոտյան Գիզայի բուրգերի համալիրի մոտակայքից Հին Եգիպտոսի փարավոն Ռամզես Երկրորդի հսկայական արձանը տեղափոխվում է: Երեք հազարամյա արձանը տեղադրվել է հատուկ կցասայլերի վրա և ամուր ֆիքսվել:

Առաջին աշխարհամարտը` հայ ժողովրդի ողբերգության սկիզբը, առաջ բերեց նաև մարդասիրական համերաշխության, խղճի զարթոնքի մինչ այդ չլսված, աներևակայելի դրսևորում: Ցեղասպանությունից փրկված հազարավոր գաղթականներին, որբերին ֆինանսանյութական օգնություն ցուցաբերեցին ինչպես Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի, Անգլիայի, ԱՄՆ-ի կառավարություններն ու հասարակական կազմակերպությունները, այնպես էլ ազգակիցներն իրենք: Ստեղծվեց ներազգային համախմբվածության մի նախանձելի իրավիճակ, երբ մերձավորին օգնության ձեռք մեկնելը, կարեկցանքը դարձան կենսակերպ: Դա առաջին հերթին արտահայտվեց ինքնակամ դրամական նվիրաբերություններով, որոնց մասնակցեցին առանց բացառության աշխարհի բոլոր այն բնակավայրերը, որտեղ կային հայեր:

Հայֆայի համալսարանի գիտնականները վերծանել են Մեռյալ ծովի Կումրանյան թղթագալարներից ևս մեկը: Նրանք ամբողջ տարի հավաքել են 60 հատվածները, որոնց մի մասը մեկ քառակուսի սանտիմետրից փոքր էր: Մագաղաթի հեղինակն անհայտ է, գիտնականները կարծում են, որ հեղինակը եղել է Հրեական անապատում ապրող եվսեյների աղանդի անդամներից մեկը:

Արժանապատիվ մի սկզբունք, որը, թերևս, ամենուրեք հայտարարվի և հնչի որպես սրբազան երդում-աղոթք. բայց արդյոք մենք` ազգովին, երկու հազարամյակ շարունակ, նաև այսօր առաջնորդվե՞լ ենք «Կյանքս հայրենիքին, պատիվս` ոչ մեկին» ամենաարժանապատիվ սկզբունքով:

Իսիկ Կուլ (Ղրղզստան) լճի հատակում, ափից 1,5-2 կիլոմետր հեռավորության վրա 11 հոգուց բաղկացած միջազգային պատմահնագիտական արշավախմբի անդամները 2015 թ. հայտնաբերել են, նախնական տեղեկությունների համաձայն, շուրջ 2500-ամյա բնակավայր:

«Գաբրիել վարդապետ Այվազյանի կազմակերպած «ճեմարանական ժողովների» նման շատ օգտակար էին նաև նրա եղբոր` նկարիչ Հովհաննես Այվազովսկու ցուցահանդեսները: Աշխարհահռչակ նկարիչը սովորություն ուներ տարին մեկ-երկու անգամ ցուցահանդես կազմակերպել իր տանը, ուր և գտնվում էր նրա արվեստանոցը: