«Վարչապետի՝ «տեղը բերել-չբերելու» մտածողությունը բնորոշ է քրեական ենթամշակույթին»
31.01.2020 | 10:47
«Իրատեսի» զրուցակիցն է Երևանի ավագանու «Լույս» խմբակցության ղեկավար ԴԱՎԻԹ ԽԱԺԱԿՅԱՆԸ:
-Երևանի ավագանու «Իմ քայլը» խմբակցության անդամ Հենրիկ Հարթենյանը մանդատը վայր է դրել այն բանից հետո, երբ Facebook սոցիալական ցանցում թիրախավորել էր Հրայր Թովմասյանի դստերը ու տարածել նրա լուսանկարը, որ հետո պարզվել էր ոչ թե Թովմասյանի, այլ նրա եղբոր աղջկա լուսանկարն է: Սա առաջին դեպքը չէր, երբ իմքայլականները թիրախավորված խոսքով են հանդես գալիս: Ավագանու անդամներից մեկն էլ «ականջները ծամելով» էր վախեցրել, բայց նա այդպես էլ չզրկվեց մանդատից: Ի՞նչ գնահատական եք տալիս երևույթին:
-Իշխանության կողմից քաղաքական պայքարի մեթոդները անցել են թույլատրելիի սահմանը։ Բազմաթիվ են դեպքերը, երբ իրավապահ համակարգը օգտագործվել է քաղաքական խնդիրներ լուծելու համար, և դա ուղեկցվել է մարդու հիմնարար իրավունքների խախտումներով։ Հարթենյանի դեպքը դրանցից ճչացողն էր: Այս օրերին ականատես եղանք, թե ինչպես են առանց իրավական հիմքերի մարդկանց կոպիտ ուժով բերման ենթարկում, ինչպես են խուզարկում պաշտոնյայի բնակարանը առանց ինչ-որ բան հայտնաբերելու մտադրության և, առհասարակ, այս ընթացքում լսում ենք իշխող ուժի կոշտ հռետորաբանությունը, որը պարբերաբար ցավալի հետևանքների է հանգեցնում:
-Դեռ ամիսներ առաջ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն էլ էր ԱԺ ամբոնից ասել, որ որոշ պաշտոնյաներ չեն գիտակցում իրենց դերն ու ակտիվիստի նման են դրսևորում իրենց: Ինչի՞ հետևանք է դա, քանի որ նման դեպքերը կարծես շարունակվում են:
-Դա հետևանքն է հենց իշխանական վերնախավի հռետորաբանության։ Կներեք, բայց եթե վարչապետն է իր գնահատականներում հատում անձնական վիրավորանքի սահմանը, սպառնում քաղաքական մրցակիցներին, խախտում մարդկանց անմեղության կանխավարկածը և իրականացնում գործողություններ, որոնք բնորոշ չեն ժողովրդավար երկրի ղեկավարին, իր հետևորդներն ու թիմակիցներն ինչպե՞ս պետք է վարվեն։ Բնականաբար, ինչ տեսնում, այն էլ ընդօրինակում են։ Հարթենյա՞նն է որոշել, որ Սահմանադրական դատարանում կա մտացածին ճգնաժամ, Հարթենյա՞նն է որոշել, որ Հրայր Թովմասյանը պետք է դադարի պաշտոնավարել, Հարթենյա՞նն էր հրահանգել ԱԱԾ հրավիրել Թովմասյանի դուստրերին։ Իհարկե ոչ, այդ ամենը նա տեսել ու ընդօրինակել է վարչապետից և իմքայլական մյուս պաշտոնյաներից։ Այո, նման դեպքերը շարունակական են լինելու, չեն դադարելու, քանի որ դա դարձել է իշխող ուժի քաղաքական պայքարի գործիքներից մեկը։
-Առհասարակ ի՞նչ մթնոլորտ է ավագանիում, ինչպե՞ս եք աշխատում ձեր գործընկերների հետ: Վերոնշյալ դեպքը կարո՞ղ է դաս լինել ավագանու մյուս անդամների համար:
-Ավագանու անդամների հետ առերես շփման ժամանակ ունենք նորմալ հարաբերություններ և, բարեբախտաբար, լուրջ վիճաբանություններ ավագանու ամբիոնից այն կողմ չենք ունեցել։ Դաս կարծում եմ կլինի, կամ ոմանք գուցե նույն այդ դրսևորումներն ու գործողությունները որոշեն անել ոչ իրենց դեմքերով, այլ, օրինակ, ֆեյսբուքյան ֆեյքերի միջոցով, ինչը պարբերաբար տեսնում ենք համացանցում։
-Ովքե՞ր են այդ ֆեյքերը, ինչու՞ չեն բացահայտվում: Ինչու՞ է ֆեյքերի մեծ մասի քարոզչական գիծը համապատասխանում իշխող ուժի քարոզչական գծին:
-Այդ հարցերի պատասխաններն ակնհայտ են, բայց քանի որ դա իշխանություններին չի մտահոգում, շարունակում ենք ականատես լինել ֆեյքերի նորանոր դրսևորումների։
-Ատելության խոսքի տարածման հարցում իշխանության մեղքի բաժինը տեսնու՞մ եք, անհանդուրժողականության, ատելության մթնոլորտի մեծացման պատասխանատուն իշխանությու՞նն է ըստ Ձեզ:
-Բնականաբար, անհանդուրժողականության մթնոլորտի զգալի չափաբաժինը իշխանություններինն է, բայց դա չի նշանակում, որ համացանցում կամ այլ հարթակներում չկան ուրիշ խմբեր, որոնք ևս նպաստում են ատելության մթնոլորտի ձևավորմանը։ Ցավոք, ֆեյսբուքում հայհոյելը դարձել է սովորական երևույթ, այդ թվում նաև հանրային գործիչների մակարդակով։ Սա անընդունելի է «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության համար, և մենք ելքեր ենք փնտրում այս իրավիճակից դուրս գալու համար։ Իսկապես կա՛ անհանդուրժողականություն միմյանց նկատմամբ, ու այն պարբերաբար դուրս է հորդում համացանցից, իսկ իրավապահները պատշաճ գնահատականի չեն արժանացնում դրանց, դեռ ավելին՝ հաճախ իրենք են այդ ամենի մասնակիցը դառնում։ Ի՞նչ եղավ երբ ոտնձգություն իրականացվեց լրատվականներից մեկի գրասենյակի նկատմամբ, ի՞նչ հիմքերով ոստիկանությունը մեկ օրվա մեջ ցուցադրաբար բերման ենթարկեց հանրային գործունեություն ծավալող անձանց։ Ակնհայտ է, որ սրանք մտածված գործողություններ են, որոնք իրականացվում են քաղաքական ինչ-ինչ նպատակներին հասնելու համար։
-Կապանյան ասուլիսի ժամանակ վարչապետ Փաշինյանը «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանին համեմատեց ՀՀԿ-ական Արմեն Աշոտյանի հետ՝ ասելով. «Մարուքյանը տեղը չի բերում, որ Հայկ Մարությանը Տարոն Մարգարյանը չէ, իսկ ես Սերժ Սարգսյանը չեմ»: ԼՀԿ-ն տարբերակելու խնդիր ունի՞, ու ո՞րն է ձեր «պատասխանը Չեմբեռլենին»:
-Թե՛ ԼՀԿ ղեկավար Էդմոն Մարուքյանը, թե՛ ես արձագանքել ենք վարչապետի խոսքերին՝ ասելով, որ մտածողության և խոսքի այդ ձևը՝ տեղը բերել-չբերելու, բնորոշ է քրեական ենթամշակույթին։ Ապշել էի՝ լսելով վարչապետի այդ խոսքերը¤ այն էլ ուղղված Մարուքյանին։ Ի՞նչ նկատի ունի, երբ ասում է, թե Մարուքյանը կարող է հայտնվել Աշոտյանի կարգավիճակում։ Մարուքյանը չի՛ կարող հայտնվել այդ կարգավիճակում, քանի որ չի եղել հեռացված իշխանության մաս։ Փաշինյանի միտքն այսպես եմ հասկացել՝ դա սպառնալիք էր այնպիսի ատելություն հրահրելու, որը տարբեր մեթոդներով սերմանվել է ՀՀԿ-ի և Աշոտյանի նկատմամբ։ Բայց այդ տրամաբանությունն էլ ի բնե ձախողված է, քանի որ Մարուքյանը անցել է բոլորովին այլ ճանապարհ: Իմ գնահատմամբ՝ Փաշինյանն անձնական վիրավորանք է հասցնում: Վստահաբար իրեն դուր չէր գա, եթե մենք ասեինք, որ այսպես շարունակելու դեպքում՝ ինքն էլ կարող է հայտնվել Գորբաչովի կարգավիճակում։ Զսպվածության պակաս կա, մեծ պակաս։
-Վերջին շրջանում շատ է խոսվում հեղաշրջման փորձի մասին, որը Փաշինյանը հիբրիդային է անվանում: Ի՞նչ սցենար է այս մասով տեսնում ընդդիմությունը:
-Չկա նման սցենար և իմ կարծիքով չի էլ կարող լինել։ Նախկինի վերադարձ հնարավոր չէ։ Ով պնդում է, թե հնարավոր է նախկինները վերադառնան, նշանակում է, որ կարծում է՝ ժողովուրդը պետք է մեծամասնությամբ քվեարկի նախկինների օգտին։ Իմ գնահատմամբ՝ այդպիսի բան լինել չի կարող։ Այդ վարկածը շրջանառում են իմքայլականները շատ պարզ և պրիմիտիվ նպատակով. այդպես հեշտ է խլացնել ընդդիմադիրների ձայնը, ովքեր մատնանշում են իշխանության բացթողումները։ Իրենք դեմոնիզացրել են ՀՀԿ-ին և փորձում են մյուսներին ՀՀԿ-ի հետ ասոցացնելով լուծել ընդդիմության խլացման խնդիրը, ինչը, կրկնում եմ, դատապարտված է ձախողման։ Նախկինները չեն վերադառնալու, իսկ առողջ ընդդիմադիր ուժերը չեն լռելու այդ պրոպագանդիստական հնարքի պատճառով։
-ԱԱԾ նախկին պետ Արթուր Վանեցյանն էր վերջերս գրառում կատարել, որ իշխող թիմն իր ներսից այլ մարդու պետք է վարչապետ ընտրի: Հայտնի գրիչի պատմությունից հետո ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանը հայտարարել է, թե դատի է տալու Նիկոլ Փաշինյանին՝ իրեն զրպարտելու համար: Ինչ-որ գործընթացնե՞ր են տեղի ունենում, թե՞ հեղափոխական սովորական ընթացք է: Եթե սովորական ընթացք է, ապա, ըստ Ձեզ, շատ չէ՞ պրիմիտիվ:
-Ըստ էության, քաղաքական դիսկուրսը իջեցվել է պատմական մինիմումի մակարդակի։ Քննարկվում են հարցեր, որոնք որևէ առնչություն չունեն մեր երկրի զարգացման հետ ու, առհասարակ, որևէ կարևորություն չեն ներկայացնում։ Վարչապետի գրիչի պատմությունը մեկնաբանման տեղ չի թողել, փաստարկի լրջությունը գնահատված, ավարտված է։ Վանեցյանը «ֆալշ ստարտ» տվեց ու, կարծում եմ, որ նա շատ հարցերի պատասխանելուց դեռևս խուսափում է։ Խոսում է ակնարկներով, ինչը հրապարակային գործունեության առումով ընկալելի չէ։ Ակնարկեց, որ ՍԴ-ի հետ կապված ասելիք ունի։ Ինչո՞ւ չի ասում։ Հասկանալի է, որ նա պետական գաղտնիք չի կարող հրապարակել, բայց ակնհայտ է նաև, որ եթե վարչապետի հանձնարարությամբ կատարել է իր լիազորություններից չբխող գործողություններ, ապա չպետք է կաշկանդված լինի դրա մասին ազնիվ և բաց խոսելուց։ Հասարակությունը միշտ ըմբռնումով է մոտենում սխալներ թույլ տված գործիչներին, եթե տեսնում է ազնվություն և հաշվետու գործունեություն։ Վանեցյանի դեպքում այս հանգամանքը չկա: Պարզ է նաև, որ նրա բարձր վարկանիշն ամբողջությամբ պայմանավորված է հանգամանքով, որ որոշ ժամանակ հեղափոխական իշխանության մաս է կազմել։ ԱԱԾ պետի պաշտոնը թողնելուց հետո ի՞նչ է մնացել իր վարկանիշից, չգիտեմ, բայց չգիտեմ նաև նրա քաղաքական հայացքները, տեսլականը: Ծանոթ չեմ նրա թիմին, եթե կա այդպիսին։ Մնացածը էմոցիաներ են, որոնք դուրս են քաղաքական տրամաբանությունից։
Զրույցը՝
Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ