«Հնարավոր է փոփ երաժշտության համերգը չեղյալ համարվեր, բայց սիմֆոնիկը, կամերայինը` երբեք»

Մեր զրուցակիցը Հայաստանի կոմպոզիտորների միության նախագահ, արվեստի վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր ԱՐԱՄ ՍԱԹՅԱՆՆ է:

-Պարոն Սաթյան, քառօրյա պատերազմից անմիջապես հետո մեկնարկեց հայ ժամանակակից երաժշտության փառատոնը՝ նվիրված Հայաստանի անկախության 25-ամյակին: Թվում էր` կարող է հետաձգվել:
-Փառատոնի անցկացումը շատ կարևոր էր, դրանով մենք ասում ենք, որ ապրում ենք, ինչ էլ լինի, մեր արվեստը կա: Այդ ստեղծագործությունները մնայուն արժեքներ են և ներկայացնում են մեր ազգը: Հնարավոր է փոփ երաժշտության համերգը չեղյալ համարվեր, բայց սիմֆոնիկը, կամերայինը` երբեք: Հայրենական պատերազմի ժամանակ, երբ Լենինգրադը շրջափակման մեջ էր, Ստալինի կարգադրությամբ հնչեց Շոստակովիչի սիմֆոնիան: Ռազմաճակատում ռադիոյով մարդիկ լսում էին ու մտածում, որ Լենինգրադն ապրում է: Լենինգրադում պատերազմի ժամանակ սիմֆոնիկ նվագախումբը նոր երաժշտություն է կատարում: Պատերազմի ժամանակ ստեղծվեց Արամ Խաչատրյանի «Գայանե» բալետը: Երկրի համար ծանր պահերին դու ծայրահեղ վիճակում ես, սկսում ես աշխատել: Սա էլ մեր զենքն է: Ոչ միայն սիմֆոնիկ, կամերային երաժշտարվեստում, նաև երգարվեստում պետք է ամուր լինել: Երբ քառօրյա պատերազմի մասին լուրն ինձ հասավ, մի քայլերգ ծնվեց, որ ռիթմ ունի, ուժ ունի, տոկունություն: Սկզբում երաժշտությունն է ծնվել: Հիմա բառերն են գրում: Արդեն պայմանավորվածություն կա, թե ով է կատարելու: Ընթացքի մեջ են աշխատանքները: Արվեստը միշտ պետք է լինի ու պիտի կարողանա օգնել մեր մարտիկին: Նաև արվեստի, մշակույթի շնորհիվ է հայ ժողովուրդը պահպանել իր գոյությունը: Ինչե՜ր ենք տեսել, ինչքա՜ն կորուստներ ենք ունեցել, երաժշտությունը միշտ կար:
-Հնարավո՞ր է` փառատոնը հետագայում ներառի նաև արտասահմանյան ժամանակակից երաժշտություն:
-Սա հայ երաժշտության փառատոն է, որտեղ հնչում են հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունները, այդ թվում` արտասահմանում ապրող կոմպոզիտորների: Ձեր ասածը ենթադրում է այլ ձևաչափ: Դա կլինի միջազգային փառատոն: Ընտրությունը պետք է լինի առավելագույնս ճիշտ: Մենք շատ ենք լսում, ասենք, ամերիկյան, ֆրանսիական երգեր և լսում ենք այն, ինչ իրենք ներկայացնում են, թույլ են տալիս երկրից դուրս գա: ԱՄՆ-ում, օրինակ, տարեկան ստեղծվում է մոտ 30 հազար երգ, մենք լսում ենք հարյուրը: Ասում ենք` ազատություն, բայց այդ ազատությունը հարաբերական է, իրենք փուլ առ փուլ են պրոպագանդում իրենց երգերը: Այդ ուղղությամբ մեծ աշխատանք են անում դեսպանատները` ռադիո և հեռուստատեսություն ուղարկելով տեսանյութեր ու ձայնագրություններ:
-Մեր կողմից նո՞ւյնպես «զտում» է լինում:
-Ես միառժամանակ Հայաստանի հեռուստատեսության և ռադիոյի պետական վարչության երաժշտական ծրագրերի տնօրենն ու գեղարվեստական ղեկավարն էի: Դեսպանատները ուղարկում էին նյութեր, ես, լինելով կոմպոզիտոր, ամեն բան թույլ չէի տալիս հաղորդել: ՈՒզում էի՝ մեր ունկնդիրը լսի լավը: Եթե ամեն ինչ մատուցվի, էքսպանսիային դիմակայելը շատ դժվար կլինի: Առանց այն էլ այսօր ամեն տեղ` սրճարաններում, հասարակական վայրերում, հնչում է օտար երաժշտություն: Գոնե համագործակցեն կոմպոզիտորների միության կամ ռադիոյի ու հեռուստատեսության հետ, որոնք ինֆորմացիա են ստանում ու կարող են առաջարկներ անել: Սա պետք է լրջորեն քննարկվի: Հայաստանն այն երկիրն է, որտեղ կարող է հնչել ամեն ինչ, բայց հիմնականում` հայկականը: Զբոսաշրջիկներին ներկայացնում ենք այն, ինչ իրենց մոտ կա, լսում են: Համենայն դեպս, ամերիկյան սրճարաններում հայկական երաժշտություն չի հնչում:
-Հաճելի կլիներ, որ երբեմն նաև հայկական երաժշտություն լսեինք օտար երկրների սրճարաններում:
-Դրա համար պետք է դրսի հանրությանը ներկայացնենք հայկական երաժշտություն, պրոպագանդենք, ինչի համար մեծ գումարներ են պետք: Թեև` ոչ միշտ: Հիմա ես լսում եմ մի սկավառակ, որտեղ ամերիկացիները կատարում են հայկական երաժշտություն: Իսկ առհասարակ, խորհելու շատ բան կա: Պետք է մտածենք, հասկանանք, լուծենք այն բացերը, որ մեզ մոտ կան:

Ճեպազրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ