«Ընդունված չէ, որ նկարիչը նկարչին դատարան հասցնի»

Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված հոբելյանական ցուցահանդես է բացվել Հայաստանի նկարիչների միությունում, որն էլ առիթ հանդիսացավ հանդիպելու ՀՆՄ նախագահ ԿԱՐԵՆ ԱՂԱՄՅԱՆԻ հետ։

«ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 100-ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԸ ՉԱՓԱԶԱՆՑ ԲԱՐԴ ՈՒ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒ ԹԵՄԱ Է, ԵՎ ՉԱՓԱԶԱՆՑ ԴԺՎԱՐ Է ԱՅՆ ԿԵՐՊԱՐՎԵՍՏՈՒՄ ԱՐՏԱՀԱՅՏԵԼԸ»

-Նման ցուցահանդեսների կազմակերպումը որքան հպարտանալու առիթ է, նույնքան էլ պատասխանատվություն է։
-Ներկայացված էր 500-ից ավելի ստեղծագործություն։ Հանձնաժողովը, որը ձևավորված է գեղանկարի, քանդակի, գրաֆիկայի և դեկորատիվ-կիրառական արվեստի բաժինների բյուրոներից, բավականին մանրազնին ու խիստ զննեց ներկայացված աշխատանքները, ցուցահանդեսը թեմատիկ էր և շատ պատասխանատու։ Սակայն երկրորդ փուլում ավելի մեղմ մոտեցանք ընտրությանը, քանի որ շատերը գուցե ոչ այնքան բարձր ստեղծագործական մակարդակ էին ապահովել և թեկուզ լիովին չէին պահպանել ցուցահանդեսի թեմայի պահանջները, բայց սրտով էին մոտեցել գործին, ի վերջո, Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը չափազանց բարդ ու պատասխանատու թեմա է, և չափազանց դժվար է այն կերպարվեստում արտահայտելը։
-Որպես նկարիչների միության նախագահ, ի՞նչ տպավորություն ունեք ցուցահանդեսից։
-Զարմացած եմ և շատ ուրախ, բազմաթիվ նկարիչներ հիանալի աշխատանքներով են հարստացրել այս աննախադեպ ցուցադրությունը։
-Միության կերպարվեստի համալիրի 1-ին և 2-րդ հարկերում ներկայացված են ՀՆՄ անդամների աշխատանքները, 3-րդ հարկում` Փանոս Թերլեմեզյանի անվան քոլեջի ուսանողների բավականին անկաշկանդ ստեղծագործությունները։
-Առիթը նշանակալից էր. չէ՞ որ լրացել է Փ. Թերլեմեզյանի ծննդյան 150-ամյակը և, անսալով քոլեջի տնօրենության խնդրանքին, ընդառաջ գնալով նրանց, հատկացրինք 3-րդ հարկի ցուցասրահը։ Շատ լուրջ և պրոֆեսիոնալ են ուսանողները մոտեցել խնդրին և, անկեղծ ասեմ, հիանալի աշխատանքներ են ներկայացրել։

«ԱՐԱ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ «ՆԵՄԵՍԻՍ»-ԻՆ ԱՌԱՋԻՆ ԱՆԳԱՄ ՀՐԱՊԱՐԱԿՎԵՑ
«ԿԵՐՊԱՐՎԵՍՏ» ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆՈՒՄ»

-Օրվա խորհուրդը կրկնակի է. ցուցահանդեսի բացումը համընկավ Արա Սարգսյանի հուշաքարի բացման հետ։
-Այլ կերպ լինել չէր կարող։ ՀՆՄ մուտքի ձախ պատին տեղադրվեց Արա Սարգսյանի հուշաքանդակը։ Նա այն գործիչն է, ով 1932-ին դարձավ Հայաստանի նկարիչների միության առաջին նախագահը, Մարտիրոս Սարյանը երկրորդն էր։ Ի դեպ, ես միության 10-րդ նախագահն եմ։ Բացի սա, Արա Միհրանիչը հանրահռչակ «Նեմեսիս» գործողության մասնակիցներից էր։ Այս փաստը, ի դեպ, առաջին անգամ հրապարակվեց ՀՆՄ «Կերպարվեստ» պարբերականի համարներից մեկում և շատերի համար անակնկալ էր։ Քանդակի հեղինակն է նշանավոր Նիկոլայ Նիկողոսյանը, ով, հիշեցնեմ, Երևանին շուք տվող Մ. Նալբանդյանի, Ե. Չարենցի և Հ/Ա զանգվածի զբոսայգիներից մեկում տեղադրված Վահան Տերյանի արձանների հեղինակն է, ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ և, առհասարակ, բավականին հեղինակավոր մի կերպարվեստագետ։ Քանդակի գիպսե մոդելը նա ուղարկեց Մոսկվայից, բավականին բարձր որակով ձուլվեցին և նմուշները ՀՆՄ «Գեղարվեստի» կոմբինատում, որոնց երկրորդ օրինակը հեղինակի ցանկությամբ նվիրաբերվեց Արցախի պատկերասրահին։
-Որպես նկարիչ, ի՞նչ մասնակցություն եք ունեցել այս նշանավոր և աննախադեպ ցուցահանդեսին։
-Կոմպոզիցիոն դիմանկարով եմ մասնակցել, որի հենքում Գուրգեն Յանիկյանի կերպարն է։ Սա նոր գործ է, և նպատակս այդ երևելի հայորդուն ավելի ճանաչելի դարձնելն է, ցավոք, մեր իրականությունում նա բավականաչափ հանրածանոթ չէ։ Այնինչ հենց Յանիկյանն է հռչակավոր ԱՍԱԼԱ-ի կնքահայրը։ Նկարի կողքին առանձին պիտակի վրա նրա խոսքերն են գրված. «Պատմությունը մեզ կփաստե, որ խոսքերը անիմաստ են, եթե արդարությունը չի պաշտպանվի ուժով»։

«ԱՅՍ ԱՆԳԱՄ ՍՈՒՏԸ ԳԵՐՄԵԾ ԷՐ...»

-Ցուցահանդեսը նոր-նոր էր բացվել, երբ գեղանկարիչ Խաչիկ Հարությունյանը «մեղադրանքների» տարափ թափեց Ձեզ վրա, շարունակելով միությունում բնավորված մի քանի արհեստավարժ բանսարկուների տխրահռչակ ավանդույթը` ամեն գնով պախարակել միությանը և գործող նախագահին, չներկայացնելով որևէ փաստ ու եղելություն։
Ըստ Ձեզ, ի՞նչ էր սա, ի՞նչ է կատարվում ոմանց հոգում։
-Ձեր նշած «սա»-ն առկա է ամենուր, հանձնաժողովով այս նկարչի աշխատանքը մերժվել էր, ու նա, ինձ համար շատ անսպասելի, ահա նման վարքագիծ է դրսևորում։ Նորից եմ ասում, որ ավելի պատկառելի և պատասխանատու հանձնաժողով դժվար է պատկերացնել։ Հանձնաժողովը ձևավորվում է միության բաժինների կողմից, որոնք էլ ընտրվել են ՀՆՄ համագումարում։ Ես հանձնաժողովում չեմ ընդգրկվում։ Ասեմ ավելին, մրցութային այս հանձնաժողովի անդամներից շատերի ներկայացրած ստեղծագործությունները մերժվեցին։ Եթե հնարավոր է օբյեկտիվության և անաչառության ավելի բարձր մակարդակ ապահովել, կցանկանայի տեղեկանալ։ Սակայն միշտ էլ մեկ-երկուսը, ցավագին ընդունելով որևէ մերժում, փորձում են կեղտ նետել ՀՆՄ-ում կատարվող մեծ աշխատանքների, առհասարակ, միության գործունեության վրա, վաղեմի սովորության համաձայն` ինձ դարձնելով թիրախ։ Ընդ որում, նման մարդիկ մի հնարք են բանեցնում. սուտն ու կեղծիքն այնքան մեծ ներկայացնել, որ շատերի համար հավատալի լինի։
-Գեբելսյան տխրահռչակ քարոզչամեքենայի գյուտն է դա։
-Այս անգամ սուտը գերմեծ էր։ Նրա հետ ես որևէ խնդիր երբևէ չեմ ունեցել, ավելին` անցյալ տարի բացվեց այդ զրպարտչի անհատական ցուցահանդեսը, և ես հանդես եկա ջերմ խոսքերով ու գնահատականներով։ Ցավում եմ նրա համար։
-Առհասարակ, քանի՞ նկարչի գործ է դուրս մնացել ցուցադրությունից։
-Շուրջ հարյուր, այդ թվում` ժողովրդական նկարիչ Գրիգոր Խանջյանի կտավը, քանզի չէր համապատասխանում թեմային։
-Ձեր և Ձեր թիմի շնորհիվ աննախադեպ հսկայածավալ աշխատանքներ են կատարվել, կարճ ասած` միության փլուզումը դադարեցվել է և սկսվել են նրա վերականգնումն ու համակարգված աշխատանքը։ Սակայն մի քանի բանսարկուներ արժանապատվության տարրական զգացողությանը հրաժեշտ տալով և, անվերապահորեն ինչ-որ ուժերի պատվերը կատարելով, պարբերաբար նենգափոխում են իրականությունը, ձևավորելով որոշակի հասարակական կարծիք, չէ՞ որ հայտնի ժողովրդական մի խոսք կա. «Ծուխն առանց կրակի չի լինում», և հենց սրա վրա էլ նրանք հմտորեն լարախաղությամբ են զբաղվում։ Բայց ինչո՞ւ նրանց դատի չեք տալիս, երբ քաջ գիտեք, որ նման դատը շահելու եք։
-Գիտեք, այնուամենայնիվ, մեզ միավորում է մի այնպիսի մաքրամաքուր երևույթ, որպիսին է կերպարվեստը։ Բացի այդ, ընդունված չէ, որ նկարիչը նկարչին դատարան հասցնի։
-Ներողություն, իսկ նկարիչն ունի՞ բարոյական իրավունք կեղծելու և բանսարկությամբ զբաղվելու, ի վերջո, հարվածի կենտրոնում ի պաշտոնե Դուք եք հայտնվում, սակայն, ըստ էության, պախարակվում է ողջ միությունը։
-Չգիտեմ, բայց գուցե արդեն պատասխան պահանջեմ նման զրպարտությունների համար։

Զրուցեց
Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Էլֆրիդա Մելիքյանի Էրգիրն ու Երկիրը
• Կենաց ծառի այգեպանը
• Ողբերգազավեշտ
• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն

Մեկնաբանություններ