-Եկել եք հիվանդանոց, որ ինձ այսպես անօգնակա՞ն տեսնեք,- հանդիմանանքով ձայնեց կից սենյակից, բայց ժպիտ կար դեմքին, ասել է` կատակեց նաև:

Մի դար, բայց երբ ասում ենք հարյուր տարի, մեր ենթագիտակցության մեջ տարին է հետք թողնում, այսինքն՝ հաշվելի է դառնում։ Իրականում մի դարը, մեծ հաշվով, ժամանակային ընկալումով շրջափակումային է. դարով են հաշվվում ու չափվում մարդկության պատմության կարևոր անցքերը:

Սահմանադրական լեզվով այդ ոչինչը կոչվում է սոցիալական, իրավական, ժողովրդավարական պետություն, որի ճանապարհով գնում ենք արդեն ութ տարի և հիմա հասել ենք մի տեղ, որ ուզենք-չուզենք պիտի կանգ առնենք։ Առջևում ճահիճ է։ Ով խրվելու մտադրություն չունի, շրջանցելուց առաջ կանգ կառնի մի պահ ու կնայի հետ։

Քաղաքական տրագիֆարսը պահանջարկը կորցրած լիրբ կնոջ պես հավաքում է անամոթ փեշերը։ Եվ հրապարակը դառնում է ելման կետ, դառնալով համապետական-համաժողովրդական իղձերի կենսագործման կենտրոն։

Քանի որ Հայաստանում գերազանցապես հայեր են ապրում, ապա հազիվ թե «նացիոնալիզմ», «նացիոնալիստ» բառերը մեր երկրում սուր հնչողություն ունենան: Լավագույն դեպքում կարող են լինել լավ և վատ հայ նացիոնալիստներ, որոնց գործողությունները երկրի ներսում ուղղված չեն որևէ երրորդ ուժի դեմ:

Մենք թաքնվում ենք: Թաքնվում ենք նրանց հետևում, որոնց գովում ենք, որովհետև ուզում ենք ասել, որ այսօր նրանք են լավերը, ընտրյալները, համարձակները, առաջնորդները, որպեսզի վաղը, երբ տապալումներ լինեն՝ առաջին քարերն ու համազարկը լինեն նրանց ուղղությամբ, որպեսզի մենք մեր դրվատանքը մատուցենք՝ իբրև պարկեշտ մարդասեր ու քրիստոնյա՝ չերկնչելով սխալվելու իրավունքի ու այն ընդունելու պարտավորությունից:

Պատմության, ժամանակի, մեր անմիաբանության, թե աշխարհի հզորների քմահաճույքի կացինը ժամանակ առ ժամանակ անդամահատեց Հայաստանի մարմինը, վերջում թողնելով այն, ինչ ունենք այսօր։ Այո, այսօր Հայաստանը մարմին է` իր երկու անդամահատված, բայց ո՛չ ամբողջովին կտրված թևերով` Ջավախք և Արցախ. մարմնին միացած մեկ մկանով և զարկերակով, այն է` լեզվով և մշակույթով։

Սուրբ բառ է հեղափոխությունը, որովհետև, ինչքան էլ դաժան ու անողոք լինի նրա սուրը, վերջին հաշվով մարդկանց բերում է կարճատև հանգստություն, որովհետև տարիներով, երբեմն էլ դարերով աշխատավոր մարդու մեջ կուտակված ատելությունը պարպվում է, թեկուզ և ոչ լիարժեք, որովհետև ցանկացած հեղափոխությունից վերջին հաշվով նա քիչ բան է շահում, բայց այդ հեղափոխությունը բերում է արտադրական ուժերի փոփոխություն, ինչն էլ իր հերթին խթանում է հասարակության թռիչքաձև զարգացումը:

Հրապարակախոսական այս հոդվածը 15 տարվա վաղեմություն ունի։ Գրվել է 1999-ի հոկտեմբերի 27-ին Ազգային ժողովում տեղի ունեցած հրեշավոր սպանդից անմիջապես հետո, ուստի կոշտ շեշտադրումներն ու խիստ որակումները պատահական չեն։

Ըստ ձեզ, եռյակ-քառյակ բազմանկյո՞ւնն է ալեկոծել ժողովրդին` դուրս բերել հրապարակ և փողոց։ Իշխանական օթյակներից անվերջ հնչող և երկրի ցավն այդպես էլ չամոքող հրովարտակներն են մեզ մղում ընդվզման։