«Լուծումներ կարելի է գտնել այնպես, որ ծխողը չհայտնվի փակուղում»

Առողջապահության նախարարության կողմից մշակված՝ ծխելու դեմ պայքարի նոր նախագիծը շարունակում է մնալ հանրության քննարկումների թիրախում: Շատերի կարծիքով՝ նախագիծը թերի է մշակված և վերահսկողության մեխանիզմներ չկան:

«Իրազեկ և պաշտպանված սպառող» ՀԿ նախագահ ԲԱԲԿԵՆ ՊԻՊՈՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ հակածխախոտային օրենսդրությունը առողջապահական ոլորտի բարդագույն ռեֆորմներից մեկն է, և կամայական բարդ ռեֆորմ իրականացնելու համար կարելի է ունենալ ցանկալի արդյունք, եթե իրականացվում է հաշվի առնելով ամեն մանրուք. «Կարող է թվալ, որ խնդիրները տեխնիկական են, բայց իրականում մանրուքները հանրագումարով ստեղծում են այնպիսի իրավիճակ, որ նախագիծը կյանքի չի կոչվում: Մեզ անհրաժեշտ չէ այնպիսի օրենսդրություն, որը չի վերահսկվելու և կյանքի չի կոչվելու»:

Բաբկեն Պիպոյանի խոսքով՝ կարևոր է, որ օրենքը աշխատի ամբողջ ուժով հավասարությունը պահելու համար, որպեսզի չլինեն կոռուպցիոն ռիսկեր. «Այնպես չլինի, որ մեկը օրենքը պահում է, մյուսը՝ խախտում, բայց պատասխանատվության չի ենթարկվում: Այս ամենը հնարավոր կլինի միայն մի դեպքում, եթե որոշակի հնարավորություններ ստեղծվեն, որոնք մարդուն կստիպեն չխախտելու օրենքը: Իսկ երբ մարդուն որևէ շանս չի տրվել օրենք չխախտել, բայց նաև սեփական իրավունքը կարողանալ իրացնել, բնականաբար նա գնալու է օրենքի խախտման»,- վստահ է Պիպոյանը:

Նրա խոսքով՝ շատ կարևոր է գիտակցել, որ Առողջապահության նախարարությունից զատ, նախագիծ տվողը լինելու է գործադիր իշխանությունը. «Գործադիր իշխանությունը բաղկացած է տարբեր նախարարություններից, և մի նախագիծ, որն ըստ էության ներկայացրել է Առողջապահության նախարարությունը, այլ հարթության մեջ է, սրա մշակումը Էկոնոմիկայի, Ֆինանսների և Արդարադատության նախարարությունների կողմից՝ այլ»: Բաբկեն Պիպոյանի բնորոշմամբ՝ նորմալ է, եթե Առողջապահության նախարարությունն ուղղակի ասի՝ ծխելն արգելում ենք ամեն տեղ և վերջ, որովհետև հասկանում է, որ ծխելը վատ բան է, և իր գործն է արգելել. «Նշված նախարարությունները պետք է հասկանան, որ ամբողջական ազդեցության գնահատում և համապատասխան այլ լուծումներ գտնել է պետք, որպեսզի լավ բանը լավ էֆեկտ ունենա: Ինձ պետք չէ օրենք, որը չի պահվելու»,- նշեց մեր զրուցակիցը:
Արդյոք նախագիծը ոտնահարում է ծխողի իրավունքը. Բաբկեն Պիպոյանի համոզմամբ՝ կամայական չծխող ունի անծուխ միջավայր ունենալու իրավունք. «Օրենսդրություն, որը հնարավորություն է տալու անծուխ միջավայր ունենալու, անհրաժեշտ է, բայց պետք է հասկանանք, որ լուծումներ կարելի է գտնել այնպես, որ փակուղում չհայտնվի ծխողը, մյուս կողմից՝ պաշտպանված լինի չծխողի՝ ծխից հեռու լինելու իրավունքը»:

Հոգեբան ՍՈՆԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ թեև դեմ է արգելքների կիրառմանը, սակայն, կարծում է, որ այս հարցում արգելքն արդարացված է.
«Ընդհանրապես, հոգեբանական տեսանկյունից ցանկացած փոփոխության, կենսակերպի վերանայման հարցերում ցանկալի է, որ անձը գիտակցի դրա անհրաժեշտությունը և համապատասխան քայլեր ձեռնարկի ինքնակամ: Այդպես պետք է լինի նաև ծխելուց հրաժարվելու պարագայում: Պատահական չէ, որ նախքան արգելքի կիրառումը հաճախ իրականացնում են աշխատանքներ տվյալ խնդրի շուրջ` բնակչության տեղեկացվածության մակարդակը բարձրացնելու ուղղությամբ»: Ըստ հոգեբանի՝ արգելքը վերջին հնարավորությունն է մարդուն այդ վնասակար սովորությունից հեռացնելու համար, սակայն, կարելի է ասել, արդարացված արգելք է, քանի որ ծխելու վնասը կրում է ոչ միայն ինքը` ծխողը, այլ նաև բոլոր նրանք, ովքեր չեն ծխում, բայց ակամայից հայտնվում են ծխողի միջավայրում:

Հոգեբանական տեսանկյունից ճի՞շտ է մարդուն արգելել ծխել, արդյոք դա ավելի չի խթանի ծխելու ցանկությունը: Սոնա Հարությունյանի համոզմամբ՝ արգելքը կարող է խթանիչ լինել այն դեպքերում, երբ չի բացատրվում արգելքի նպատակը, լիարժեք լուսաբանված չեն վնասակարության մեխանիզմները, կամ երբ ծխախոտը «փոխհատուցում» է հոգեբանական որոշ խնդիրներ` ինքնահաստատվելու, ուշադրություն գրավելու, սեփական ազատությունը ի ցույց դնելու, նյարդայնությունը մեղմելու և այլն: «Վերջիններիս դեպքում ծխախոտից հրաժարվելու առաջնային և անհրաժեշտ տարբերակը հոգեբանական աշխատանքն է. երբ մարդը գտնում է իր ներքին խաղաղությունը, ներդաշնակ է դառնում ինքն իր հետ, ապա սկսում է գնահատել կյանքը, առողջությունը և ընտրում է բարեկեցության ճանապարհը»,- ամփոփեց հոգեբանը:

Անի ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆ

Մեկնաբանություններ