Ինչպես գնալ վաբանկ

Պատճառի ու հետևանքի օրենքն ասում է` ինչ տալիս ենք մենք, վերադառնում է մեզ։ Նաև բումերանգի օրենքն է։ 10 պատվիրաններից մեկը։ Ստեղծարարության օրենքն ասում է` ճակատագիրը` ճակատագիր, բայց մենք էլ պիտի գործենք: Համակերպումի օրենքն ասում է` ընդունեք և հաշտվեք, եթե ոչինչ հնարավոր չէ փոխել: Աճի օրենքն ասում է` պետք է փոխես քեզ, ոչ թե շրջապատդ։ Փոխկապակցվածության օրենքն ասում է` անցյալը, ներկան, ապագան` ամեն ինչ կյանքում շաղկապված է։ Կենտրոնացման օրենքն ասում է` հնարավոր չէ երկու գործ միաժամանակ լավ անել։ Այստեղի և հիմայի օրենքն ասում է` այն ամենը, ինչ մենք իրոք ունենք, ներկան է։ Փոփոխությունների օրենքն ասում է` կյանքի դասը կրկնվելու է այնքան, մինչև սովորես։ Ներշնչանքի օրենքն ասում է` տիեզերքը մեզ կվերադարձնի այնքան, որքան մենք չենք խնայել նրան։
Ի՞նչ ենք ասում մենք։

Տարբեր ձևակերպումներով նորից մամուլում շրջանառվում է լուրը, որ հերթական պայմանավորվածությունն է կնքվել` Սերժ Սարգսյանը Կարեն Կարապետյանին համոզել է 2018-ի ապրիլից հետո դառնալ երեք փոխվարչապետներից մեկը: Հիմնավորումը` Արցախի հիմնահարցի և Հայաստանի անվտանգության խնդիրների շուրջ վարչապետից ցածր որևէ պաշտոն չի տալիս լիարժեք բանակցելու և որոշումներ կայացնելու մանդատ, այսինքն` ինքը և միայն ինքը կարող է ու պիտի վարչապետ լինի, իսկ Կարեն Կարապետյանն իր համար դրայվով կշարունակի կառավարության նիստերը վարել Հանրապետության հրապարակում, ազատել ու նշանակել նախարարներին ու նրանց ենթականերին։ Կարեն Կարապետյանը, իբր, դիմադրել է ու հիշեցրել, որ Սերժ Սարգսյանը հրապարակավ խոստացել է նախագահ, վարչապետ ու ԱԺ նախագահ չլինել և վարչապետի պաշտոնն էլ իրեն է խոստացել։ Հետո սկսվել է առևտուրը` Սերժ Սարգսյանը հակադարձել է, որ ինքն էլ ներդրումներ էր խոստացել։ Կարեն Կարապետյանն առարկել է, որ հրաժարական կտա։ Եվ այլն, և այլն: Առևտուրը չի ստացվել, և Սերժ Սարգսյանը մտածելու ժամանակ է տվել Կարեն Կարապետյանին: Նա էլ մտածել-մտածել ու համաձայնել է։ Հենց այդ ընթացքում «պատահաբար» պարզվեց, որ տրանսպորտի, կապի ու ՏՏ նախարարությունը հայտնվել է նախագահի վերահսկողության ծառայության ու վերահսկիչ պալատի ուշադրության կենտրոնում։ Ստուգումների արդյունքում բազմաթիվ խախտումներ են հայտնաբերվել նախարարությունում։ Նախարար Վահան Մարտիրոսյանը մեկ տարում աղաղակող չարաշահումներ է կատարել և նախագահականին մոտ կանգնած աղբյուրների փոխանցմամբ՝ այս թեմայով առաջիկայում բում է լինելու։ Բում չեղավ։ Վահան Մարտիրոսյանը ոչինչ չհերքեց։ Նա առաջինն էր ցուցակում։ Հերթը հասնելու էր մյուս նախարարներին` նրանց նշանակելիս Կարեն Կարապետյանը հմայիչ ժպիտով անվանում էր պրոֆեսիոնալներ, անբիծ կենսագրությամբ մարդիկ ու պարզապես հայրենասերներ: Շարքը եզրափակեց Սերժ Սարգսյանը` նախագահականում խորհրդակցություն հրավիրելով տոնառատ 2018-ից առաջ: Տոները 2018-ին կամակոր են` ձգվում են ամբողջ տարին, բայց` մինչև ապրիլ ոչ մի տոն։ Համահամահամապետական։
Տրամաբանորեն գլխավոր տոնը պիտի դառնար Հայաստանի Հանրապետության և մայիսյան հերոսամարտերի 100-ամյակը մայիսին, բայց թե 100-ամյակը, թե Երևանի 2800-ամյակը, որ նշվում է հոկտեմբերին, հետին պլան են մղվել ու առաջնագծում է հայտնվել հոկտեմբերի 11-12-ին Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովը: «Ըստ էության, Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովը կլինի Հայաստանի անկախացումից հետո ամենախոշոր միջոցառումը՝ աշխարհի ֆրանկոֆոն երկրների ղեկավարների, բարձրաստիճան բազմաթիվ պատվիրակությունների մասնակցությամբ: Ենթադրվում է, որ 100-ից ավելի պատվիրակություններ և մինչև հինգ տասնյակ պետությունների ղեկավարներ կմասնակցեն գագաթնաժողովին: Սա մեծ միջոցառում է, որի սահուն կազմակերպումը պետք է վկայի մեր պետական մարմինների կայացածության մասին»,- ասել է նախագահը, թեև ընդգծել է, որ երեք միջոցառումներն էլ ունեն առանձնահատուկ նշանակություն և պետք է անցնեն անթերի:

Հանձնարարականներ են տրվել` երկու շաբաթում ներկայացնել միջոցառումների մանրամասն ծրագրերը՝ կատարման պատասխանատուներով և ֆինանսական հստակ հաշվարկներով: Հինգ տասնյակ պետությունների ղեկավարների ո՞վ է ընդունելու: Իհարկե, Սերժ Սարգսյանը: Զարմանալի է, որ նախկին քաղաքապետ ու գործող վարչապետ Կարեն Կարապետյանը այդպես էլ չընկալեց հայաստանյան «քաղաքականության» նրբությունները: Ստեղծարարության օրենքն ասում է` ճակատագիրը` ճակատագիր, բայց դուք էլ պիտի գործեք: Պաշտոնավարման մեկ տարում նա մեկ առաքելություն կատարեց` ԱԺ ընտրություններում հնարավորինս լեգիտիմացրեց ՀՀԿ-ի վերարտադրությունը։ Թեպետ իր հաղթանակի համար ՀՀԿ-ն պարտական է ոչ թե Կարեն Կարապետյանին կամ երբեմն նրա կողքին հայտնվող Արփինե Հովհաննիսյանին ու Արմեն Ամիրյանին, այլ սեփական ֆինանսական ներարկումներին` ընտրակաշառքի տեսքով։ Մնացած հարցերում Կարեն Կարապետյանի ներդրումը պայմանական է: Նույնքան պայմանական է Կարեն Կարապետյանի փոխվարչապետությունը։ Կես տարի, լավ` մինչև 2019-ը։ Բայց մի հարցում և նա, և Սերժ Սարգսյանը իսկապես մեկ հարթության վրա են: Երկուսն էլ չեն ուզում ռիսկի դիմել: Համակերպումի օրենքն ասում է` ընդունեք և հաշտվեք, եթե ոչինչ հնարավոր չէ փոխել: Կարեն Կարապետյանը չմտավ քաղաքականություն, իր բարձրաձայնած ախտորոշման ու բուժման ծրագիրը դրեց դարակը և Հայաստանի քրեաօլիգարխիկ համակարգի կառուցվածքում ընդամենն ուժեղացրեց ռուսական ներկայությունը: Այդպես չեն բուժում։ Նա չդարձավ ինքնուրույն և երբ հեռանա, Հայաստանում ոչ մի մնայուն գործ նրա անվան հետ չի կապվի, ասենք` «Նաիրիտի» վերագործարկումը, նոր ատոմակայանի կառուցման որոշման ընդունումը, Իրանի հետ գազային պայմանագիրը: Սերժ Սարգսյանն էլ ռիսկի չի դիմում` 2022 հետաձգելով քաղաքական էլիտայի փոփոխության բազմիցս խոստացված ծրագիրը: Երբ նա պատրաստ լինի փոփոխությունների, կպարզվի, որ այդ երիտասարդները արդեն նախկին երիտասարդ են ու կորցրել են իշխանության գալու ժամանակն ու իմաստը:

Քաղաքականության մեջ 2017-2022-ը ահռելի ժամանակ է` այնպիսի փոփոխություններ կարող են լինել, որ ոչինչ հետ չես բերի։ Հիմա է վաբանկ գնալու պահը: Ժամանակ դեռ կա։ ՀՀԿ-ի «ապստամբությունից» զգուշանալն անլուրջ է։ Բազում պարտիաներ հնարավոր է վերախաղարկել` հաղթական արդյունքով։ Խոստացվե՞լ է նոր ոգի: Խոստացվել է: Երբ սիմվոլները իրենց սիմվոլիկ էլ դրսևորում են, միշտ գտնվում են իսկականները։ Այստեղի և հիմայի օրենքն ասում է` այն ամենը, ինչ իրոք ունեք, ներկան է։ Ելք միշտ ունեն նրանք, որ ուզում են ելք գտնել։

Ներկան` հոկտեմբերի 19-ին հակառակորդի կրակոցից սպանվեց ՊԲ զինծառայող, 1998-ին ծնված Տիգրան Արմենի Խաչատրյանը: «Այս կրակոցով Ադրբեջանը ցույց տվեց, թե որն է իր խոսքի արժեքը, որ չի հարգում իր կողմից ընդունված միջազգային պարտավորությունները: Ադրբեջանը ցույց է տալիս, որ սա կրակոց է ոչ թե հայկական կողմի վրա, այլ կրակոց է Ժնևյան պայմանավորվածությունների վրա: Գոնե հիմա պիտի արձագանք լինի միջազգային հանրությունից՝ ուղիղ ու հստակ»` ասաց ՀՀԿ մամլո խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը: Ժնևի հանդիպումից հետո քանի՞ օր պահանջվեց, որ Իլհամ Ալիևը խախտի պայմանավորվածությունը: Աբսուրդ է կարծել, որ նա չի տիրապետում իրավիճակին, կամ զինվորականները գործում են նախագահի դեմ։ Իսկ համանախագահները հայտարարություն չարեցին: Փոփոխությունների օրենքն ասում է` կյանքի դասը կրկնվելու է այնքան, մինչև սովորես։ Վիեննայի, Սանկտ Պետերբուրգի, Ժնևի, ևս մի քանի քաղաքների պայմանավորվածությունները հերթով գալիս ու բախվում են նույն պատին` Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության և Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքի: Իսկ միջազգային հանրությունը չի կարողանում ապահովել երրորդ սկզբունքը` ուժի չկիրառման։ Սա է ամբողջ պատմությունը։ Ի դեպ` ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը միջազգային փորձագիտական «Վալդայ» ակումբի հավաքում որոշեց Թորայից մեջբերում անել. «Պատահական չէ, որ Թորայում գրված է, որ մեծ մեղք է հրաժարվել տարածքից: Թե տարածքները, թե հարստությունը, որ հողում կա, մարդիկ, բոլորը կարևոր գործոններ են: Փոփոխությունների արագությունն այնպիսին է, որ գիտատեխնոլոգիական գործոնը դառնում է վճռորոշ ռազմական անվտանգության ու միջազգային քաղաքականության ոլորտում»: Գիտի Պուտինը միաժամանակ զինել և Հայաստանին, և Ադրբեջանին։

Կենտրոնացման օրենքն ասում է` հնարավոր չէ երկու գործ միաժամանակ լավ անել։
Գործի մասին` Իրաքի բանակը գրավեց Քիրկուկն ու շրջանները, փեշմերգան սկզբում չէր դիմադրում, ինչ-որ դիմադրություն եղավ, բայց ապարդյուն։ Քիրկուկի նահանգապետը հաստատեց 100000 քրդերի գաղթելը: Իրաքի բանակի գրոհից առաջ Քրդստանի դեմոկրատական կուսակցությունն ու Քրդստանի հայրենասերների միությունը նահանջի միասնական որոշում են կայացրել: Գուցե իսկապես Մասուդ Բարզանին մարտահրավեր էր նետել՝ մարտը շահելու հնարավորություն չունենալո՞վ: Աճի օրենքն ասում է` պետք է փոխես քեզ, ոչ թե շրջապատդ։

Փոփոխությունների մասին` ամենակտրուկ ու անդառնալի փոփոխությունը նախ կատարվում է մարդու մտքում: Երկար ու դանդաղ, թե կարճ ու արագ` որոշումներն ի վերջո ընդունվում են: Դու կարող ես ընդունել ամենաճիշտ ու ամենաարդար որոշումը: Բայց` ապարդյուն։ Իրականացման պայմաններ են պետք: Պայմանների չգոյությունը որոշումը փոխելու պատճառ չէ։ Եթե որոշումդ նաև նպատակ է, պիտի սկսես պայմաններ ստեղծել: Կատալոնիայի ղեկավար Կառլես Պուչդեմոնը որոշումն ընդունել է և փորձում է ստեղծել պայմանները: Չի ստացվում։ Եվրոպական պետությունները չեն պաշտպանի Կատալոնիայի անկախությունը՝ ասել է Եվրախորհրդարանի նախագահ Անտոնիո Տայանին` կատալոնական ճգնաժամը Պիրենեյան թագավորության ներքին գործն է։ «Եվրոպան կողմ է երկխոսությանը, կարևոր է Իսպանիայի իրավական բազայի և Սահմանադրության շրջանակում լուծում գտնել։ Լավ կլիներ, եթե Կատալոնիայի կառավարությունը անկախություն չհռչակեր: Եվրոպայում ոչ ոք չի կարող համաձայնել Կատալոնիայի անկախությանը»,- ասել է Անտոնիո Տայանին։ Կառլես Պուչդեմոնը Մադրիդին հստակ «այո» կամ «ոչ» չասաց, և Մարիանո Ռախոյը վճռեց կիրառել Սահմանադրության 155-րդ հոդվածը և ուղղակի կառավարում մտցնել` նա ոչ թե վերացնում է Կատալոնիայի ինքնավարությունը, այլ պաշտոնանկում գործող կառավարությունը ու կես տարում նոր ընտրություններ է հայտարարում։ Կատալոնիան կաթսաների բողոքի ցույցի դուրս եկավ: Սա տխուր պատմություն է` մեծ Իսպանիայի ու փոքր Կատալոնիայի մասին, որտեղ կատալոնացիները ավելի քիչ են իսպանացիներից։ Սա նաև պատմություն է քաղաքականության մեջ բազմակի ստանդարտների մասին, որ օգտագործվում են ըստ առաջարկի ու պահանջարկի գերակայության։ Փոխկապակցվածության օրենքն ասում է` անցյալը, ներկան, ապագան` ամեն ինչ կյանքում շաղկապված է։

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ. Կյանքը ոչինչ չի ընծայում: Ապրել օրենքներով, թե նոր օրենքներ հաստատել` սա է գլխավոր հարցը նրանց համար, որ իրենց պատրաստ են համարում ուրիշների ճակատագիրը տնօրինելու: Եթե նրանք Հուլիոս Կեսարը չեն, որ գնում-տեսնում-հաղթում էր, եթե Նապոլեոն Բոնապարտը չեն, որ ամեն ինչ տանուլ տալուց հետո 100 օրով ամեն ինչ նաև վերադարձնել գիտեր, մնում է ընդունել պատճառի ու հետևանքի օրենքը` ինչ տալիս ենք մենք, վերադառնում է մեզ, կամ ավելի ընդհանրական` տիեզերքը մեզ կվերադարձնի այնքան, որքան մենք չենք խնայել նրան։ Իսկ ընդհանրապես օրենքները պայմանականություն են` կասկածելի միջոց կյանքը կարգավորելու, որ ընդունում են մի խումբ մարդիկ` մարդկանց ավելի մեծ խմբի համար: Երբեմն օրենքները չխախտելը հանցանք է, որ պատժվում է օրենքով:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ