«Լեոնիդ Ենգիբարյանի 80-ամյակը պետականորեն չնշվեց, բայց ամեն ինչ արեցինք, որ ժողովուրդը դա չնկատի»

Մարտի 15-ին լրացավ լեգենդար ծաղրածու-մնջախաղաց, ժողովրդական արտիստ Լեոնիդ Ենգիբարյանի 81-ամյակը: Երևանի կրկեսի գեղարվեստական ղեկավար, Հայաստանի կրկեսային գործիչների միության նախագահ ՍՈՍ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԸ լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց, որ անցյալ տարի Լեոնիդ Ենգիբարյանի 80-ամյակը պետականորեն չնշվեց, հավելելով, որ իրենք արել են ամեն ինչ, որ ժողովուրդը դա չնկատի: Հոբելյանական տարում Երևանում, ՀՀ մարզերում, նաև Հայաստանից դուրս` Եկատերինբուրգում, Սանկտ Պետերբուրգում, Ֆրանկֆուրտում, Մյունխենում և այլուր կազմակերպել են բազմապիսի միջոցառումներ` նվիրված Ենգիբարյանին, Հայաստան են հրավիրել Սանկտ Պետերբուրգի «Իմպերիալ» շապիտո-կրկեսը և այլն:

«Ենգիբարյանը գործել է ընդամենը 10 տարի և դարձել է դասական: Ռուսներն ասում են, որ նա ռուսական ուղղվածության ծաղրածու է, մենք ասում ենք` հայկական։ Կրկեսի եվրոպական ասոցիացիան, որի անդամ եմ ես, համարում է, որ նա եվրոպական ուղղվածություն ունի: Ես ինքս թեզ եմ պաշտպանել` Ենգիբարյանին նվիրված, բայց մինչ օրս ինձ համար անհասկանալի է նրա արվեստի մեծությունը: Մի բան կարող եմ հստակ ասել՝ նա լավագույնս տիրապետում էր կրկեսային արվեստի բոլոր ժանրերի ամենաբարձրագույն ու դժվար հնարքներին և առաջինն էր, ով կրկեսային հնարքը միացրեց թատերական կերպարին»,- ասաց Սոս Պետրոսյանը:
Ի՞նչ փուլում են կրկեսի շենքի կառուցման աշխատանքները, ե՞րբ է իր դռները բացելու Երևանի կրկեսի նոր շենքը, ինչպիսի՞ կրկես կունենանք, ի՞նչ են անում այս ընթացքում կրկեսի արտիստները: Անդրադառնալով այս հարցերին` Սոս Պետրոսյանը նախ նշեց, որ կրկեսի բացումը նախատեսվում է 2017-ի հոկտեմբերին: Միաժամանակ կնշվի նաև կրկեսային կոլեկտիվի ստեղծման 60-ամյակը: Կհրատարակվի հայ կրկեսի մասին պատմող բազմաէջանոց պատկերազարդ գիրք: Կրկեսային գործիչների հայկական միջազգային միությունն ունի 3 հազար անդամ: Դերասանները սփռված են աշխարհով մեկ: Նրանք բոլորն ուզում են բացմանը ներկա լինել: Կրկեսի բացումից հետո կմեկնարկեն կրկեսային արվեստի մեծ փառատոները, որոնցից մեկը` նվիրված Ենգիբարյանին: Դրանք կունենան պետական գրանցում:
«Կրկեսը կառուցելու համար ես իմ խորին շնորհակալությունն եմ հայտնում «Տաշիր գրուպ» ընկերությանը: Այդ մարդիկ կրկես են նվիրում մեր հանրապետությանը: Մենք ունեցել ենք մի կրկես, որտեղ ամռանն անտանելի շոգ էր, ձմռանը` ավելի ցուրտ, քան դրսում: Բայց երբևէ չենք դադարել աշխատելուց: Շուրջ տասը միջազգային մրցույթի ժյուրիի անդամ եմ, գործի բերումով լինում եմ տարբեր երկրներում և տեսնում եմ, թե պայմաններն ինչպիսին են։ Բաքուն երկու կրկես ունի, Թբիլիսիի կրկեսն արդեն պատրաստ է: Մենք կրկեսային արվեստի զարգացման համար պետությունից մի լումա չենք ստացել: Ավելին` կրկեսը արվեստի միակ օջախն է, որ չի օգտվել «Լինսի» հիմնադրամի օժանդակությունից: ՈՒրեմն` բռավո, «Տաշիր»:
Նոր կրկեսն ունենալու է ժամանակակից միջազգային չափանիշներին համապատասխան պայմաններ: Նախկինում չէին կարողանում լայնամասշտաբ ներկայացումներ պատրաստել, ինչպես, օրինակ, կրկեսը սառույցի վրա, կրկեսը ջրի մեջ, օդային ատրակցիոններ: Այսօր արդեն մոդեռնիստական բոլոր հնարավորություններն ստեղծվելու են: Հնարավոր կլինի այստեղ զանգվածային միջոցառումներ կազմակերպել և ոչ միայն կրկեսային. նաև` շոու ծրագրեր, մարզական միջոցառումներ, թատերական մասսայական ներկայացումներ:
Անկախ կրկեսի շենքի չափերից՝ նրա ասպարեզի (մանեժ) չափը միշտ նույնն է՝ 13 մ տրամագծով, որովհետև ձիերի վազքի ամպլիտուդը համապատասխանում է այդ տրամագծին, 12-ի դեպքում, օրինակ, ձիերի ոսկորները կջարդվեն:

Նախկինում կրկեսն ուներ 1563-տեղանոց դահլիճ, իսկ հիմա կլինի 2500: «Մտահոգությունը հասկանում եմ, մեր քաղաքում պատմամշակութային արժեք ունեցող շենքեր են քանդվում, ինչին ինքս էլ դեմ եմ: Կրկեսի շենքն առանձնապես տեսք չի ունեցել, հիմա կլինի հարյուր անգամ ավելի շքեղ»,- ընդգծեց Սոս Պետրոսյանը, հավելելով, որ ճարտարապետը մոսկվաբնակ Վահագն Վերմիշյանն է, ով հեղինակ է ճարտարապետական մեծ նախագծերի:
Ենթադրվում է, որ կրկեսի վերաբացումից հետո կփոխվի տոմսերի գինը: Երևանի կրկեսի գեղարվեստական ղեկավարն ասաց, որ տոմսերի արժեքի մասին վաղ է խոսելը, բայց «Տաշիրը» ոչ մի մտադրություն չունի գներ բարձրացնելու, կանեն ամեն ինչ, որ հարմար լինի ժողովրդին:
Անդրադառնալով կադրերի խնդրին` Սոս Պետրոսյանն ասաց, որ շատերը կարծում են, թե դերասանները նստած սպասում են, թե երբ է շենքը բացվելու. «Մեր բոլոր դերասանները հյուրախաղերի են: Տվեք ինձ կրկեսի թեկուզ միջակ դերասան, ուղիղ չորս օրից ուղարկեմ տարբեր երկրներ, կրկեսային ներկայացումների մեծ պահանջ կա դրսում»:
«Այդ առումով ինչպիսի՞ն է պատկերը մեր երկրում: Կա՞ հետաքրքրություն կրկեսային արվեստի նկատմամբ»,- մեր այս հարցերին ի պատասխան ասաց, որ 1972-ին` Ենգիբարյանի մահից երկու ամիս անց, հիմնել է նրա անվան կրկեսային ստուդիա, որը գործում է մինչ օրս: 3000 աշակերտ է ունեցել: Ներկայումս մեծ թիվ չեն կազմում սաները, դժվարություններ կան: Դրա համար կրկեսային ստուդիայում ուսումն անվճար է, ոչ մի լումա չեն վերցնում, մի բան, որ ոչ մի տեղ չկա: Տեղեկացանք նաև, որ այս տարի կրկեսային ռեժիսորների կուրս է բացվելու թատրոնի և կինոյի ինստիտուտում: Կա նաև ուշադրության պակաս: «Եթե մեր մարզիկները 67-րդ տեղ էլ են գրավում որևէ մրցաշարում, բոլոր թերթերը գրում են: Չկա ամիս, որ մեր կրկեսի դերասանները այս կամ այն միջազգային մրցույթում տեղեր չգրավեն, իսկ անդրադարձ գրեթե չկա»,- ասաց կրկեսի գեղարվեստական ղեկավարը:
Հուսանք որ վերաբացված կրկեսը կլինի հյուրընկալ, կունենա հարուստ ծրագիր և կգնահատվի ինչպես հարկն է:
Սոս Պետրոսյանը Լեոնիդ Ենգիբարյանի սանն է: «Իրատեսը» խնդրեց բնորոշել արտիստին, մի փոքր պատմել` ինչպիսին էր նա կյանքում, բեմում: Սոս Պետրոսյանը երկու դրվագ պատմեց.
«Նա չէր սիրում, երբ իրեն կարգադրում էին, ասում` այս կամ այն արա: Նա անկախ մարդ էր և կարծում էր, որ յուրաքանչյուր ոք իր գործում պետք է պրոֆեսիոնալ լինի: Բաքվում աշխատում էինք: 71 թվականն էր: Շվեդացի իմպրեսարիոն տեսավ Ենգիբարյանին, մեր ծրագիրը ու առաջարկեց վեց ամսով մեկնել սկանդինավյան երկրներ: Շատ էինք ուրախացել: Դա նշանակում էր, որ կգնայինք-կգայինք ու այնքան գումար կվաստակեինք, որ յուրաքանչյուրս երկու «Ժիգուլի» կարող էր գնել: Բայց երբ իմպրեսարիոն թարգմանչի միջոցով Ենգիբարյանին առաջարկեց ռեպրիզներից մեկում ընդգրկել ռուսական ոճի ստեղծագործություն, Ենգիբարյանն ասաց՝ «пошел ты», ու գնաց: Այսպես մեր փոխարեն Շվեդիա մեկնեց Օլեգ Պոպովը»:
«Ենգիբարյանը շատ էր սիրում աղջիկներին: Երկուշաբթի օրը կրկեսում հանգստյան օր էր: Կիրակի երեկոյից սկսած նրան այցի էին գալիս երկրպագու աղջկները: Նա ապրում էր կրկեսի շենքի իր համարում` 41 սենյակում: Ինձ ցուցակ էր տալիս, ասում էր` Սոս, 12-ին դիմավորում ես Կատյային, Տանյային ճանապարհում ես 13-ին… ու այդպես շարունակ մեկին ճանապարհում, մյուսին դիմավորում էի: Հետաքրքիրն այն է, որ նրանց ռեստորան կամ տեսարժան վայրեր չէր տանում: Գառնի-Գեղարդ, Խոր վիրապ ես էի տանում աղջիկներին: Նրա հանդիպման վայրն իր 41 համարի սենյակն էր, որտեղ փոքրիկ բեմադրություններ էր կազմակերպում, ցույց էր տալիս իր նովելները, կրկեսային համարները: Այսպիսի յուրօրինակ կնամոլ էր Ենգիբարյանը»: Տեղին է հիշել մեծ արտիստի խոսքերը. «Բեմն իմ կյանքն է, առանց դրա չեմ կարող լիարժեք ապրել, իսկ մարդկանց ժպիտ պարգևելն ամենամեծ օգնությունն է, որ կարող է երբևէ լինել»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ